غذاهای ایرانی انواع مختلفی را شامل می‌شوند که ازجمله‌ی آنها می‌توان به آش، دلمه، خورشت، پلو و نظایر آن اشاره کرد. جالب اینکه همهی این غذاها متناسب با اقلیم‌های مختلف کشورمان تهیه می‌شوند؛ هرچند، امروزه انواع غذاهای ایرانی در همهی شهرهای کشور شناخته شده‌اند و فقط برخی از غذاهای محلی هستند که خاص یک محله و منطقه از کشورمان هستند. در هر صورت، هدف ما از نگارش این مقاله معرفی بهترین و سالم‌ترین غذاهای موجود در کشورمان است.
آموزش غذاهای ایرانی
هر کشوری غذاهای سنتی مخصوص خود را دارد. کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. بهطور کلی، غذاهای ایرانی در دسته‌بندی‌های متنوعی قرار می‌گیرند که روش طبخ آنها نیز درخورتوجه است.
همان‌طور که می‌دانید طبخ برخی از غذاهای اصیل ایرانی زمان بسیار زیادی نیاز دارد. آموزش این روش‌ها و در حالت کلی، آموزش غذاهای ایرانی بهصورت سنتی خالی از لطف نیست؛ اما شرح آنها در این مجال نمی‌گنجد؛ بنابراین، در ادامه فقط به معرفی انواع غذاهای ایرانی بسنده کرده‌ایم:
انواع غذاهای ایرانی پلویی
در دستور پخت انواع غذاهای ایرانی، بیشتر غذاها بههمراه برنج آماده می‌شوند. به بیان دیگر، جزء اصلی این غذاها را برنج تشکیل می‌دهد. نکته اینجاست که طبخ برنج به دو شکل مختلف پلو و چلو امکان‌پذیر است که هر فردی بنا به ذائقه‌ی خود می‌تواند آن را تهیه کند. در غذاهای پلویی، طرز تهیه ته دیگ ایرانی نیز از ضروریات تهیه‌ی برنج است که بهتر است آن را فرابگیرید.
تهیه‌ی برنج بهصورت پلو به این شکل است که بههنگام آبکش‌کردن برنج، انواع مواد غذایی از قبیل سبزیجات و حبوبات را به آن می‌افزایند که به این دسته، مخلوط‌پلوها گفته می‌شود. در مقابل، تهیه‌ی چلو بدون اضافهکردن مواد اضافی به برنج انجام می‌شود. در واقع، چلو همان برنج ساده است که بهتنهایی طبخ شده باشد. در ادامه به شرح مختصری درباره‌ی دستور پخت انواع غذاهای ایرانی پلویی می‌پردازیم:
باقلا پلو
از غذاهای مخصوص جشن‌ها و مهمانی‌های مختلف باقلا پلو را می‌توان نام برد. این غذا با مرغ یا گوشت تهیه و بهنامهای «باقلا پلو با گوشت» و «باقلا پلو با مرغ» شناخته می‌شود. استفاده از گوشت گوساله در تهیه‌ی باقلا پلو با گوشت باعث می‌شود که تکه‌های گوشت شکل خود را حفظ کنند. بنابراین، تهیه‌ی این غذا با گوشت گوساله اصیل‌تر است؛ هرچند، استفاده از گوشت‌های دیگر از قبیل گوشت مرغ و گوشت گوسفند یا بره نیز تغییر چندانی در طعم غذا ایجاد نمی‌کند.
سبزی پلو
در آشپزی ایرانی غذای دیگری بهنام سبزی پلو وجود دارد که با انواع گوشت مرغ و ماهی قابلیت سرو دارد. سبزی‌هایی که در این غذا استفاده می‌شوند شامل گشنیز، جعفری، شوید، تره و گاهی برگ سیر هستند. البته، نوعی سبزی پلو نیز وجود دارد که در آن افزون بر سبزی، از لوبیای چشم‌بلبلی نیز بههنگام طبخ برنج استفاده می‌کنند. این غذا بهنام «سبزی پلوی سمنانی» شهرت دارد.
مرصع پلو
نام دیگر مرصع پلو، «پلوی نگین‌کار» است. این غذا نوعی غذای سنتی و پلویی به شمار می‌رود که در اصل، به شهر قزوین تعلق دارد. البته، طرز تهیه مرصع پلو در استان‌های دیگر مانند استان فارس و خراسان متفاوت است. جالب توجه است که دلیل نامگذاری این غذا، به وجود مخلفات فراوان آمیخته‌شده در آن مربوط می‌شود.
شیرین پلو
یکی از انواع غذاهای پلویی خاص ایران شیرین پلو است. این غذا در جشن‌های عروسی و مهمانی‌های بزرگ طبخ می‌شود و طرفداران خاص خود را دارد.
زرشک پلو
از انواع غذاهای پلویی و مجلسی پرطرفدار می‌توان زرشک‌پلو را نام برد که بهطور معمول آن را با مرغ یا گوشت بره یا سردست و قلوه‌گاه گوسفند می‌پزند.
آلبالو پلو
از انواع دیگر پلوها در آشپزی ایرانی می‌توان به آلبالو پلو اشاره کرد که آن را بیشتر در مجالس مهمانی و جشن‌ها می‌پزند. البته، روش طبخ این غذا نسبت به سایر غذاهای پلویی و مجلسی ساده‌تر است.
ماش پلو
یکی از غذاهای پلویی ایرانی ماش پلو است که برای تهیه‌ی آن، ابتدا برنج و ماش را جداگانه می‌پزند و سپس هنگام آبکش‌کردن، این دو مادهی غذایی را با هم مخلوط می‌کنند.
رشته پلو
برای تهیه‌ی رشته پلو از نوعی رشته‌ی قهوه‌ای روشن یا تیره بهنام «رشته‌ی بوداده» استفاده می‌کنند و آن را در اواخر پخت، به برنج اضافه می‌کنند تا بهخوبی بپزد. این غذا بیشتر با گوشت پخته، پیازداغ، خرما یا کشمش سرو می‌شود.
استانبولی پلو
جزو اصلی تشکیل‌دهنده‌ی استانبولی پلو گوجه است و به همین دلیل آن را با عنوان «دمی گوجه» نیز می‌شناسند. البته، در کشورهای انگلیسی‌زبان غذای مدنظر بهنام «برنج مکزیکی» شهرت یافته است.
لوبیا پلو
نوع دیگری از غذاهای پلویی لوبیا پلو است که مواد اصلی آن را برنج، لوبیاسبز، گوشت قرمز قورمه‌شده یا چرخ‌کرده، رب گوجه فرنگی و ادویه‌جات تشکیل می‌دهد.
نخود پلو
از سایر غذاهای پلویی می‌توان نخودپلو را نام برد که نخودسبز جزء اصلی تشکیل‌دهنده‌ی آن است. نخود را جدا از برنج می‌پزند و در مرحله‌ی آبکش‌کردن، همراه با سایر مواد به برنج می‌افزایند و مخلوط می‌کنند.
کلم پلو
از دیگر غذاهای پلویی ایران کلم پلو است که با نوعی کلم بهنام «کلم قمی» (همان کلم قمری یا کلم سنگی) تهیه می‌شود. در شیراز برای معطرشدن کلم پلو از سبزیجاتی نظیر شوید، تره، جعفری، سیر سبز و چند برگ ریحان نیز استفاده می‌کنند. افزون بر آن، مردم این شهر طرز تهیه سالاد شیرازی بهصورت اصیل را می‌دانند و این سالاد را در کنار انواع غذاهای پلویی استفاده می‌کنند.
عدس پلو
این غذا را با ترکیب عدس و برنج می‌پزند که ارزش غذایی فراوانی نیز دارد. مخلفات استفاده‌شده کنار عدس‌پلو معمولاً شامل کشمش و پیازداغ است. افزودن مرغ پخته‌شده یا گوشت چرخ‌کرده‌ی سرخ‌شده نیز به دلخواه و سلیقه‌ی آشپز صورت می‌گیرد.
انواع خوراک ها و غذاهای ایرانی نونی
همان‌طور که می‌دانید همهی غذاهای ایرانی با برنج سرو نمی‌شوند. هنگام سرو بسیاری از غذاها، بهجای برنج از نان‌های سنتی و محلی نظیر نان لواش، سنگک، تافتون، باگت و بربری استفاده می‌کنند. در ادامه طرز تهیه‌ی تعدادی از این غذاهای نونی را بهاختصار شرح داده‌ایم:
- انواع کوکو: ازجمله غذاهای ساده و لذیذ است که می‌توان آن را با انواع نان سرو کرد.
- انواع کوفته: نوعی غذای نونی و سنتی است که پرطرفدارترین آنها، کوفته تبریزی است. این غذا بهطور معمول با نان سنگک و سبزیخوردن و ماست سرو می‌شود. گفتنی است طرز پخت کوفته تبریزی در نقاط مختلف کشور تفاوت‌های جزئی دارد و بهتر است روش اصیل آن را فرابگیرید.
- شامی کباب: نوعی غذای نونی است که با گوشت چرخ‌کرده تهیه می‌شود و بههمراه گوجه سرو می‌شود.
- انواع رولت: رولت‌ها غذاهای نونی هستند که می‌توان آنها را با گوشت قرمز یا گوشت مرغ یا بوقلمون تهیه کرد. البته، تهیه‌ی این غذا با کدو و اسفناج و بادمجان نیز امکان‌پذیر است.
- دلمه برگ مو: طرز تهیه دلمه برگ مو به این صورت است که پس از تهیه‌ی مواد ترکیبی شامل برنج، حبوبات، سبزیجات و گوشت، آنها را بنا به سلیقه و به روش‌های مختلف داخل برگ مو می‌پیچند. سپس، دلمه‌ها را در قابلمه می‌چینند و آن را روی شعله قرار می‌دهند تا حین دمکشیدن خوب بپزد. این غذا ازجمله غذاهای ارامنه ایران نیز به شمار می‌رود. بهطور کلی، غذاهای ارمنی با ذائقه و طبع ایرانیان سازگار است و گاهی شباهت‌هایی در طرز تهیه‌ی انواع غذا میان مردمان ارمنی و ایرانی مشاهده می‌شود.
- شکمپرها: از انواع غذاهای نانی می‌توان به بادمجان شکم‌پر، کدوی شکم‌پر، گوجه فرنگی شکم‌پر و پیاز شکم‌پر اشاره کرد.
- آبگوشت: نوعی غذای سنتی و اصیل ایرانی است که بیشتر با نان سنگک سرو می‌شود.
- انواع آش: آش جزو غذاهای نونی به شمار می‌رود و بهطور معمول، انواع آن در اقلیم‌های سردسیر کشورمان طرفداران زیادی دارد. درخصوص این غذاها می‌توان به نحوه پخت آش رشته، آش میوه، آش دوغ و آش ترش اشاره کرد. از این میان، آش ترش در لیست غذاهای ایرانی ترش دسته‌بندی می‌شود که طرفداران خاص خود را دارد.
- انواع سوپ: در آشپزی ایرانی انواع سوپ وجود دارد که ازجمله‌ی آنها می‌توان به سوپ جو و سوپ ورمیشل و سوپ خامه اشاره کرد.
- کباب تابه‌ای: ازجمله غذاهای ایرانی محبوب است که می‌توان آن را با برنج یا نان سرو کرد. این غذا را می‌توان با گوشت قرمز و گوشت مرغ تهیه کرد.
- تاس کباب: از انواع دیگر غذاهای نانی است که به فراخور سلیقه با مواد مختلفی تهیه می‌شود.
- انواع سالاد: در آشپزی ایرانی سالادهای متنوعی وجود دارند که بههمراه نان سرو می‌شوند. برخی از این سالادها عبارتاند از: سالاد الویه، سالاد ماکارونی، سالاد سزار و سالاد مرغ و قارچ.
انواع غذاهای ایرانی خورشتی
در آشپزی ایرانی غذاهای ایرانی خورشتی فراوانی وجود دارند که همراه برنج یا همان چلو سرو می‌شوند. برخی از این غذاها عبارتاند از:
- خورشت قورمه سبزی: از غذاهای پرطرفدار ایرانی است که مواد اصلی آن را لوبیا، گوشت، سبزی‌های معطر و لیموعمانی تشکیل می‌دهد.
- خورشت قیمه: این خورشت از محبوب‌ترین خورشت‌های ایرانی به شمار می‌رود و بهطور معمول در مراسم مذهبی بهعنوان نذری از آن استفاده می‌شود. بنابراین، بسیاری از مردم ایران با نحوه پخت خورش قیمه آشنایی دارند.
- خورشت قیمه بادمجان: این غذا مشابه قیمه تهیه می‌شود، اما برخی مواد اضافی نظیر بادمجان و گوجه نیز دارد.
- پیچاق قیمه: غذای سنتی و مخصوص شهر اردبیل است که تخم‌مرغ یکی از اجزای جدانشدنی این غذا به شمار می‌رود. در تهیه‌ی پیچاق قیمه از مواد مختلفی نظیر گوشت گوساله یا گوسفندی، پیاز، خلال بادام، رب گوجه، آب‌لیمو یا لیموعمانی، زردچوبه و زعفران استفاده می‌کنند.
- خورشت قیمه‌نثار: نوع دیگری از قیمه و مخصوص شهر قزوین است. نام آن بهدلیل وجود مخلفات فراوان در این غذا انتخاب شده است.
- خورشت فسنجان: یکی دیگر از غذاهای ایرانی پرطرفدار است. اجزای اصلی آن را گردو و رب انار تشکیل می‌دهد. نحوه پخت خورشت فسنجان در بیشتر نقاط کشورمان شناخته شده است؛ اما فسنجان‌های گیلکی و مازنی بهدلیل نحوهی پخت متفاوت خود، طعم دلپذیرتری دارند.
- خورشت کرفس: این خورشت شباهت زیادی به خورشت قورمه‌سبزی دارد؛ اما بهجای سبزی‌های معطر در آن از کرفس استفاده می‌کنند. همان‌طور که می‌دانید کرفس یکی از سبزی‌های پرخاصیت در علم تغذیه است. البته امکان مصرف خام آن وجود ندارد. به همین دلیل، مردم ایران آن را در غذا استفاده می‌کنند.
- خورشت قلیه ماهی: این غذا ازجمله غذاهای محبوب مناطق جنوبی ایران است و همانند قورمه‌سبزی طبخ می‌شود. با این تفاوت که در قلیه ماهی بهجای گوشت قرمز از گوشت انواع ماهی بهره می‌برند.
- خورشت بامیه: از دیگر خورشت‌های خوشمزه و پرخاصیت سفره‌های ایرانی خورشت بامیه است که در مناطق جنوبی و غربی کشور بسیار پرطرفدار است. نحوه پخت این خورشت مشابه خورشت قیمه است.
- خورشت خلال: از غذاهای محبوب ایرانی حاوی خلال بادام، گوشت، زرشک سیاه، رب گوجه فرنگی و گلاب است. خاستگاه این غذا را شهر کرمانشاه می‌دانند.
لیست غذاهای حاضری ایرانی
گاهی، در موقعیت‌های خاص که زمان کافی برای پخت غذا فراهم نیست، می‌توانید با درست‌کردن غذاهای حاضری ایرانی از خرید انواع فست‌فود پرهیز کنید. این غذاها در دسته‌ی غذاهای سریع ایرانی قرار می‌گیرند که روش پخت آسانی هم دارند. در ادامه، به معرفی تعدادی از غذاهای حاضری می‌پردازیم:
- کتلت: این غذا با استفاده از گوشت چرخ‌کرده، سیب‌زمینی، پیاز، تخم‌مرغ، آرد و ادویه‌های دلخواه آماده می‌شود.
- کباب تابه‌ای: نوعی غذای سریع ایرانی که با گوشت قرمز یا گوشت مرغ روی اجاق قابل تهیه است و نیاز به ذغال و کباب‌پز ندارد.
- املت: بدون شک، املت یکی از سریع‌ترین، ساده‌تربن و پرطرفدارترین غذاهای ایرانی به شمار می‌رود که هر ایرانی با طرز تهیه‌ی آن آشنایی دارد. آماده کردن این غذا صرفاً با چند عدد گوجه و تخم‌مرغ به همراه ادویه‌های دلخواه امکان‌پذیر است.
جالب اینکه یک نوع املت مخصوص شهر اردبیل وجود دارد که در تهیه‌ی آن علاوه بر گوجه و تخم مرغ از پیاز و گوشت مرغ نیز استفاده می‌کنند. این غذا که «چیغیرتما» نام دارد، در صورت تهیه با گوشت بدون استخوان سریعتر آماده می‌شود. چیغیرتما که تخم‌مرغ یکی از اجزای جدانشدنی آن است، در دی‌ماه سال ۱۴۰۲ خورشیدی به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
غذاهای ایرانی بدون گوشت
لیست غذاهای ایرانی بدون گوشت بسیار گسترده است. این غذاها موردعلاقه‌ی گیاه‌خواران هستند. در ادامه برخی از غذاهای ایرانی گیاه‌خواران و وگان‌ها به تفکیک ذکر شده‌اند.
غذاهای ایرانی گیاهی مناسب گیاه‌خواران
در کشورمان بسیاری از افراد برای حمایت از حیوانات و جلوگیری از کشتار آنها، در طبخ غذا به رژیم غذایی گیاهی روی آورده‌اند. در ادامه، دستور پخت تعدادی از غذاهای ایرانی گیاهی را به شما معرفی کرده‌ایم:
- انواع کوکو: در کشورمان مواد غذایی مختلف را پس از مخلوطکردن و رساندن آن به غلظت مناسب، در روغن سرخ می‌کنند و آنها را با عنوان کوکو می‌شناسند. بهطور کلی، در آشپزی ایرانی انواع کوکو وجود دارند که عبارتاند از: کوکوی سبزی، کوکوی بادمجان، کوکوی کدوی سبز، کوکوی سبزیجات، کوکوی اسفناج و… . روش تهیه کوکو‌ها سریع و راحت است؛ به‌خصوص طرز پخت کوکو سیب‌زمینی.
- میرزا قاسمی: غذای محبوب گیلانی است که هم‌اکنون در سرتاسر کشور طرفداران خاص خود را دارد. جالب توجه است که دستور پخت میرزا قاسمی را نخستین بار محمد قاسم خان والی، حاکم وقت رشت در زمان ناصرالدین شاه ابداع کرد.
- کشک بادمجان: نوعی غذای سبک و ساده است که می‌توان در دورهمی‌های کوچک از آن استفاده کرد. در طرز تهیه کشک بادمجان برخی مواد وجود دارند که شما می‌توانید حسب سلیقه، بهجای آنها از مواد دیگری استفاده کنید.
- خورشت بامیه بدون گوشت: این خورشت یکی از غذاهای خوشمزه و پرطرفدار جنوبی است که در صورت استفادهنکردن از گوشت در آن، می‌تواند به نوعی غذای مخصوص گیاهخواری مبدل شود.
- خورشت کدو و لپه بدون گوشت: با توجه به اهمیت کدوسبز برای رژیم لاغری، خورشت کدو و لپه بدون گوشت می‌تواند انتخاب مناسبی برای گیاه‌خواران باشد.
- کوفتهی گیاهی با بادمجان: نوعی غذای خوشمزه و سالم مخصوص گیاه‌خواران است که ارزش غذایی فراوانی هم دارد.
- خورشت کرفس بدون گوشت: همان‌طور که پیشتر ذکر آن گذشت، کرفس گیاهی پرخاصیت است که نباید از اهمیت آن در رژیم غذایی گیاه‌خواران غافل شد. برای استفاده از این گیاه می‌توان خورشت آن را بدون استفاده از انواع گوشت تهیه کرد. این غذا برای افراد وگان نیز مناسب است.
- ماش پلو با شوید: نوعی غذای ساده و خوشمزه است که بهراحتی می‌توان آن را با مواد دردسترس تهیه کرد.
- توفو با سبزیجات: توفو نوعی پنیر است که از شیر سویای منعقدشده تهیه می‌شود و می‌تواند جایگزین گوشت برای گیاه‌خواران باشد. این نوع پنیر در حالت طبیعی بدون گلوتن و کم‌کالری و بدون کلسترول است و منبع خوبی از آهن و پروتئین و کلسیم به شمار می‌رود.
- برنج گل کلم: نوعی غذای بدون گوشت مخصوص گیاه‌خواران است که هنگام تهیه‌ی آن باید حواستان باشد که گل کلم را زیاد خرد نکنید.
- خوراک نخود و اسفناج: نوعی غذای ساده و کاملاً گیاهی است که با نخود، اسفناج، سیب‌زمینی و سبزیجات دیگر نیز طبخ می‌شود.
- دمپختک باقالی زرد: یکی از بهترین غذاهای سنتی ایرانی است که به استانبولی شباهت بسیاری دارد.
غذاهای ایرانی وگان
همان‌طور که می‌دانید، وگانیسم نوعی رژیم غذایی است که مخالف مصرف و حتی خرید محصولات حیوانی است. بنابراین، در این رژیم غذایی به‌هیچ‌وجه از تخم‌مرغ و لبنیات استفاده نمی‌شود. در مقابل، رژیم گیاهخواری فقط با مصرف گوشت حیوانات مخالف است. در ادامه، طرز تهیه‌ی برخی از غذاهای مخصوص افراد وگان را شرح می‌دهیم:
- سمبوسه: نوعی غذای گیاهی است که برای تهیه‌ی آن فقط به سیب‌زمینی، تره، جعفری، فلفل قرمز، انواع ادویه و نان لواش یا نان مخصوص سمبوسه نیاز خواهید داشت.
- عدسی وگان: یکی از غذاهای سالم و سرشار از پروتئین و آهن است که می‌تواند برای افراد وگان مفید باشد.
- دلمه کلم یا برگ مو وگان: چنانچه این غذا با مخلفاتی از قبیل انواع حبوبات و سبزیجات و قارچ پخته شود، می‌تواند به غذایی سالم و گیاهی مبدل شود.
- انواع آش وگان: در رژیم غذایی ایرانی انواع آش وجود دارند که وگانیسم‌ها می‌توانند از آنها استفاده کنند. برخی از انواع آش عبارتاند از: آش رشته، آش ماش، آش اوماج و آش میوه.
- ته‌چین قارچ و بادمجان: در صورتی که نیاز به غذای پلویی و گیاهی دارید، می‌توانید این غذا را تهیه و میل کنید. خوب است بدانید یادگیری نحوه پخت ته چین از مهارت‌های آشپزی ایرانی محسوب می‌شود.
- انواع سوپ وگان: بسیاری از سوپ‌ها را می‌توان بهعنوان غذای سالم گیاهی در وعده‌ی شام استفاده کرد. برخی از انواع سوپ گیاهی عبارتاند از: سوپ دال‌عدس، سوپ جو، سوپ نخودفرنگی، سوپ ورمیشل، سوپ سیب‌زمینی و سوپ گوجه.
بهترین غذاهای مجلسی ایران
زمانی که نیاز دارید غذاهای مجلسی ایرانی برای مهمانی و دورهمی‌های کوچک را تهیه کنید، احتمالاً غذاهایی از قبیل زرشک‌پلو و قیمه و پلو خورشت قورمه سبزی اولین انتخاب شما هستند؛ اما در آشپزی ایرانی غذاهای ایرانی مجلسی بسیاری وجود دارند که می‌توانند برای مهمانان شما جذاب باشند. در ادامه به معرفی تعدادی از این غذاها می‌پردازیم:
- باقالی پلو با گوشت: نوعی غذای مجلسی خوشمزه است که طعم آن بهواسطهی استفاده از سبزی‌های تازه بی‌نظیر است. بنابراین بهتر است آن را در فصل بهار تهیه کنید.
- آلبالو پلو با گوشت قلقلی: این غذا نوعی غذای خوشمزه با جلوه‌ای بسیار زیباست که می‌تواند جذابیت خاصی به سفره‌ی مهمانی شما بدهد.
- ته‌چین مرغ و اسفناج: ازجمله غذاهای ایرانی پرطرفدار و مجلسی است که روش طبخ آسانی هم دارد.
- کشمش پلوی مازندرانی: چنانچه مهمانان شما از طرفداران غذاهایی با طعم شیرین هستند، می‌توانید از کشمش پلوی مازندرانی بهعنوان غذای مجلسی استفاده کنید.
سالم‌ترین شیوه طبخ غذاهای ایرانی
بهطور کلی، برای پخت انواع غذاهای ایرانی دو روش خشک و مرطوب می‌توان در نظر گرفت که هرکدام مزایا و معایبی دارند. امروزه، با مطرحشدن بحث سلامتی، تجدیدنظرهایی در شیوه‌ی طبخ غذا صورت گرفته است. بدین منظور، روش‌های زیادی برای طبخ سالم مواد غذایی معرفی شده‌اند که عبارتاند از:
روش‌های طبخ مرطوب غذاهای ایرانی
در این سبک از پخت‌وپز، استفاده از مایع یا بخار برای پخت غذا متداول است. در ادامه به مرور روش‌های طبخ سالم غذا در این سبک می‌پردازیم:
- روش بلانچینگ: غوطه‌ورکردن مواد غذایی نظیر میوه و سبزی در آبجوش و سپس قراردادن سریع آن در آب سرد بهمنظور حفظ رنگ و حالت آنها؛
- روش جوشاندن: رساندن آب به دمای جوش (۱۰۰ درجه) و پخت غذا در آن؛
- روش برایزینگ: پختن غذا با کمترین حجم آب؛
- روش پوچینگ: غوطه‌ورکردن مواد غذایی در آب ۷۰ الی ۸۰ درجه؛
- روش اسکالدینگ: یکی دیگر از روش‌های پخت مرطوب است که برای ذوبکردن موادی نظیر شکلات و شکر استفاده می‌شود؛
- روش آهسته جوشاندن: از این روش برای پخت غذاهایی با بافت محکم در دمای ۸۰ الی ۹۰ درجه استفاده می‌کنند؛
- روش بخارپزکردن: روشی است که در آن مواد غذایی بهصورت غیرمستقیم با بخار آب پخته می‌شوند و با آب تماس پیدا نمی‌کنند. پخت غذا به این روش نیاز به زمان زیادی دارد، اما مواد غذایی با این شیوه‌ی طبخ تا حد زیادی ارزش غذایی خود را حفظ می‌کنند؛
- روش پخت با حرارت ملایم: مشابه روش آهسته جوشاندن است، با این تفاوت که در نهایت مایع حاصل از پخت بسیار کمتر است. این مایع بهعنوان سس استفاده می‌شود.
روش‌های طبخ خشک مواد غذایی
در روش طبخ خشک بهجای استفاده از مایعات و بخار، گرما و حرارت را بهطور مستقیم به مواد غذایی انتقال می‌دهند تا بهخوبی بپزند. توجه داشته باشید که روش‌های سالم برای طبخ خشک مواد غذایی عبارتاند از:
- سرخکردن: روشی برای حفظ رطوبت مواد غذایی است؛
- سرخکردن در روغن کم: در این روش، عمق ماهیتابهی مورداستفاده و مقدار مواد غذایی بسیار مهم است؛
- سرخکردن با روغن زیاد: در این روش برای اینکه روغن زیادی به داخل مواد غذایی نفوذ نکند، دمای روغن را به ۱۶۰ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌رسانند؛
- پختن داخل تنور یا فر: در این روش رطوبت محیط درونی مواد غذایی حفظ می‌شود. این روش برای انواع کیک و شیرینی کاربرد دارد؛
- برشتهکردن: روش پخت غذا در دمای بیشتر از ۲۰۰ الی ۵۰۰ درجه‌ی سانتی‌گراد را برشتهکردن می‌نامند؛
- کبابکردن یا گریل: در این روش می‌توان با استفاده از چوب یا زغال یا شعله‌ی گاز، مواد غذایی را با حرارت زیاد طبخ کرد.
طعم‌های ایرانی ثبت شده در یونسکو و نخستین شهر خلاق غذا
شیوه‌ی طبخ غذاهای ایرانی ازجمله آثار ناملموسی هستند که می‌توانند معرف فرهنگ ایرانی نزد جهانیان باشند. بدین منظور، ثبت شیوه‌ی طبخ غذاهای اصیل ایرانی در فهرست یونسکو می‌تواند گام مؤثری برای محققشدن این هدف در نظر گرفته شود. بااینحال، متأسفانه هنوز اقدامی در این راستا صورت نگرفته است و ما هیچ غذایی نداریم که بهعنوان غذاهای ایرانی ثبت شده در یونسکو معرفی کنیم. همین موضوع باعث شده است که بسیاری از کشورهای همسایه با ارائهی مستنداتی، غذاهای اصیل ایرانی را بهعنوان میراث معنوی خود در یونسکو به ثبت برسانند.
افزون بر آن، شهر رشت در سال ۱۳۹۴ خورشیدی بهعنوان نخستین شهر خلاق خوراکشناسی در ایران، در یونسکو به ثبت رسید؛ چراکه در همین سال، حدود ۲۳۰ نوع خوراک در رشت معرفی شد که انواع پیش‌غذا و غذای اصلی و دسر ازجمله‌ی آنها بودند. هم‌اکنون، شمار این غذاها در شهر رشت گیلان و سایر نقاط این استان به حدود ۳۰۰ نوع می‌رسد.
پس از رشت، شهر کرمانشاه بهعنوان دومین شهر خلاق خوراکشناسی در یونسکو به ثبت رسیده است. بهطور کلی، ۴۹ شهر در دنیا بهعنوان شهرهای خلاق خوراکشناسی شناخته می‌شوند که رشت و کرمانشاه نمونه‌هایی از آنها هستند.
غذاهای ایرانی مخصوص جشن‌های مختلف
غذاهای ایرانی بهطور معمول در اعیاد و جشن‌های باستانی کشور طبخ می‌شوند تا افزون بر تجربه‌ی غذایی دلچسب، معرف فرهنگ ایرانی باشند. در ادامه، به معرفی غذاهای مخصوص جشن‌های مختلف می‌پردازیم:
غذاهای ایرانی مخصوص شب یلدا
شب یلدا بهعنوان طولانی‌ترین شب سال در کشور شناخته می‌شود و ایرانیان این شب را جشن می‌گیرند. جالب توجه است که آدابورسوم شب یلدا در نقاط مختلف کشور متفاوت است و ریشه در فرهنگ و سنت کهن مردم ایران دارد. در ادامه، به معرفی تعدادی از غذاهای ایرانی مخصوص شب یلدا به تفکیک شهر می‌پردازیم:
- غذای شب یلدای شیراز: کلم پلو بههمراه سالاد شیرازی و آش انار؛
- غذای شب یلدای خوزستان: قلیه ماهی و ماهی شکم‌پر؛
- غذای شب یلدای مازندران: خورشت مرغ ناردون، بورانی اسفناج، کوکوی سبزی، سبزی‌پلو با مرغ، بوقلمون یا ماهی گرده‌بیج (ماهی سفید شکم‌پر یا تودلی)، خورشت فسنجان با مرغ یا اردک؛
- غذای شب یلدای قزوین: انار پلو و قیمه‌نثار؛
- غذای شب یلدای تبریز: کوفته تبریزی و خشیل؛
- غذای شب یلدای سنندج: دلمهی برگ مو و دلمهی کلم برگ؛
- غذای شب یلدای گیلان: خورشت اناربیج یا سبزه فسنجان، خورشت انار و بادمجان، کوفتهی انار و مرغ ترش شمالی.
غذاهای ایرانی مخصوص شب نوروز
عید نوروز نیز یکی دیگر از اعیاد باستانی ایران است و مراسم خاص خود را دارد. ایرانیان در شب عید معمولاً غذاهای مخصوصی می‌پزند که در ادامه به آنها اشاره شده است:
- سبزی پلو با ماهی دودی، ماهی شکم‌پر، رشته پلو، دلمه، ترشی‌تره با ماهی، آبگوشت، کوفته، کلم‌پلو و… که ساده‌ترین آنها نحوه پخت کوکو سبزی است.
غذاهای ایرانی مخصوص سیزده به در
در بسیاری از مناطق کشور اعتقاد بر این است که غذای سیزده‌به‌در باید با سبزی‌های صحرایی طبخ شود. بدین منظور، پخت انواع آش در این روز رواج بسیاری دارد که ازجمله‌ی آنها می‌توان به آش دوغ و آش رشته اشاره کرد. البته، در کنار پخت انواع آش، استفاده از غذاهای گوشتی نیز متداول است که ازجمله‌ی آنها می‌توان به این غذاها اشاره کرد:
- جوجه کباب صحرایی، چلو گوشت، شویدپلو باقلا با مرغ و… . از این میان، نحوه تهیه کباب کوبیده ایرانی درخور توجه است.
غذاهای ایرانی مخصوص ماه رمضان
در کشورمان مناسبت‌های مذهبی بسیاری وجود دارند که ماه رمضان یکی از آن‌هاست. مردم ایران در شب‌های ماه رمضان سفره‌های افطاری و سحری رنگارنگی را برای پذیرایی از روزه‌داران می‌چینند و غذاهای مختلفی بر سر سفره می‌آورند. در ادامه، انواع غذاهای افطاری ایرانی و غذاهای سحری را به تفکیک بیان کرده‌ایم:
- غذاهای افطاری: پیشغذاهایی از قبیل آش شله قلمکار، آش رشته، سوپ مرغ، آش جو، حلیم بادمجان، شله‌زرد و غذاهای اصلی نظیر شامی پوک، خورش آلو اسفناج، حلیم گندم و زرشک پلو با مرغ.
- غذاهای سحری: آلبالو پلو، خورش بامیه، خورش پیچاق قیمه، خورش لوبیا چیتی، خورش کنگر و کشمش پلو مازندرانی.
غذاهای ایرانی؛ تجربه‌ی طعم‌های دلچسب در کنار خانواده
روش‌های طبخ غذاهای ایرانی ازجمله آثار ناملموس کشورمان هستند؛ افزون بر آن، فرهنگ ایرانی را نیز به نمایش می‌گذارند. شما می‌توانید در سفر به نقاط مختلف کشور، غذاهای اقوام مختلف ایرانی را تجربه کنید. «دستی بر ایران» ضمن معرفی انواع غذاهای ایرانی، از شما درخواست میکند روش اصیل طبخ این غذاها را فرابگیرید.
برای مطالعه بیشتر:
- کشاورزی ارگانیک در ایران و نقش آن در امنیت غذایی
- معرفی انواع نوشیدنی های اصیل ایرانی؛ شربت و دمنوش
- هفت دلیل محبوبیت غذاهای سنتی ایران
- مفهوم گرمی و سردی در غذاهای ایرانی
- معرفی انواع ترشی های سنتی ایران
- غذاهای کارآمد دارویی ایران در رژیمهای غذایی سنتی
- روش های سنتی نگهداری مواد غذایی در ایران
- غذاهای تخمیری سنتی در رژیم غذایی ایرانیان
پرسش‌های متداول درباره غذاهای ایرانی
چنانچه درباره‌ی غذاهای ایرانی سؤالی دارید که پاسخ آن را با خواندن این متن دریافت نکرده‌اید، می‌توانید پرسش‌های متداول مطرح‌شده در این قسمت را مطالعه کنید. اگر باز هم سؤال شما بی‌پاسخ ماند، حتماً آن را در بخش دیدگاه‌های پایین پست مطرح کنید.
غذاهای گوشتی ایران کداماند؟
در میان انواع غذاهای ایرانی، تعداد کثیری از غذاهای گوشتی، غذاهای خورشتی هستند. البته چنانچه نیاز به تهیه‌ی انواع غذاهای گوشتی بدون برنج دارید، می‌توانید از غذاهای دیگری استفاده کنید؛ ازجمله:
آبگوشت، شامی کبابی، جوجه کباب، دیزی، کله‌پاچه، خوراک گوشت و کباب تابه‌ای.
درباره‌ی دستور پخت انواع غذا چه می‌دانید؟
هرکدام از غذاهای اصیل ایرانی دستور پخت متفاوتی دارند که می‌توانید ضمن بررسی آنها بر اساس تجربه و سلیقه‌ی خود یکی از آنها را برگزینید.
غذاهای لاکچری ایران کداماند؟
غذاهای ایرانی لیست بلندبالایی دارند که تعدادی از آنها بهعنوان غذاهای لاکچری برگزیده شده‌اند. تعدادی از این غذاها عبارتاند از:
چلوکباب کوبیده، باقالی‌پلو با ماهیچه، قورمه‌سبزی، خورشت فسنجان، زرشک‌پلو، خورشت قیمه، دیزی و ته‌چین.
قدیمی‌ترین غذای ایرانی کدام است؟
به نظر می‌رسد که کله‌جوش از قدیمی‌ترین غذاهای ایرانی است که در طی پنج نسل گذشته نشانی از آن وجود دارد.
