دیدنی های سبزوار؛ شهری تاریخی که در برابر مغولان ایستاد

شهر سبزوار از مهم‌ترین مراکز جمعیتی، دانشگاهی، فرهنگی، اسلامی و تاریخی شمال شرق ایران به ‌شمار می‌آید. این شهر به عنوان یکی از نمادهای تاریخ و علم ایران مطرح شده ‌است. شهر سبزوار خاستگاه اندیشمندان بزرگی در ادوار مختلف تاریخی بوده ‌است. جاهای دیدنی سبزوار آن را به یکی از مقاصد جذاب سفر تبدیل کرده اند.

مدرسه فخریه با 1100 سال قدمت به عنوان قدیمی‌ترین مدرسه ایران و مسجد پامنار با مناره جنبان، به عنوان قدیمی‌ترین مسجد خراسان در این شهر واقع شده اند.

جاهای دیدنی سبزوار؛ داخل شهر

جاذبه های گردشگری سبزوار در زمینه های گوناگون بسیار ارزشمند هستند. در اینجا به معرفی دیدنی های تاریخی داخل این شهر می پردازیم.

خانه تاریخی بیدخوری

در دوره پهلوی اول، معماران برجسته ای از شهرهای یزد و کرمان به سبزوار مهاجرت کردند. منزل بید خوری از آثار برجسته این دوره است که دارای بادگیری فاخر می‌باشد.

آرامگاه ملا هادی سبزواری

ساختمان این آرامگاه در ضلع جنوبی میدان کارگر شهر سبزوار واقع است. بنای اولیه آرامگاه در 1883 میلادی ساخته شده است. سایر تغییرات در بنا، در زمان قاجاریه اتفاق افتاده است.

سرای معمارزاده

این سرا یکی از 11 سرای قدیمی موجود در شهر است که در میدان اسرار واقع شده است. مالکیت این بنا در ابتدا متعلق به یک فرد اهل روسیه بوده و قدمت آن به دوره قاجاریه باز می گردد. از ویژگی های جالب این بنا وجود دو هشتی در امتداد هم و در ورودی بنا است.

آرامگاه کاشفی

این آرامگاه که متعلق به مولانا کمال الدین کاشفی مشهور به واعظ سبزواری است، در سال 1504 میلادی (عهد تیموری) ساخته شده است. اثر مذکور از جاهای دیدنی سبزوار است که معماری خاص خود را دارد.

یخدان های سبزوار

به دلیل کویری بودن و داشتن تابستان های بسیار گرم (نیاز به مصرف آب خنک) یخدان ها و آب انبارهای زیادی در سبزوار ساخته شده است. در حال حاضر از کل آن ها ۹ یخدان به طور پراکنده در حاشیه جنوب شهر باقی مانده اند که از جاهای دیدنی سبزوار می باشند.

امام زاده یحیی

بنای معروف به آرامگاه امام زاده یحیی در محل تلاقی خیابان بیهق و اسرار در مرکز شهر واقع شده است. این بنا متعلق به قرن 12 و 13 میلادی است و تعدادی از فضاها بعدا به آن الحاق شده است.

مسجد پامنار

مسجد آدینه یا پامنار، کهن ترین مسجد سبزوار است که بنیاد اولیه آن به اواسط قرن نهم میلادی بر می گردد. در این مسجد مناره ای ساخته شده است که همچون منار جنبان اصفهان می جنبد و حدود 17 متر ارتفاع دارد. مسجد نام خود (پامنار) را از همین منار گرفته است.

مسجد جامع

بنای این مسجد عظیم به دوره سرداریه مربوط می شود. لوح های سنگی مربوط به دوران صفویه در دیوارهای آن نصب شده است. ساختمان مسجد متعلق به قرن سیزده و چهارده میلادی است. نمای بیرونی بنا در دوره پهلوی ایجاد شده است. مجموعه تزئینات این اثر تاریخی باعث شده است تا مبدل به یکی از جاهای دیدنی سبزوار شود.

آرامگاه بقراط

این آرامگاه متعلق به فیلسوفی سبزواری می باشد که در زمینه‌ی طب، شعر، فلسفه و عرفان فعال بوده است. تاریخ ساخت آرامگاه متعلق به سال 1955 میلادی است.

خانه کیان

این خانه‌ی قاجاری جزو فضاهای مسکونی شهر و از جاهای دیدنی سبزوار است. اولین بانک روس ها در شهر سبزوار در این منزل دایر شده است.

حوض هشت پایه

قدیمی ترین و بزرگ ترین حوض انبار شهر، حوض ۸ پایه است که در چهار راه رضوی قرار دارد. این حوض با هندسه مستطیل شکل و طاق های زیبا احداث شده است. کاربری بنا تاکنون چندین بار تغییر کرده است. این ساختمان در دوران حکومت سربداران ساخته شده است.

حمام قیصریه

این حمام مربوط به دوران قاجاریه است. حمام قیصریه در سبزوار، ضلع شمالی خیابان بیهق، مقابل مدرسه فخریه واقع شده است.

مدرسه فخریه

این مدرسه مربوط به 1100 سال پیش است و در شهر سبزوار، حد فاصل بین میدان دروازه عراق و چهار راه بیهق واقع شده‌ است. از این مدرسه به عنوان قدیمی‌ترین مدرسه ایران یاد می‌شود. این بنا از نوع مدرسه‌هایی است که همچنان کاربری اولیه خود را حفظ کرده و در حال حاضر یکی از چند حوزه علمیه فعال این شهر محسوب می‌شود.

مصلای تاریخی

بنای آجری که به مصلی معروف است در جنوب «میدان شهداء» شهر سبزوار واقع شده است. این بنای استوار سال ها شاهد حضور مردم برای انجام فرایض دینی مثل نمازجمعه و جشن های اعیاد بوده است. بنای مصلی مربوط به قرن چهاردهم میلادی یعنی مقارن با دوره سربداران است و امروزه از جاذبه های گردشگری سبزوار به شمار می رود.

موزه نفت سبزوار

این موزه در خیابان دکتر فاطمی قرار دارد و به دلیل بی‌نظیر بودن اشیای آن، از جمله جاهای دیدنی سبزوار به حساب می‌آید. ادوات و تجهیزات نگهداری و انتقال نفت در آن به نمایش گذاشته شده است.

عمارت امین التجار

این خانه در سبزوار در خیابان شهید نظیف، نرسیده به چهار راه آتش نشانی واقع شده است. این عمارت مربوط به دوره قاجاریه می باشد.

کاروانسرای روسها یا پادگان روسها

این بنا یک سرای تاریخی و متروکه در مرکز شهر سبزوار، در خیابان اسدآبادی جنب کارخانه برق است. تزیینات آجری این بنا متعلق به دوران قاجار است.

کاروانسرای فرامرز خان

این بنا در جبهه غربی میدان کارگر شهر سبزوار قرار دارد که با عنوان رباط کانون نیز شناخته می شود. این اثر تاریخی از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است که جهت استفاده زوار حضرت رضا (ع) در کنار شاهراه خراسان ساخته شده است.

موزه مردم شناسی سبزوار

این موزه در بخش بارانداز و غرفه های کاروانسرای حاج فرامرز خان در حاشیه خیابان بیهق شرقی ایجاد شده است. در این موزه سعی شده گوشه ای از آداب و رسوم، مشاغل و آیین های سنتی منطقه به نمایش بازدیدکنندگان گذاشته شود. آشنایی با این آداب و رسوم، شما را به گوشه دیگری از جاذبه های گردشگری سبزوار آشنا می کند.

جاهای دیدنی سبزوار؛ خارج از شهر

بدون شک دیدنی های تاریخی سبزوار که در خارج از این شهر قرار دارند، ارزش دیدن را دارند. در اینجا به معرفی برخی از آنها می پردازیم:

منار مسجد

این بنا در ۲۰۰ متری روستای خسرو شیر و در صد کیلومتری شمال غربی سبزوار واقع گردیده است. آنچه از این مسجد باقی مانده تنها بخشی از ایوان جنوبی آن است که تزیینات گچی و کتیبه های زیبایی دارد.

خانه باغ اسکویی

باغ و عمارت موسوم به اسکویی در فاصله 4 کیلومتری غرب شهر سبزوار و در روستای ابارش واقع است. مجموع مساحت این مکان ده هکتار بوده و عمارت آن در میان باغ ساخته شده است. عمارت مزبور مربوط به دوره قاجار است.

روستای زعفرانیه

این روستا، در 35 کیلومتری شرق سبزوار و در حاشیه جاده اصلی سبزوار- نیشابور قرار گرفته است. آب و هوای آن در تابستان‌ها نسبتاً گرم و در زمستان‌ها سرد و خشک است. قدمت روستای زعفرانیه، حداقل به بیش از 5 قرن قبل مربوط است. در این روستا آب‌انبار، کاروانسرای شاه عباسی، یخدان و قلعه قدیمی وجود دارند که از جاذبه های گردشگری سبزوار و بسیار چشمگیر به شمار می‌روند.

مناره خسروگرد (میل خسروجرد)

این مناره در 10 کیلومتری غرب شهر سبزوار واقع شده است. این میل در قرن دوازدهم میلادی، دوران حکومت سلجوقیان احداث شده ‌است. امروزه به هنگام سفر در جاده ترانزیتی تهران به مشهد، براحتی می توان این جاذبه تاریخی سبزوار را در کنار جاده مشاهده نمود.

مناره خسروگرد میل تک و منفردی است که به منظور راهیابی کاروانیان بر سر راه جاده موسوم به ابریشم احداث شده و همچون فانوس دریایی در دریا نقش راهنمای کاروانیان را در خشکی برعهده داشته ‌است.

ارگ آق‌ قلعه سبزوار

این بنا، یکی از آثار تاریخی مربوط به دوران ایلخانی است که در فاصله هشتاد کیلومتری شمال غرب این شهر واقع شده است. مجموعه‌ای شامل ارگ و قلعه که هدف از احداث آن ایجاد شهری به سبک سلطانیه زنجان بوده است.

مسجد خسرو شیر

در حوالی سبزوار روستایی قدیمی و زیبا وجود دارد که در آن مسجدی تاریخی به یادگار از دوران آبادانی این منطقه باقی‌مانده است. این مسجد در 100 کیلومتری شمال غرب شهر سبزوار و در نزدیکی روستای خسرو شیر واقع شده است.

چهارطاقی ریوند

در میان ارتفاعات شمالی روستای ریوند واقع در 30 کیلومتری شمال سبزوار، بنایی از یک مجموعه معماری متعلق به دوره ساسانی بر جای مانده است. براساس شواهد معماری و کاوش های باستان شناسی، این بنا آتشکده ای از دوره ساسانیان است و به احتمال یقین آذر برزین مهر مشهور می باشد.

جاذبه های طبیعی شهر سبزوار

جاهای دیدنی سبزوار که در طبیعت پیرامون آن قرار دارند، عده زیادی را به سمت خود می کشتنند. در اینجا برخی از چشمگیرترین آنها را معرفی می کنیم:

پناهگاه حیات وحش شیر احمد

این پناهگاه در 7 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان سبزوار قرار گرفته است. وضعیت توپوگرافی منطقه به صورت دشتی، کویری و تپه ماهور بوده و دارای حداقل ارتفاع 915 متر و حداکثر ارتفاع 1380 متر می‌باشد. این منطقه اقلیم خشک کویری با نوسان نسبتاً زیاد درجه حرارت روز و شب دارد؛ با این وجود، از جاهای دیدنی سبزوار به حساب می‌آید.

منطقه حفاظت شده پروند

این منطقه در 75 کیلومتری جنوب غربی شهرستان سبزوار و در بخش روداب واقع است. چهره طبیعی این بخش به صورت کوهستانی، تپه ماهوری و دارای آب و هوای خشک می‌باشد. منطقه پروند به تازگی به جمع مناطق حفاظت شده پیوسته است. همچنین این منطقه یکی از بهترین مناطق کوهستانی حفاظت شده در کویر شمال شرق ایران است.

منطقه حفاظت شده پروند یکی از جاذبه های گردشگری سبزوار است که سالانه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را به سمت خود می کشاند.

آبشار برغمد

این آبشار در 30 کیلومتری سبزوار در جاده اسفراین واقع است. با توجه به طبیعت خشک منطقه، این آبشار در بین اهالی معروف بوده و محل مناسبی برای استراحت و فرار از گرمای شدید است. دره منتهی به آبشار برغمد با درختان زیبای گردو تزئین شده است.

درخت چنار کیذقان

روستای کیذقان از توابع شهرستان سبزوار است. چناری قدیمی در این روستا واقع شده است که 2500 ساله قدمت دارد. درخت ذکر شده که کهن ترین موجود زنده خراسان است، متعلق به قرن دوازدهم میلادی و از دیدنی های سبزوار است.

جغرافیای سبزوار

شهر سبزوار یکی از شهرهای بزرگ استان خراسان رضوی است که در غرب خراسان، در شمال شرق ایران قرار دارد. این شهر با استان سمنان هم‌ مرز است. از شمال و شمال غربی به اسفراین و بجنورد، از جنوب به بردسکن، از شرق به نیشابور و از غرب به شهرستان شاهرود از توابع استان سمنان منتهی می‌شود.

ارتفاع سبزوار از سطح دریا بین 940 تا 977 متر ذکر شده است. آب و هوای سبزوار، معتدل و خشک است. میانگین درجه حرارت سالیانه در این شهر 17.8 درجه سانتیگراد است.

از جنوب شرق، غرب و شمال می توان به این شهر وارد شد. سبزوار دارای یک فرودگاه بین‌المللی است که هم اکنون پروازهای برون مرزی آن فعال نیست. این فرودگاه پنج روز در هفته به تهران پرواز دارد. پرواز هوایی از تهران به سبزوار حدودا یک ساعت طول می کشد.

از سوی دیگر یکی از راههای دسترسی مناسب به سبزوار قطار راه‌آهن تهران-مشهد است. این قطار در محلی به نام سلطان آباد ایستگاه دارد. از این ایستگاه می توانید با تاکسی در مدت زمان کوتاهی (حدودا نیم ساعت) به شهر سبزوار سفر کنید. سفر با قطار از تهران به سبزوار حدودا 9-10 ساعت طول می کشد.

همچنین با خودروی شخصی از طریق بزرگراه تهران – مشهد، می توان به سبزوار سفر کرد. این شهر حدود 660 کیلومتر از سمت غرب با تهران فاصله دارد. همچنین سبزوار 235 کیلومتر به سمت شرق، با شهر مشهد فاصله دارد. بنابراین دسترسی با خودرو از مشهد به سبزوار یکی از راههای کوتاه رسیدن به این شهر است.

از سوی دیگر با اتوبوس نیز از ترمینال جنوب یا ترمینال شرق تهران می توان به شهر سبزوار سفر کرد. این سفر حدودا 7 الی 8 ساعت طول می کشد.

جمعیت و اقتصاد سبزوار

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 2016 میلادی در ایران، این شهر با 243700 نفر جمعیت، سی و چهارمین شهر پرجمعیت ایران است.

سبزوار در تجارت خشکبار، زیره ،پنبه، زعفران، دام و فرآورده های آن از شهرت زیادی برخوردار است. این شهر به عنوان بازار منطقه غرب خراسان مرجع معاملات بسیاری از شهرهای مجاور خود و معروف به بندر کویر خراسان است.

هم‌اکنون سبزوار تعیین کننده قیمت جهانی زیره و صادر کننده محصولاتی چون زیره سبز، تخمه ژاپنی، پنبه، خشکبار، پشم و کرک به کشورهای امارات، عربستان، عراق و کویت است.

تاریخ سبزوار

با کشف ابزارهای دست ساز قدیمی در این شهر، قدمت سبزوار ۱۲هزار سال تخمین زده شده است. بررسی‌های باستان‌شناسی در بخش‌های جنوبی نشانه هایی از دوران نو سنگی بدون سفال است. حکومت شیعه به دست سربداران با انتخاب این شهر به عنوان پایتخت صورت گرفت.

عده ای از باستان شناسان معتقدند قدیمی‌ترین ردپای انسان ابزار ساز در آسیای جنوب غربی در سبزوار شناسایی شده‌ است که قدمتی در حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار سال دارد.

سبزوار در کنار جاده ابریشم یا جاده شاهی و راه زیارت معبد بودا قرار گرفته ‌است. در نتیجه ابنیه تاریخی زیادی در نزدیکی این شهر قرار دارد. بیش از ۵۰۰ اثر تاریخی از هزاره سوم قبل از میلاد تاکنون در شهرستان سبزوار شناسایی شده ‌است.

سبزوار در عصر پارت جزو تقسیمات مهم دولت اشکانیان بود و چون بر سر راه ابریشم قرار داشت، از اهمیت ارتباطی خاصی برخوردار بود. درخت چنار 2500 ساله کیذقان به عنوان قدیمی‌ترین موجود زنده خراسان نشان از رونق منطقه در دوران باستان است.

در دوران حکومت ایلخانان، سبزوار محل زندگی و رشد بسیاری از فیلسوفان و اندیشمندان بود. این شهر در دوران صفویان، توسط شاهان صفوی آباد شده و رونق ویژه ای یافت. شاه عباس صفوی در شهر و نواحی سبزوار کاروانسراها و آب انبارهای عظیم ساخت که اکنون ثبت آثار ملی شده‌اند.

این شهر در دوران قاجار و پهلوی، یکی از با ثبات ترین اوضاع سیاسی در شهرهای ایران را داشت.

تمامی آنچه در اینجا اجمالا ذکر شد، نشان می دهند که جاهای دیدنی سبزوار بسیار جذاب هستند و باید آنها را مورد بازدید قرار داد.

سبزوار کجاست؟

این شهر مرکز شهرستانی به همین نام در خراسان رضوی است که در ۲۲۰کیلومتری غرب مشهد قرار دارد. محل دقیق سبزوار را در نقشه‌ی زیر ببینید:

پرسش‌های متداول درباره جاهای دیدنی سبزوار

برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.