شهر رفسنجان یکی از تولیدکننده های مشهور پسته در جهان است. در اینجا شما را با جاذبه های گردشگری رفسنجان آشنا می کنیم که شامل آثار تاریخی بیشماری همچون بناهای چشمگیر، موزه ، بازار قدیمی، و جاذبه های طبیعی شگفت انگیز در خارج از شهر هستند. ضمنا، در ۵۵ کیلومتری جنوب این شهرستان کارخانجات مس سرچشمه واقع شده است که بزرگ‌ترین معادن مس ایران در آن فرآوری می‌شود.
جغرافیای رفسنجان
این شهر از شمال با زرند، از غرب با شهر بابک، از جنوب غربی با سیرجان، از جنوب با بردسیر و از شرق به کرمان محدود می‌شود.
شهر رفسنجان دارای آب و هوای نیمه کویری است. تابستان‌های نسبتاً گرم و زمستان‌های سردی دارد. ارتفاع شهر از سطح دریا ۱۵۲۸ متر است. میانگین دمای سالانه در این شهر +30 درجه سانتی گراد است. میانگین بارش سالانه در اینجا ۷۵٫۶ میلی‌متر است.
راه های سفر به رفسنجان متفاوت و متنوع است:
- زمینی با خودروی شخصی
این شهر ۸۷۲ کیلومتر از تهران فاصله دارد. به سخنی دیگر، حدود ۹ ساعت طول می کشد تا با خودروی شخصی از تهران به این مقصد برسیم. مسیر تهران به رفسنجان از قم،کاشان، نائین و میبد، یزد می گذرد. از یزد تا رفسنجان حدود ۲ ساعت و ۴۵ دقیقه فاصله وجود دارد. مسافت رفسنجان تا کرمان 114 کیلومتر معادل یک ساعت و نیم است.
- زمینی با اتوبوس
ترمینال این شهر در بلوار ورودی رفسنجان-کرمان واقع است و با تعاونی‌های متعدد همه روزه به تمامی نقاط کشور از جمله شهر بابک، سیرجان، کرمان، بندرعباس، تهران، شیراز و غیره اتوبوس دارد.
- هوایی
رفسنجان فرودگاه دارد. در حال حاضر پروازهای مستقیم از رفسنجان به تهران و مشهد انجام می‌شود. مدت پرواز از تهران یک ساعت و نیم است.
- قطار
ایستگاه راه‌آهن رفسنجان در حدود چهل کیلومتری شهر واقع شده است که ایستگاه احمدآباد نام دارد. این ایستگاه همه روزه با قطار بندر عباس- تهران به مقصدهای تهران و بندرعباس یا ایستگاه‌های بین راهی توقف دارد. راه‌آهن رفسنجان از اهمیت زیادی به دلیل جا به جایی بار برای کارخانه مس و شرکت‌های پسته برخوردار است.
جمعیت و اقتصاد رفسنجان
بر اساس سرشماری سال 1395 در ایران، جمعیت این شهر ۱۶۱٬۹۰۹ نفر می باشد. باغداری در این شهر از دیرباز اهمیت ویژه‌ای داشته است. 85 درصد اقتصاد رفسنجان وابسته به کشاورزی است.
در این شهر باغ‌های فراوان پسته، انار، انگور، سیب، گردو و زردآلو و فندق وجود دارد. قالی بافی از مهم ترین صنایع دستی منطقه به شمار می رود. صنایع مرتبط با مس در رفسنجان فعالیت عظیمی دارد. زیرا این شهر بخش زیادی از منابع مس ایران را به خود اختصاص داده است. این شهر در گذشته یکی از مراکز مهم تولید پنبه بوده است و به سبب مرغوبیت و تولید زیاد، این محصول به کشورهایی مانند هند و روسیه صادر می شده است.
در سال 2011 میلادی این شهر به عنوان منطقه ویژه اقتصادی تصویب شد.
تاریخ رفسنجان
بنا بر روایات منابع گوناگون، بنای اولیه رفسنجان به زمان شاپور ساسانی نسبت داده شده است. در کاروانسراهای این شهر آثاری دیده می شود که حکایت از رونق این شهر در دوران ساسانیان دارد.
در نوشته های پس از قرن یازدهم میلادی، از رفسنجان بسیار نام برده شده است. در دوره صفویه، این شهر جزو بلوکات شاه طهماسب صفوی و یکی از قدرتمندترین شهرهای ایران، به شمار می آمده است.
در دوره های نادری و زندیه رفسنجان بسیار آباد و پرجمعیت بوده است. کشاورزی در این شهر از شرایط خوبی برخوردار بوده و محصولات آن به هند و چین صادر می شده است.
بعد از دوران هرج و مرج تیموریان و آغاز حکومت صفویان، با تاکید شاهان صفوی و به خصوص شاه عباس بر گسترش تجارت با اروپا، راههای زیادی در این منطقه ایجاد یا احیا شدند. همچنین، به دستور شاه عباس اول، کاروانسراهای متعددی در بین این راه ساخته شد. در این زمان بود که رفسنجان از لحاظ اقتصادی و اجتماعی رشد و ترقی یافت و کاروان های زیادی در آن زمان از این شهر می گذشتند.
در دوره قاجاریه، به دلیل واقع بودن رفسنجان بر سر راه ارتباطی یزد و کرمان، تجارت در این شهر رونق گرفت و راهها گسترش یافت. در دوره پهلوی، استخراج مس از رفسنجان صورت گرفت و فرصت های شغلی زیادی برای مردم این شهر فراهم شد.
جاذبه های تاریخی داخل شهر
در اینجا به ذکر آن دسته از جاذبه های تاریخی رفسنجان می پردازیم که در داخل این شهر واقع شده اند:
بادگیر معین
این سازه متعلق به دوران حکومت قاجاریان است که با استفاده از مصالحی مانند خشت خام، چوب، کاه‌گل، آجر و … ساخته شده است. ارتفاع این بادگیر ۱۶ متر است.
کاروانسرای قطب آباد (کاروانسرای وهاب‌زاده)
مورخان و باستان شناسان قدمتی بالغ بر ۴۰۰ سال را برای این بنا تخمین زده اند. این کاروانسرای درون شهری، در مرکز رفسنجان و در دوران حکومت صفویان احداث شده است.
موزه مردم شناسی رفسنجان (حمام آقا سید مهدی)
این مجموعه‌ی فرهنگی، در گذشته حمام بوده است. در سال 2006 میلادی پس از تعمیرات و بازسازی تغییر کاربری داده و به موزه‌ی باستان‌شناسی و مردم‌شناسی و دیرینه شناسی تبدیل شده است. در این موزه انواع مجسمه، عتیقه، ابزارآلات و غیره متعلق به اواخر دوران قاجاریه و اوایل پهلوی، به نمایش گذاشته شده است.
عمارت باقری
این بنا متعلق به اواخر حکومت قاجاریان است و زیربنایی نزدیک به ۲ هزار و ۶۰۰ متر مربع دارد. ساختمان در دو طبقه و به صورت ویلایی سه ایوانه، ساخته شده است.
بازار قدیمی رفسنجان
این مجموعه به عنوان یکی از مراکز مهم اقتصادی و تجاری شهر رفسنجان، شناخته می شود. همچنین سمبلی از معماری‌های دوران مختلف می باشد.
بازار رفسنجان مجموعه‌ای متشکل از قیصریه، بارانداز، آب‌‌انبار، سقاخانه، حمام، کاروانسرا، مسجد و نه گنبد سلجوقی که برخی از باستان شناسان معتقدند این مجموعه از نخستین بناهای این شهر محسوب می‌شود. این بنا در اواسط قرن 12 میلادی احداث شده است.
آب انبار مرادی
این بنا از دوران حکومت قاجاریان باقی مانده است. مجموعه مذکور دارای قدمتی نزدیک به ۱۲۰ سال است و از چندین بخش مانند سردر، راه پله، پاشیر و تهویه تشکیل شده است.
جاذبه های تاریخی خارج از شهر
در ادامه به ذکر آن دسته از جاذبه های تاریخی رفسنجان می پردازیم که خارج از این شهر واقع شده اند:
خانه تاریخی حاج آقا علی
این بنا در ۵ کیلومتری جنوب شرقی رفسنجان و در روستای قاسم‌آباد قرار دارد. این اثر ارزشمند متعلق به دوران حکومت قاجاریان است. همچنین زیربنایی بالغ بر ۷ هزار متر مربع دارد و در اوایل قرن 18 میلادی احداث شده است.
کاروانسرای کبوترخان
این بنا متعلق به دوران حکومت صفویان است. چهار گوشه‌ی این بنا، چهار برج وجود دارد که برای دیده بانی استفاده می شود.
جاذبه های طبیعی شهر رفسنجان
در اینجا با جاذبه های طبیعی رفسنجان آشنا می شویم:
تنگه راگه (دره راگه)
این تنگه منطقه‌ای وسیع به طول ۲۰ کیلومتر و عمق ۸۰ متر با پتانسیل‌های طبیعت گردی است که در وسط بیابان قرار گرفته است و در نظر اول اصلا به چشم نمی آید . فاصله این منطقه از شهر رفسنجان حدود نیم ساعت است.
غار میرزا
این غار دارای دهلیزی باریک است که پس از گذشت مسیر کوتاهی، عریض شده و به یک دوراهی می‌رسد .این غار یکی از اسرارآمیزترین غارهای ایران است که قدمت قندیل‌های سنگی آن، میلیون ها سال تخمین زده شده است.
