آستارا شهری بندری، مرزی و یکی از قطب‌های اقتصادی، توریست داخلی و بین‌المللی در سواحل غربی دریای خزر، در استان گیلان است. این شهر آخرین نقطه مرزی ایران و جمهوری آذربایجان و از نظر جغرافیایی در مرکز منطقه تالش قرار دارد. جاذبه های گردشگری آستارا آن را به مقصد مسافران زیادی مبدل ساخته است.
قلعه شیندان و دبیرستان حکیم نظامی از دیدنی های تاریخی این شهر هستند. همچنین کوه اسپیناس، آستاراچای، رود قره‌سو، رود چلوند، رود دربند، رود لوندویل، مرداب آستارا از دیدنی های طبیعی این شهر هستند.
جغرافیای شهر آستارا
آستارا ششمین شهر بزرگ استان گیلان و مرکز شهرستان آستارا است. این شهر در شمالی‌ترین نقطه استان گیلان و در مرز ایران با جمهوری آذربایجان واقع شده است. این شهر از شرق به دریای خزر، از شمال به آستارای جمهوری آذربایجان، از غرب به استان اردبیل و از جنوب به شهرستان تالش در استان گیلان ختم می شود. آستاراچای، آستارای ایران را از آستارای جمهوری آذربایجان جدا می‌سازد.
این شهر از نظر ارتباطی بر سر یک سه‌راهی مهم قرار گرفته‌است. راه جنوبی آن به بندر انزلی و رشت، راه شمالی آن به آستارای جمهوری آذربایجان و باکو و راه غربی آن نیز که از گردنه حیران می‌گذرد، به اردبیل و تبریز منتهی میشود.
ارتفاع این شهر از سطح دریا ۲۱٫۱ متر و میانگین دمای سالانه ۱۵٫۴ درجه سانتی‌گراد و میانگین بارش سالانه آن ۱۳۴۵ میلی‌متر است.
در کوچه و خیابان‌های آستارا که قدم بزنید متوجه میشوید که سقفخانه‌هايش با پوشش سفال پوشيده شدهاند. اين نوع پوشش هم جنبه تزئینی دارد و هم اينکه از نظر معماری باعث میشود تا دمای خانه‌ها در تابستان خنکتر از سقفهای شيروانی باشد.
شیوه های سفر به این شهر متنوع است:
زمینی با خودروی شخصی
آستارا در ۷۵ کیلومتری شهر اردبیل واقع شده است که پس از عبور از شهر اردبیل و عبور از تونل گردنه حیران و طی مسیر زیبا و دیدنی حیران می توان از طریق جاده شماره ۱۶ ایران به آستارا رسید.
فاصله این شهر تا تهران حدودا 500 کیلومتر است و سفر با خودروی شخصی از تهران به این شهر 7 ساعت طول می کشد. در صورتی که بخواهیم از طریق شهر انزلی به آستارا سفر کنیم باید مسیر ۱۵۰ کیلومتری جاده شماره ۴۹ بندر انزلی به آستارا را طی کنیم و به آستار برسیم.
- زمینی با اتوبوس
از تمام شهرهای استان گیلان و مراکز استان ها امکان سفر با اتوبوس به آستارا وجود دارد.
- هوایی
نزدکترین فرودگاه به آستارا فرودگاه بین‌المللی اردبیل و سپس فرودگاه بین‌المللی رشت است. فرودگاه اردبیل حدود یک ساعت با آستارا فاصله دارد که از گردنه حیران عبور می کند . فرودگاه رشت حدود سه ساعت تا این شهر فاصله دارد که از شهرهای انزلی و تالش عبور می کند. فاصله تهران تا اردبیل به صورت هوایی 75 دقیقه و تا رشت 60 دقیقه است.
جمعیت و اقتصاد آستارا
جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال 2016 میلادی در ایران، برابر با ۵۱٬۵۷۹ نفر بوده است. آستارا از لحاظ اقتصادی در سطح استان و کشور نقش تعیین‌کننده‌ای را داراست. این شهر از لحاظ اقامت مسافر در سطح استان گیلان دارای رتبه نخست بوده و این بندر نخستین بندر خصوصی کشور و پنجمین بندر فعال ترانزیتی شمال کشور است.
آستارا مهم‌ترین پل ارتباطی راهبردی میان ایران و جمهوری آذربایجان و دروازه ورود به منطقه قفقاز است. همچنین آستارا را دروازه طلایی ورود به اروپا، دارای بزرگ‌ترین صادرات کشور در زمینه تجارت چمدانی، سومین مرز فعال کشور در زمینه صادرات و واردات می دانند.
یکی از قدیمی‌ترین گمرکات کشور با بیش از ۲۰۰ سال سابقه، رتبه نخست صادرات و بزرگ‌ترین گمرک زمینی شمال کشور، از امن‌ترین و پرترددترین مرزهای زمینی کشور، دومین منبع درآمد گمرکی استان گیلان، شهر آستارا است.
تاریخ آستارا
قدیمی‌ترین مآخذی که در آن از آستارا یاد شده، کتاب حدود العالم (تألیف 983 میلادی) است. سرزمین گیلان در سده دهم میلادی از لاهیجان تا نزدیکی‌های باکو را شامل می‌شده و شامل ۸ ناحیه بوده که استراب (آستارا) یکی از این نواحی به‌شمار می‌رفته است. این شهر در گذشته برخلاف امروز از اهمیت چندانی برخوردار نبوده است. در دوره صفوی به مرور آستارا اهمیت می یابد.
آستارا در ابتدای حکومت خانات تالش، مرکز حکومت آنان بود. آستارا به موجب عهدنامه ترکمانچای که در سال ۱۸۲۸ میلادی میان دولت ایران و روسیه منعقد گردید، به دو قسمت تقسیم شد. قسمتی از شهر که در شمال آستاراچای واقع است، به دولت روسیه واگذار گردید و قسمت جنوبی این شهر به ایران تعلق یافت. رودخانه مزبور نیز به عنوان مرز میان دو کشور شناخته شد.
جاذبه های تاریخی داخل شهر
در اینجا به ذکر جاذبه های تاریخی آستارا که در داخل این شهر قرار دارند، می پردازیم:
بقعه پیر قطب الدین
این بنا در ۳ کیلومتری جاده آستارا به اردبیل در داخل قبرستان روستای باغچه‌سرا، روی تپه نسبتا بلندی جای گرفته است. این بنای آجری که طول آن بیش از ۱۱ متر و عرض آن ۶ متر است، متعلق به دوره قاجاریه است.
مدرسه حکیم نظامی
این مدرسه سال 1908 میلادی ساخته شده است و در این مدت فرهیختگان زیادی را پرورش داده‌است.
این مدرسه قدیمی حیاطی بزرگ دارد و بامی سفالین با درب و پنجره‌هایی از چوب و همچنین شومینه‌های چدنی، که در مجموع همه این نمادها در کنار همدیگر بیان کننده معماری سنتی و بومی این منطقه از گیلان است.
بازارچه ساحلی آستارا
بازار بزرگ ساحلی در یکی از بهترین نقاط این شهر و در حاشیه دریای خزر و تالاب آن واقع شده است. در سال 1989 میلادی با فروپاشی شوروی سابق و بازگشایی مجدد گذرگاه مرزی آستارا مابین ایران و جمهوری آذربایجان افتتاح شد. امروز این بازار به جاذبه گردشگری آستارا مبدل شده است و تعداد زیادی مسافر ایرانی را به سوی خود جلب می کند.
طرق مظفری
در هشتمین سال سلطنت مظفرالدین شاه قاجار جاده ای شوسه از آستارا به اردبیل کشیده شد که به طرق مظفری معروف گشت. دیدنی ترین قسمت این جاده در بالای پل زیبای بهارستان است که از چندین پیچ تند و خطرناک تشکیل گردیده و آن زمان پاسگاهی را برای حفاظت از این مکان احداث می کنند . یک کیلومتر بالاتر از آنجا چشمه ای از دل کوه می جوشد که برای نوشیدن آب آن صف طولانی تشکیل می شود.
بقعه شیخ تاج‌الدین محمد خیوی
این بنا جزو آثار باستانی متعلق به عصر ایلخانان مغول می باشد که ارتفاع بنا در حدود ۶ متر است. در داخل بقعه سه قبر وجود دارد که هریک متعلق به شخصی نامدار می باشد.
جاذبه های تاریخی خارج از شهر
در اینجا به ذکر جاذبه های تاریخی آستارا که خارج از این شهر هستند، می پردازیم:
قلعه شیندان
سابقه این بنا به دوران قبل از اسلام بر می گردد. این قلعه در ارتفاع ۱۸۵۰ متری در فراز کوه های شیندان واقع شده است.
روستای دربند
این روستا در ۷ کیلومتری جنوب‌غربی آستارا قرار گرفته است و یکی از زیباترین روستاهای این شهر محسوب میشود. این روستا به خاطر اشراف داشتن به تالاب استیل، کوهپایه‌های سرسبز رشته کوه‌های تالش و مزارع وسیع برنج، دارای موقعیت فوق‌العاده‌ای است و گردشگران را به سمت خود می کشاند.
جاذبه های طبیعی این شهر
برخی از جاذبه های طبیعی آستارا را جهت اطلاع شما در اینجا ذکر می کنیم:
گردنه حیران
روستایی ییلاقی در شهر آستارا به نام حیران وجود دارد که سالانه گردشگران بسیاری را به سمت خود جذب می کند. این روستای در فاصله ۳۰ کیلومتری شهر آستارا واقع شده است.
این گردنه از یک طرف مشرف به کوه‌هایی است که پوشیده از جنگل‌های انبوه است و از سویی مشرف به دره‌ای نه چندان عمیق که از میان آن آستاراچای عبور می‌کند.
تله‌کابین حیران
این تله کابین دارای مسیری به طول ۱۵۰۰ متر در جاده آستارا به سمت اردبیل می باشد. با ورود به جنگل فندقلو اردبیل انواع امکانات رفاهی از قبیل پیست کارتینگ، هتل ها و رستوران در اختیار گردشگران قرار میگیرد.
سورتمه ریلی حیران به عنوان طولانی‌ترین سورتمه شمال ایران در دهکده گردشگری حیران احداث شده است. به دلیل وجود همین امکانات و طبیعت زیبا، بسیاری برای بازدید از جاذبه های طبیعی آستارا به این منطقه سفر می کنند.
پایگاه حیات وحش لوندویل
منطقه ای تالابی و جنگلی به مساحت ۱۰۷۴ هکتار که پناهگاه تعدادی از جانوران در این منطقه می باشد. ارتفاع متوسط این منطقه ۲۰ متر پایین تر از سطح دریاهای آزاد می باشد.
ساحل زیبای صدف
این ساحل در ۳ کیلومتری شهر لندویل و ۷ کیلومتری شهرستان آستارا قرار دارد. بهترین زمان سفر به این جاذبه فصل تابستان است. در اطراف این ساحل تعدادی آلاچیق، استراحتگاه، بوفه و فروشگاه وجود دارد.
چشمه آبگرم علی داشی
خواص آب درمانی چشمه آب گرم علی داشی بسیار معروف است. علاوه بر خاصیت درمانی این چشمه دارای مناظر زیبا و ویژگی های توریستی می باشد.
آبشار لاتون
در ارتفاعات شهرستان آستارا تعدادی آبشار کوچک و بزرگ وجود که از مهم‌ترین آنها آبشار لاتون است. این آبشار در منطقه شهرستان لوندویل که در ۱۵ کیلومتری آستارا واقع است جای دارد. ارتفاع این آبشار حدود ۱۰۵ متر در منطقه ای به نام لاتون می باشد.
پارک جنگلی بی‌بی یانلو
وسعت این پارک ۱۵۱۲ هکتار می باشد. این پارک جنگلی دارای تنوع فراوان رویشگاههای جنگلی و جانوری با دامنه‌های پوشیده از جنگل و چندین قله است.
تالاب بین المللی استیل
این تالاب در چهار کیلومتری شهر آستارا در حاشیه جاده این شهر به تالش جای گرفته است. اهمیت اکوتوریستی این تالاب زیبا و شگفت‌انگیز به دلیل نزدیکی به جاده، تنوع چشم‌اندازهای طبیعی نظیر کوهستان، جنگل، مزارع و کشتزارهای اطراف دو چندان شده است.
این تالاب از جاذبه های طبیعی آستارا است که گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به این منطقه از ایران می کشاند.
کوه اسپیناس
این رشته‌کوه پشت تالاب استیل واقع شده است و آبشار مرتفع لاتون نیز از دامنه‌های این رشته‌کوه سرچشمه میگیرد.
روستای کوته کومه
این روستا در استان گیلان ۹ کیلومتری شهر لوندویل واقع شده است. روستایی است کوچک با حدود ۲۰ خانه روستایی با معماری سنتی و طبیعتی بکر است. عمده شهرت این روستا بدلیل وجود آبشار لاتون بلندترین آبشاراستان گیلان است.
