اکثر گردشگران ایرانی که اهل سفر در داخل ایران هستند، حتما به اصفهان می روند و از جاذبه های گردشگری این شهر دیدن می کنند. جاذبه‌های این شهر موجب شده که این شهر یکی از مقصدهای مهم این گردشگران ایرانی و خارجی باشد. اصفهان شهری است که باید حتماً حداقل دو روز در آن اقامت داشت تا زیبایی های آن را کشف کرد و به این پی برد که چرا اصفهان به باغ‌های ایرانی خیره کننده و معماری اسلامی اش مشهور است.
از نظر خرید صنایع دستی ایرانی و سوغات نیز باید گفت که اصفهان بهترین شهر است زیرا تنوع بسیاری زیادی از اجناس دارد و دارای یک جو هنری است که در همه جای این شهر می‌توان آن را احساس کرد.
جغرافیای اصفهان
شهر اصفهان مرکز استانی با همین نام، در مرکز ایران است و ارتفاع آن از سطح دریا 1572 متر می‌باشد. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این شهر که آن را جذاب‌تر کرده است زاینده رود است. رودخانه ای که 400 کیلومتر طول دارد و از رشته کوه‌های زاگرس ذر غرب این شهر سرچشمه می‌گیرد و راه خود را تا یک منطقه بیابانی صاف در شرق این شهر، به نام باتلاق گاوخونی، ادامه می‌دهد.
هوای اصفهان اغلب معتدل و دلپذیر است. آب و هوای این شهر با وجود بیابان اطراف آن زیاد خشک نیست و همچنین با وجود رودی که از این شهر می‌گذرد مرطوب هم نیست.
دمای متوسط سالانه اصفهان 27 درجه سانتی‌گراد و میزان بارش سالانه به طور میانگین 113 میلی‌متر است. بی‌شک اصفهان را می‌توان یکی از مهم‌ترین شهرهای تاریخی ایران نامید که سالانه گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند. برای سفر به اصفهان راه‌های مختلفی وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
- راه زمینی
فاصله شهر اصفهان تا تهران 448 کیلومتر است و حدود 4 ساعت و 45 دقیقه طول می‌کشد تا زمینی از تهران به اصفهان سفر کنیم. سفر زمینی از تهران به اصفهان دو مسیر قدیمی و آزاد راه دارد. مسیر قدیمی سفر به اصفهان از تهران با عبور از قم و سلفچگان به اصفهان می‌رسد. آزاد راه که مسیر جدید تهران به اصفهان است، از سمت قم، کاشان و نطنز عبور کرده و به اصفهان می‌رسد که فرصت خوبی برای دیدن این شهرها نیز می‌باشد.
سفر زمینی به اصفهان با خودروی شخصی یا اتوبوس نیز امکان‌پذیر است. دو پایانه اصلی مسافربری اصفهان، پایانه‌های صفه و کاوه می‌باشند که روزانه برای سفر به بیشتر شهرهای ایران اتوبوس دارند.
- راه هوایی
از تهران به اصفهان با هواپیما 55 دقیقه طول می‌کشد. فرودگاه اصفهان به شهرهای شهرهای تهران، تبریز، تفلیس، شیراز، ساری، عسلویه، نجف، ماهشهر، مشهد، کیش، کرمان، استانبول، دبی، بوشهر، بندرعباس، اهواز و آبادان پرواز دارد.
- راه ریلی
از تهران به اصفهان با قطار حدود 7 ساعت طول می‌کشد. زرین شهر، حسن آباد، کاشان، بادرود و دیزیچه ایستگاه های مهم راه آهن اصفهان می‌باشند.
جمعیت و اقتصاد این شهر
اصفهان با جمعیتی بالغ بر 2,400,000 نفر چهارمین شهر پرجمعیت ایران است که در آن فرش، پارچه، فولاد و صنایع دستی تولید می‌شود. کارخانه فولاد در مبارکه که بیرون از شهر قرار دارد یکی از بزرگترین کارخانه‌های این منطقه است.
کشاورزی، دامداری، صنایع دستی، معدن و صنعت پایدار مهم‌ترین پایه‌های اقتصادی شهر اصفهان می‌باشند. به دلیل وجود زاینده‌رود در این شهر، کشاورزی از دوران قدیم یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصادی اصفهان بوده است. در شهر اصفهان شهرک‌های صنعتی زیادی وجود دارد که محلی برای کارگاه ها و کارخانه های تولید قطعات صنعتی، مواد غذایی، شیمیایی و دارویی می‌باشند.
تاریخ اصفهان
آثار باستانی ماقبل تاریخ بسیاری در شهر اصفهان کشف شده است که قدمت آن‌ها به دوران پارینه‌سنگی برمی‌گردد. در دوران عیلامی‌ها، این شهر به نام اسپادانا شناخته می‌شد و در دوران حکومت مادها، به یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران تبدیل شد. در دوران پادشاهی هخامنشیان و اشکانیان، این شهر بخشی از امپراتوری بود و بعدها در دوران ساسانیان با چندین دژ نظامی به یکی از شهرهای مهم تبدیل شد.
اصفهان در طول تاریخ ایران، در دوران شاه عباس اول، پادشاه صفوی، بود که بیشترین شکوفایی را داشت. در دوران این پادشاه، در قرن شانزدهم میلادی، اصفهان مرکز حکومت نام گرفت. در این دوران کارهای زیادی در اصفهان انجام شد و این شهر شهرت و محبوبیت بسیاری در میان گردشگران سراسر دنیا به دست آورد. جاده‌ها، پل‌ها و کاروانسراها ساخته شد، تمامیت ارضی ایران دوباره به دست آمد و بسیاری کارهای دیگر انجام شد. اروپایی‌ها در این دوران با ایران، سرزمین پارس، و هنر آن آشنا شد و شروع به بازدید از ایران و اصفهان کردند.
در قرن هجدهم، افغانستان که بخشی از ایران آن زمان بود، علیه دولت مرکزی شورش کرد و به شهر اصفهان یورش برد. سلسله صفویان سقوط کرد و عنوان پایتخت چندین بار از روی این شهر برداشته شد تا آن که بالاخره در سال 1795 به تهران منتقل شد.
جاذبه های تاریخی داخل شهر اصفهان
این شهر دیدنی های بسیاری دارد. شما حتی می توانید چندین مکان تاریخی در سطح جهانی اصفهان را در نصف روز بازدید نمایید!
در اینجا به معرفی برخی از شاخص ترین بناهای داخل این شهر می پردازیم:
میدان امام خمینی
این میدان که در گذشته به عنوان میدان نقش جهان شناخته می‌شد، همراه با سه بنای دیگری که در اطراف آن قرار دارد به عنوان یکی از میراث فرهنگی جهان در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است. شاه عباس اول در سال 1612، این پروژه سلطنتی را برای ساخت این میدان و بازار و همچنین قصر و مساجد اطراف آن را آغاز کرد. بازدیدکنندگان از اصفهان به این میدان علاقه بسیاری دارند و دوست دارند که مجدداً به این میدان برگردند و با دیدن زیبایی‌های آن لذت ببرند.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: بازدید از میدان امام خمینی اصفهان، میراث جهانی یونسکو در ایران
مسجد امام خمینی
این مسجد که در گذشته به عنوان مسجد جامع شاه عباس شناخته می‌شد، یکی از بناهایی است که به عنوان بخشی از پروژه سلطنتی ساخته شد که شاه عباس دستور آن را داده بود. این مسجد در ضلع جنوبی میدان امام خمینی قرار دارد و هنوز هم به عنوان مسجد و هم به عنوان مکانی دیدنی برای گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: مسجد امام خمینی اصفهان، شاهکار بی نظیر معماران ایرانی
مسجد شیخ لطف‌الله
این مسجد خصوصی به عنوان بخشی از همان پروژه سلطنتی در بخش شرقی میدان امام خمینی ساخته شد. این مسجد زیاد بزرگ نیست اما گنبدخانه آن بزرگ و عظیم است. آن چه که این مسجد را خاص کرده است، سبک‌های هنری و معماری است که در آن به کار رفته است.
کاخ عالی قاپو
این کاخ ساختمانی شش طبقه است که به دستور شاه عباس اول ساخته شد تا به عنوان اقامتگاه و دفتر کار او مورد استفاده قرار بگیرد. این کاخ در قسمت غربی میدان امام خمینی واقع شده است.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: کاخ عالی قاپو، شاهکار معماری ایرانی در اصفهان
بازار قیصریه
این بازار در قسمت شمالی میدان امام (نقش جهان سابق) قرار دارد. یکی از زيبا ترين نقاشی‌های دوران صفویه را می‌توان در سردر بازار قیصریه مشاهده کرد. در دوران حکومت صفویه این بازار مرکز فروش کالاهای لوکس و گران‌قیمت بود و نمایندگان شرکت‌های خارجی در آن حجره داشتند. بازار قیصریه اصفهان یکی از بزرگترین بازارهای ایران است که از قسمت‌های مختلف تشکیل شده و هر قسمت بازار کالایی خاص را به فروش می‌رساند.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: آشنایی با بازار قیصریه اصفهان و تاریخچه آن
کاخ چهل ستون
در میانه قرن هفدهم میلادی، شاه عباس دوم دستور داد تا کاخی برای او بیرون از میدان مشهور امام خمینی بسازند. این کاخ چندین ستون دارد و در آن استخری عظیم به شکل عمارت در میان یک باغ ایرانی ساخته شده است.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: با کاخ چهل ستون اصفهان بیشتر آشنا شوید
کاخ هشت بهشت
این کاخ که در نیمه دوم قرن هجدهم میلادی ساخته شد، کاخی زیباست که در میان باغ‌های شاهانه و نزدیک به خیابان معروف چهار باغ اصفهان قرار دارد. نقشه مربعی شکل این بنا و نقاشی‌های مینیاتوری جلوه زیبا و خاصی به آن بخشیده است.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: بازدید از کاخ هشت بهشت اصفهان در حین ایرانگردی
مسجد جامع
این بنا مسجدی بزرگ است که در ابتدا به عنوان آتشکده ساخته شده بود و بعد به مسجد تغییر داده شد. در طول تاریخ و در دوران‌های گوناگون ضمایم زیادی به این مسجد اضافه شد و بازسازی‌ها و طراحی‌های مجدد روی آن انجام شد. تنوع آجرکاری‌ها، کاشی کاری‌ها و گچ کاری های محراب در این بنا بی‌نظیر است.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: مسجد جامع اصفهان، نمایشگاه تحولات معماری اسلامی در ایران
کلیسای وانک
این بنا در میانه قرن هفدهم میلادی در محله ارمنی نشین جلفا ساخته شد. این کلیسا ساختمان‌هایی نیز در خود جای داده است: نمازخانه، چند موزه، کتابخانه و سایر بناها و ساختمان‌ها. نقاشی‌های دیواری داخل این کلیسا هنر ارمنیان ایرانی آن دوران بوده که هنر را از اروپاییان در آن زمان فراگرفته بودند.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: با کلیسای وانک اصفهان بیشتر آشنا شوید
سی و سه پل
این پل در اوایل قرن هفدهم میلادی ساخته شد و هنوز طولانی‌ترین پل در این شهر است که با آجر ساخته شده است. هر گردشگری که از اصفهان دیدن می‌کند، قطعاً برای دیدن این پل می‌رود تا از قدم زدن روی این پل که در کنار رود قرار گرفته لذت ببرد.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: سی و سه پل اصفهان، شاهکار معماری دوره صفویه
پل خواجو
پل خواجو و سد آب به دستور شاه عباس دوم (در میانه قرن هفدهم) ساخته شد و به عنوان بهترین پل در نوع خود در کل استان اصفهان شناخته می‌شود. این پل دو ستون دارد که مردم می‌توانند پیاده روی آن قدم بزنند و یک کوشک پذیرایی کوچک نیز در مرکز آن قرار دارد که خانواده شاهان صفوی برای دیدن و لذت بردن باغ‌های شاهانه و جریان رود به سمت شرق از آن استفاده می‌کردند.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: با معماری شگفت انگیز پل خواجو اصفهان آشنا شویم
پل شهرستان
این پل قدیمی‌ترین پل شهر است که گفته می‌شود اصل این بنا در قرن چهاردهم میلادی ساخته شده است. این پل راه ارتباطی کناره جنوبی رود به کناره شمالی آن بوده است که مسافران زمانی که به اصفهان می‌رسیدند و می‌خواستند وارد شهر شوند باید از آن عبور می‌کردند.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: کلامی در باب پل شهرستان اصفهان و پیشینه آن
پل جویی
این پل در میانه قرن هفدهم و به دستور شاه عباس دوم ساخته شد تا باغ‌های شاه را آبیاری کند. کانال آبی نیز با همین هدف در بالای این پل ساخته شد.
مسجد حکیم
این مسجد یکی از مساجد چهار ایوانه ایران به حساب می‌آید که بین سال‌های 1642 تا 1663 میلادی و بر روی ويرانه های مسجد جامع جور جير، از بناهای قرن دهم میلادی، ساخته شده است. مسجد حکیم اصفهان محرابی بسیار زیبا دارد که با مقرنس‌ها و كتيبه های لاجوردی تزئين شده است.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: معماری مدهوش کننده مسجد حکیم اصفهان
مسجد سيد اصفهان
قدمت ساخت این مسجد به دوران قاجار بازمی‌گردد. مسجدی بسیار مجلل و باشکوه که تزئینات داخل آن از نوع تزئينات گچبری، آئينه كاری و طلا كاری است.
عمارت تاریخی ركيب خانه (گنجينه هنرهای تزئينی اصفهان)
این عمارت تاریخی در قرن شانزدهم میلادی، یعنی در دوران حکومت صفویه در ایران، ساخته شده است. عمارت رکیب خانه در حال حاضر به عنوان محل نگهداری لوازم سوار كاری و يراق آلات مركب سلطنتی مورد استفاده قرار می گيرد و بخش‌های مختلف هنری دوره صفوی و قاجاريه را شامل می‌شود.
کاروانسرای عباسی
این کاروانسرای بزرگ در قرن شانزدهم میلادی و در دوران حکومت صفویه ساخته شد. کاروانسرای عباسی در حال حاضر به عنوان هتل عباسی در شهر اصفهان کاربرد دارد و از بخش مختلفی برای پذیرایی از گردشگران تشکیل شده است.
چهار باغ عباسی
چهارباغ یکی از بهترین مسیرها برای پیاده‌روی در شهر اصفهان است که یکی از زیباترین چهارباغ‌های اصفهان به حساب می‌آید. چهارباغ عباسی خیابانی است که سراسر آن را درختان سبز و زیبا در برگرفته‌اند. این خیابان سرسبز از سی و سه پل آغاز می‌شود و تا شمال شهر ادامه دارد.
محله جلفا
محله جلفا در واقع خیابان سنگ‌فرش شده‌ای است که مردم معمولاً آن جا را برای قدم زدن انتخاب می‌کنند. یکی از بناهای دیدنی این محله، کلیسای وانک است.
مدرسه چهارباغ (مدرسه مادر شاه یا مدرسه سلطان حسین)
این مدرسه تاریخی آخرین بنایی بوده که در دوران صفویه ساخته شده است. مدرسه چهارباغ در آن زمان مدرسه‌ای برای آموزش علوم دینی بوده که دولت با حمایت مالی خود امکان تربیت و تحصیل طلاب دینی را فراهم می‌کرده است.
توحید خانه
این بنا که در پشت کاخ عالی قاپو واقع شده، در دوران صفویه بنا شده و در آن زمان به عنوان مطبخ و زندان کاخ مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در زمان شاه عباس اول، از توحید خانه به عنوان محلی برای تجمع صوفی‌ها استفاده می‌کردند. در حال حاضر، این بنا در حیاط دانشکده معماری دانشگاه هنر اصفهان قرار گرفته است.
مجموعه علیقلی آقا
این مجموعه به نام علیقلی آقا، يكی از خواجه سرايان نيكوكار در زمان شاه سلطان حسين، می‌باشد که بنیانگذار این مجموعه در اصفهان بوده است. مجموعه علیقلی آقا شامل مسجد، بازار، سرا و چهار سو می‌باشد که هر از آن‌ها با کاشیکاری‌های زیبایی تزئین شده‌اند و مجموعه‌ای تماشایی را در کنار یکدیگر شکل داده‌اند.
باغ پرندگان
این باغ در حدود 4 کیلومتری غرب پل وحید و در امتداد مجموعه تفریحی ناژوان اصفهان قرار دارد. در باغ پرندگان اصفهان 130 گونه مختلف پرنده وجود دارد.
سارویه (کهن دژ یا تپه اشرف)
قدمت این بنا به 7000 سال پیش برمی‌گردد که در واقع بقایای کتابخانه‌ای بزرگ در گذشته بوده است. قبل از حمله اعراب و ویران شدن این کتابخانه به دست آن‌ها، کتاب‌های فراوانی در آن وجود داشته است. اکنون از شکوه آن دوران کتابخانه، تنها تپه‌ای به جای مانده است.
جاذبه های تاریخی خارج از شهر
در خارج از اصفهان، می توانید سری به این دیدنیهای شگفت انگیز بزنید:
منار جنبان
این بنا در اصل آرامگاه یکی از عرفای قرن چهارم میلادی است. بعدها در زمان صفویان دو مناره دیگر به بالای آن اضافه شد که سبب شد این بنا در نوع خود منحصر به فرد و در برابر لرزه‌های شدید مقاوم باشد. زمانی که یکی از مناره‌ها به حرکت در بیاید، دیگر مناره نیز شروع به حرکت می‌کند.
آتشگاه اصفهان
کوه آتشگاه که ارتفاع آن 1680 کیلومتر بالاتر از سطح دریا است، در 7 کیلومتری غرب اصفهان و در مسیر منارجنبان قرار دارد. این آتشکده در دوران ساسانیان در بالای این کوه بنا شد و عمده مصالح آن خشت‌های بسیار بزرگ و قطور است.
جاذبه‌های طبیعی اصفهان
در زیر به چند جاذبه طبیعی این شهر اشاره خواهیم کرد:
کوه صفه
این کوه که یکی از نمادهای شهر اصفهان محسوب می‌شود، در جنوب این قرار دارد و دارای امکانات تفریحی می‌باشد. در بخش هایی از این کوه آثار باستانی و نیز معماری از سده های نخستین پس از اسلام نیز یافت شده اند.
روستای ورزنه
این روستا در جنوب غربی شهر نائین و در نزدیکی تالاب گاوخونی قرار دارد. روستای ورزنه جاذبه‌ای بکر برای کسانی است که به بازدید از کویر و شب‌های پر ستاره آن علاقه دارند. یکی از نکات جالب درباره روستای ورزنه، پوشش زنان این شهر است که اکثر آن‌ها چادر سفید به سر می‌کنند.
کویر خور و بیابانک
این منطقه که پوشیده از تپه‌های ماسه‌ای و طبیعتی منحصر به فرد است در شرق استان اصفهان قرار دارد. کویر خور و بیابانک شامل مجموعه‌ای از دریاچه‌ای نمکی، تپه‌های کوچک و بزرگ و آبشار نمکی است.
کویر مصر
این کویر برای شترسواری و سافاری منطقه‌ای مناسب به حساب می‌آید. کویر مصر در 45 کیلومتری شهر جندق قرار دارد. این کویر در فاصله کمی از روستای مصر قرار گرفته و به همین دلیل برای استراحت کویر نوردان شرایط مناسبی دارد.
کویر مرنجاب
این کویر شباهت زیادی به کویر مصر دارد. کاروانسرای شاه عباسی در همین کویر قرار دارد و به همین دلیل امکان اقامت شبانه نیز در کویر مرنجاب ممکن می باشد. دریاچه نمک آران و بیدگل، جزیره سرگردان و چاه دستکن از جاذبه‌های گردشگری این کویر می‌باشند.
برای مطالعه بیشتر، این مطلب را بخوانید: جاذبه های تاریخی و طبیعی کویر مرنجاب
آبشار آب ملخ (آبشار تخت سلیمان)
این آبشار در فاصله 60 کیلومتری از شهرستان سمیرم قرار گرفته است و شامل دو بخش اصلی سرچشمه آبشار و طاقدیس‌های سبز رنگ می‌شود. آب آبشار آب ملخ برای از بین بردن ملخ‌ها، آفت کشی طبیعی به حساب می‌آید.
غار پریان
این غار در فاصله 8 کیلومتری از روستای ابیانه قرار گرفته است. غار پریان از 11 تالار تشکیل شده و برای ورود به این غار باید دانش و تخصص غارنوردی داشت.
غار فریدون
این غار در فاصله 8 کیلومتری روستای پیکان و 17 کیلومتری جنوب شرقی شهر اصفهان قرار گرفته است. پیمودن غار فریدون نیاز به تجربه کافی برای غارنوردی دارد و کمی سخت می‌باشد.
دریاچه نمک خور اصفهان
این دریاچه در فاصله 40 کیلومتری از شهرستان خور و بیابانک قرار گرفته است. وسعت دریاچه نمک اصفهان 2000 کیلومتر است. این دریاچه روی سطح خود دارای نمک‌های چندضلعی است و یکی از جالب ترین جاذبه های طبیعی اصفهان به شمار می رود.
