آیا تا به حال شهری را دیده‌اید که تاریخ و زیبایی‌اش شما را به دوران دیگری ببرد؟ تبریز، با میراثی که در هر گوشه‌اش نفس می‌کشد، دعوت‌نامه‌ای برای سفر به گذشته‌ای دور است. از مساجد باشکوه و بازارهای پرجنب‌و‌جوش گرفته تا فرهنگ غنی و معماری که داستان‌های بسیاری را در دل خود دارد، تبریز نمادی از تاریخ پرفراز و نشیب ایران است. اگر به دنبال کشف شهری هستید که هر گوشه‌اش قصه‌ای نهفته دارد و می‌خواهید از نزدیک با تاریخ و فرهنگ غنی ایران آشنا شوید، نباید دیدن تبریز را از دست دهید. برای آشنایی بیشتر و کشف جاهای دیدنی تبریز، به خواندن مقاله‌ی ما ادامه دهید و سفر خود را به این شهر تاریخی برنامه‌ریزی کنید.
جغرافیای شهر تبریز
این شهر مرکز استان آذربایجان شرقی ایران است که در شمال غربی کشور قرار گرفته و ارتفاع آن 1390 متر بالاتر از سطح دریاست. به جز قسمت غربی این شهر، تمامی قسمت‌های دیگر آن را کوه فرا گرفته است و از طرفی نیز بین دو رود به نام‌های رود آجی و رود قورو قرار دارد. این موضوع سبب شده تا آب و هوای تبریز در فصل تابستان دلنشین و دل‌انگیز باشد، اگرچه زمستان در این شهر سرد است. دشتی که در قسمت غربی این شهر قرار دارد به حوضچه آبی راه دارد که در نهایت به دریاچه ارومیه می‌رسد.
حداکثر میانگین دمای سالانه این شهر 18 درجه سانتیگراد و حداقل 6 درجه سانتیگراد می باشد. میانگین بارش سالانه در این شهر نیز 310 میلی‌متر است.
برای سفر به شهر تبریز راه‌ها و مسیرهای مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن ها اشاره می‌کنیم:
- راه زمینی
نزدیک‌ترین و بهترین مسیر برای سفر از شهر تهران به تبریز حدود ۶۸۷ کیلومتر است که از طریق آزادراه زنجان – تبریز امکان‌پذیر می‌باشد. مدت سفر از تهران به تبریز از طریق این آزادراه در حدود هفت ساعت می‌باشد. برای استفاده از این مسیر باید ابتدا وارد اتوبان تهران – کرج شوید و سپس به شهر قزوین برسید. بعد از قزوین، مسیر را در اتوبان قزوین – زنجان ادامه دهید و در نهایت، پس از عبور از زنجان وارد آزادراه زنجان – تبریز شوید.
سفر زمینی از تهران به تبریز هم با خودروی شخصی و هم با اتوبوس‌های مسافربری عمومی امکان پذیر است. اگر تصمیم دارید که با اتوبوس‌های مسافربری به تبریز سفر کنید، می‌توانید از طریق پایانه های جنوب، بیهقی و غرب تهران که روزانه به سمت تبریز اتوبوس دارند، به سفر بروید.
- راه هوایی
فرودگاه تبریز به صورت روزانه و هفتگی پروازهای داخلی به شهرهای تهران، شیراز، اصفهان، رشت، مشهد، کیش، بندرعباس، عسلویه و اهواز و پروازهای خارجی به طرف شهرهای استانبول و باکو دارد. سفر با هواپیما از تهران به طرف تبریز حدود یک ساعت طول می‌کشد.
- راه ریلی
از ایستگاه راه آهن تبریز به دو شهر تهران و مشهد قطار وجود دارد. البته، در میان این مسیر ایستگاه های دیگری هم وجود دارد. برای مثال در این مسیر ایستگاه‌های زنجان، قزوین، مراغه، تاکستان و غیره نیز وجود دارد. سفر تهران-تبریز با قطار حدود 9 ساعت طول می‌کشد.
اقتصاد و جمعیت این شهر
شهر تبریز حدود 1,618,000 نفر جمعیت دارد و جمعیت زیادی نیز در حال مهاجرت به این شهر هستند که این امر به دلیل روند سریع صنعتی شدن آن و فراهم آمدن شغل‌های بیشتر برای ساکنین روستاها و شهرهای کوچک اطراف می‌باشد. شهر تبریز از نظر میزان جمعیت، پنجمین شهر پرجمعیت ایران است.
چهره شهر در دهه اخیر تغییرات بسیار زیادی داشته است که به دلیل اصلاح برنامه‌ریزی شهری، صنعتی شدن بیشتر و توسعه‌های شهری بوده است و موجب شده تا این شهر برای بازدید به شهری جذاب تبدیل شود.
در حال حاضر، برخی از صنایع عمده کشورمان مانند تراکتورسازی، ماشین‌سازی، سیمان، نساجی و… در شهر تبریز فعال هستند. بخشی از اقتصاد شهر تبریز بر پایه کشاورزی و محصولات باغی در روستاها و شهرستان‌های اطراف می‌باشد و به آنها متکی است. یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد موجود در آنجا برای کارگاه‌های کوچک و متوسط شهرک صنعتی سهند می‌باشد.
تاریخ تبریز
در طول تاریخ، این شهر با هجوم زیاد بیگانگان و زلزله‌های بسیاری مواجه بوده است. با وجود همه نابودی‌های طبیعی و سیاسی، شهر تبریز محکم ایستادگی کرد و قدرتمند عمل نمود تا بتواند آینده ای بهتر را برای شهروندان خود در دوران مدرن و آینده ایجاد کند. نام این شهر در اسناد کشف شده از دوران آشوری‌ها یعنی هزار سال پیش از میلاد مسیح ذکر شده است. برخی استخوان‌ها و آثار باقی مانده از مردمی که در آن دوره در بخش شمالی مسجد کبود، در داخل شهر، زندگی می‌کردند، نشان داده است که پیدایش شهرنشینی در این منطقه به آن دوران بازمی‌گردد.
در دوران پیش از ورود اسلام، به احتمال زیاد در دوران حکومت ساسانیان، تبریز به شهری شاخص تبدیل شد و رشد کرد. سپس، تا زمان حمله اعراب به کشور در قرن هفتم میلادی که شهر به دست آنها افتاد، به شکوفایی خود ادامه داد. مغول‌ها نیز با حمله به ایران، شهر مراغه را به عنوان پایتخت خود انتخاب کردند و همین امر سبب شد تا این شهر بخشی از اهمیت خود را از دست بدهد و دیگر به عنوان مهم‌ترین شهر منطقه به رشد خود ادامه نداد.
تنها یکی از پادشاهان ایلخانیان این شهر را به عنوان پایتخت خود انتخاب نمود. در زمان حکومت دیگر پادشاهان در این دوره، و از آن جایی که موقعیت این شهر در جاده ابریشم انکارناپذیر نبود، همچنان نقش مهمی در سیاست حاکمان ایفا کرد.
بعد از ایلخانیان، زمانی که تیمور به ایران حمله کرد، شهر مراغه را نابود ساخت. بعدها، تبریز پایتخت قوم قراقویونلو و آق قویونلو شد که از این شهر بر ایران حکمرانی می‌کردند. در دوران صفوی، مجدداً این شهر به عنوان پایتخت دیگر ایران مورد توجه قرار گرفت. اگرچه پادشاهان صفوی بعدها پایتخت را به شهری دیگر انتقال دادند، اما این شهر اهمیت خود را حفظ کرد. این امر به دلیل نقشی بود که این شهر در تجارت‌های خارجی با پادشاهی عثمانی، روسیه، آسیای مرکزی و هند ایفا می‌کرد.
در جنگ‌های قرن نوزدهم میلادی ایران و روسیه، این شهر با آشوب‌ها و آشفتگی‌هایی روبه‌رو شد. اما به دلیل توجه ویژه عباس میرزا، ولیعهد آن زمان، شهر تبریز این اقبال را داشت تا چندین کار برای نوسازی در آن انجام شود و بعدها نیز خود این شهر همان روند نوسازی شهری و نظامی را پیش گرفت.
در اوایل قرن بیستم میلادی، این شهر به مرکز انقلاب مشروطه در ایران تبدیل شد، انقلابی که موجب شد تا مجلس در کشور برقرار شود. در زمان رضا شاه، بنیانگذار سلسله پهلوی، تمام کشور مجدداً به سوی اتحاد رفت و این امر موجب به دست آمدن تمامیت ارضی، احیای هویت ملّی و یکپارچگی شد. ایران یکپارچه دوباره متولد شد و روند نوسازی شروع به برداشتن گام‌های بزرگی کرد.
در طول جنگ جهانی اول، عثمانی‌ها و روس‌ها و در جنگ جهانی دوم نیروهای متفقین این شهر را اشغال کردند. در زمان انقلاب سال1357 (انقلاب اسلامی)، مردم شهر تبریز نقش بسزایی در پیشرفت‌های انقلابی ایفا کردند. در زمان جنگ ایران و عراق، مردمی که در شهر تبریز زندگی می‌کردند، مانند مردم سایر استان‌های ایران، از کشور در برابر دشمن دفاع کردند.
شهر تبریز کجاست؟
این شهر مرکز استان آذربایجان شرقی است و در شمال غربی ایران، حدود ۶۳۰کیلومتری تهران قرار دارد. مکان دقیق شهر تبریز را در نقشه‌ی زیر ببینید:
سخن پایانی
در نهایت، شهر تبریز با داشتن پیشینه‌ای غنی و تاریخی و همزمان، رونق اقتصادی و صنعتی که شاهد آن هستیم، نقش مهمی در فرهنگ و تاریخ ایران ایفا کرده است. این شهر نه تنها به عنوان مقصدی برای گردشگران داخلی و خارجی، بلکه به عنوان مرکزی برای تحقیق بیشتر درباره تاریخ پویای ایران شناخته شده است. بازدید از تبریز، فرصتی برای تجربه مستقیم از ترکیب هارمونیک تاریخ و مدرنیته در قلب آذربایجان شرقی است.
