آیا می‌دانید شهر آستارا دروازه ورود به قفقاز است؟ با موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و اهمیت تاریخی، آستارا نه تنها یکی از مهم‌ترین شهرهای بندری و ترانزیتی شمال ایران است، بلکه به عنوان مرکزی برای تجارت و گردشگری شناخته میشود. در این نوشتار، با جاذبه‌های تاریخی و جاهای دیدنی آستارا آشنا میشوید و نقش آن در اقتصاد منطقه را کشف می‌کنید.
جغرافیای شهر آستارا
آستارا ششمین شهر بزرگ استان گیلان و مرکز شهرستان آستارا است. این شهر در شمالی‌ترین نقطه استان گیلان و در مرز ایران با جمهوری آذربایجان واقع شده است. این شهر از شرق به دریای خزر، از شمال به آستارای جمهوری آذربایجان، از غرب به استان اردبیل و از جنوب به شهرستان تالش در استان گیلان ختم می شود. آستاراچای، آستارای ایران را از آستارای جمهوری آذربایجان جدا می‌سازد.
این شهر از نظر ارتباطی بر سر یک سه‌راهی مهم قرار گرفته‌است. راه جنوبی آن به بندر انزلی و رشت، راه شمالی آن به آستارای جمهوری آذربایجان و باکو و راه غربی آن نیز که از گردنه حیران می‌گذرد، به اردبیل و تبریز منتهی میشود.
ارتفاع این شهر از سطح دریا ۲۱٫۱ متر است. در خصوص آب‌و‌هوای آستارا، باید گفت که میانگین دمای سالانه ۱۵٫۴ درجه سانتی‌گراد و میانگین بارش سالانه آن ۱۳۴۵ میلی‌متر است.
در کوچه و خیابان‌های شهر آستارا که قدم بزنید متوجه میشوید که سقف خانه‌هايش با پوشش سفال پوشيده شده‌اند. اين نوع پوشش هم جنبه تزئینی دارد و هم اينکه از نظر معماری باعث میشود تا دمای خانه‌ها در تابستان خنکتر از سقف‌های شيروانی باشد.
شیوه های سفر به این شهر متنوع است:
زمینی با خودروی شخصی
آستارا در ۷۵ کیلومتری شهر اردبیل واقع شده است که پس از عبور از شهر اردبیل و عبور از تونل گردنه حیران و طی مسیر زیبا و دیدنی حیران می توان از طریق جاده شماره ۱۶ ایران به آستارا رسید.
فاصله این شهر تا تهران حدودا 500 کیلومتر است و سفر با خودروی شخصی از تهران به این شهر 7 ساعت طول می کشد. در صورتی که بخواهیم از طریق شهر انزلی به آستارا سفر کنیم باید مسیر ۱۵۰ کیلومتری جاده شماره ۴۹ بندر انزلی به شهر آستارا را طی کنیم و به آستار برسیم.
- زمینی با اتوبوس
از تمام شهرهای استان گیلان و مراکز استان ها امکان سفر با اتوبوس به آستارا وجود دارد.
- هوایی
نزدکترین فرودگاه به آستارا فرودگاه بین‌المللی اردبیل و سپس فرودگاه بین‌المللی رشت است. فرودگاه اردبیل حدود یک ساعت با آستارا فاصله دارد که از گردنه حیران عبور می کند . فرودگاه رشت حدود سه ساعت تا این شهر فاصله دارد که از شهرهای انزلی و تالش عبور می کند. فاصله تهران تا اردبیل به صورت هوایی 75 دقیقه و تا رشت 60 دقیقه است.
جمعیت و اقتصاد شهر آستارا
جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال 2016 میلادی در ایران، برابر با ۵۱٬۵۷۹ نفر بوده است. آستارا از لحاظ اقتصادی در سطح استان و کشور نقش تعیین‌کننده‌ای را داراست. این شهر از لحاظ اقامت مسافر در سطح استان گیلان دارای رتبه نخست بوده و این بندر نخستین بندر خصوصی کشور و پنجمین بندر فعال ترانزیتی شمال کشور است.
شهر آستارا مهم‌ترین پل ارتباطی راهبردی میان ایران و جمهوری آذربایجان و دروازه ورود به منطقه قفقاز است. همچنین آستارا را دروازه طلایی ورود به اروپا، دارای بزرگ‌ترین صادرات کشور در زمینه تجارت چمدانی، سومین مرز فعال کشور در زمینه صادرات و واردات می دانند.
یکی از قدیمی‌ترین گمرکات کشور با بیش از ۲۰۰ سال سابقه، رتبه نخست صادرات و بزرگ‌ترین گمرک زمینی شمال کشور، از امن‌ترین و پرترددترین مرزهای زمینی کشور، دومین منبع درآمد گمرکی استان گیلان، شهر آستارا است.
تاریخ آستارا
قدیمی‌ترین مآخذی که در آن از آستارا یاد شده، کتاب حدود العالم (تألیف 983 میلادی) است. سرزمین گیلان در سده دهم میلادی از لاهیجان تا نزدیکی‌های باکو را شامل می‌شده و شامل ۸ ناحیه بوده که استراب (آستارا) یکی از این نواحی به‌شمار می‌رفته است. این شهر در گذشته برخلاف امروز از اهمیت چندانی برخوردار نبوده است. در دوره صفوی به مرور آستارا اهمیت می یابد.
آستارا در ابتدای حکومت خانات تالش، مرکز حکومت آنان بود. آستارا به موجب عهدنامه ترکمانچای که در سال ۱۸۲۸ میلادی میان دولت ایران و روسیه منعقد گردید، به دو قسمت تقسیم شد. قسمتی از شهر که در شمال آستاراچای واقع است، به دولت روسیه واگذار گردید و قسمت جنوبی این شهر به ایران تعلق یافت. رودخانه مزبور نیز به عنوان مرز میان دو کشور شناخته شد.
آستارا کجاست؟
آستارا در شمالی‌ترین نقطه‌ی استان گیلان و در مرز ایران با جمهوری آذربایجان واقع شده است. این شهر از نظر جغرافیایی، در مجاورت دریای خزر، در مرکز منطقه‌ی تالش و در ۷۵ کیلومتری شهر اردبیل قرار دارد. موقعیت مکانی آستارا را در زیر مشاهده می‌کنید:
سخن پایانی
شهر آستارا با داشتن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوان، نه تنها مکانی برای اکتشاف و تجربه فرهنگ غنی منطقه است، بلکه نقش کلیدی در تقویت اقتصاد و تجارت منطقه ایفا می‌کند. این شهر به عنوان پلی میان ایران و کشورهای حوزه قفقاز، دروازه‌ای استراتژیک برای تبادلات بین‌المللی به شمار می‌رود. بازدید از آستارا، فرصتی برای تجربه ترکیبی از طبیعت، تاریخ و توسعه اقتصادی است.
