برای آشنایی با سافاری یا وحش‌گشت و خواندن درباره هیجان‌انگیزترین تجربه‌های گردشگری طبیعت با ما همراه شوید. از کویرهای سوزان تا جنگل‌های مرطوب شمال و جزایر خلیج فارس، مقصدهایی جذاب برای سافاری در ایران است که به معرفی آنها پرداخته‌ایم. علاقه‌مندان به انواع سافاری در جهان نیز گزینه‌های پرشماری در تورهای گردشگری می‌بینند؛ از دشت‌های آفریقا تا جنگل‌های سرسبز هند را برایتان فهرست کرده‌ایم. از اهمیت گردشگری مسئولانه در سافاری نیز برایتان گفته‌ایم؛ زیرا بدون این رویکرد، امکان دارد سفرهای گردشگران صدمه‌های جبران‌ناپذیری به محیط زیست و افراد بومی مناطق بکر بزند.
سافاری چیست؟
امروزه سافاری به سفرهایی گفته می‌شود که در مناطق طبیعی و بکر با چشم‌اندازهایی زیبا و دیدنی صورت می‌گیرند و با ماجراجویی و آشنایی با حیات‌وحش از نزدیک همراه‌اند؛ ازاین‌رو به وحش‌گشت نیز شهرت دارند. در سافاری یا سیاحت اکتشافی، گردشگران به مناطق مختلف سفر می‌کنند و با افراد و اقوام و قبایل گوناگون و فرهنگ آنان آشنا می‌شوند، گیاهان و جانوران مختلف را از نزدیک می‌بینند، در طبیعت می‌خوابند، عکس و فیلم می‌گیرند و با رعایت اصول منشور گردشگری مسئولانه از طبیعت و مواهب آن لذت می‌برند.
تورهای سافاری از جمله خاص‌ترین شیوه‌های گذراندن تعطیلات در طبیعت محسوب می‌شوند. تعداد محدودی از افراد با هم سفر می‌کنند، شب‌ها را در چادر یا کمپ به‌سر می‌برند و از خدمات راهنمایانی دوره‌دیده و مجرب بهره‌مند می‌شوند. همچنین، برخی از گونه‌های جانوری در خطر انقراض را مشاهده می‌کنند و به همنشینی با برخی از اقوام محلی می‌پردازند. نمونه‌هایی از این سبک از سفر را در تورهای داخلی ایران هم می‌توانید بیابید.
از اهداف تورهای سافاری ایجاد آگاهی در زمینه اهمیت حفاظت از محیط زیست و منفعت‌رسانی به جامعه محلی مناطق گردشگری بکر است. بخشی از درآمد حاصل از این نوع تورها صرف پروژه‌های حفاظت از محیط زیست و حیات وحش و زیستگاه‌های آنان می‌شود.
واژه‌شناسی و تاریخچه سافاری
معنی سافاری به فارسی را با واژه «وحش‌گشت» بیان می‌کنند. در اصل، واژه «سافاری» از زبان سواحیلی در افریقا گرفته شده است و معنای سفر می‌دهد. واژه عربی «سفر» نیز برای ما ایرانیان پارسی‌زبان آشنا و پرکاربرد است. جالب است بدانید سافاری را در ابتدا به نوعی از گشتوگذار در طبیعت می‌گفتند که با هدف شکار حیوانات برنامه‌ریزی می‌شد. شکار حیوانات بزرگ و خاصی نظیر شیر، پلنگ، کرگدن، فیل و بوفالوی کیپ (Cape buffalo) از هدف‌های اصلی گشت‌های سافاری در افریقا بوده‌اند.
در تاریخ ایران نیز با نمونه‌هایی از سفر با هدف شکار و کشتن حیوانات وحشی آشنا هستیم. پادشاهان و درباریان از زمان‌های بسیار قدیم که حیات وحش ایران تنوع بسیاری بیشتری داشت، از این کار لذت می‌بردند. البته این لذت منجر به نابودی بسیاری از گونه‌ها شد؛ ازجمله: شیر ایرانی، ببر کاسپین، یوز ایرانی و… . در دوران قاجار نیز این‌گونه تفریح و سرگرمی صدمات مهلک و جبران‌ناپذیری بر طبیعت ایران وارد کرد.
در سال 1836 میلادی، ویلیام کرن والیس هریس (William Cornwallis Harris) که یک مهندس نظامی، هنرمند و شکارچی بود، سفری را هدایت کرد که هدف آن صرفاً مشاهده و ثبت اطلاعات حیات وحش و مناظر طبیعی توسط اعضای گروه گردشگران بود. این سفر که قرار نبود چندان سنگین باشد، با بیداری اول صبح و هنگام برآمدن خورشید آغاز می‌شد و با پیاده‌روی در طبیعت ادامه می‌یافت. استراحت بعدازظهر، یک شام رسمی و نقل داستان‌هایی در هنگام غروب و حین صرف نوشیدنی و دودکردن تنباکو، بخش دیگر این سفر محسوب می‌شد.
او بعدها در کتابی، اطلاعات جمع‌آوری‌شده و تصاویر نقاشی‌شده از این سفر را منتشر کرد. شاید بتوان گفت این ابتدای پیدایش تورهای سافاری به مفهوم امروزی آن است.
انواع سافاری
انواع سافاری بر اساس مقصد و هدف و نوع فعالیت گردشگران متفاوت است. چند نمونه رایج سافاری عبارت است از:
سافاری آفرود: سفر به مناطق کویری، کوهستانی یا جنگلی، با خودروهای چهارچرخ متحرک در مسیرهای خاکی و غیر آسفالته.
سافاری هوایی: گردش در طبیعت با جت‌های کم‌‌سرنشین در ارتفاع کم و تماشای حیات وحش.
سافاری آبی: گردشگری با قایق یا غواصی در اقیانوس برای مشاهده موجودات دریایی و زیستگاه‌های آنها.
سافاری حیوانات: سفری اکتشافی برای مشاهده حیات وحش در پارک‌ها و مناطق حفاظت‌شده.
سافاری ماجراجویانه: سفری شامل فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، کوه‌نوردی، کایاک‌رانی و بانجی جامپینگ در طبیعت.
سافاری فرهنگی: بازدید از روستاها، اقوام محلی و شناخت فرهنگ و سنت‌هایشان.
سافاری شبانه: برای تماشای آسمان شب و حیوانات شب‌زی و تجربه‌ای متفاوت در دل طبیعت.
بهترین مقاصد سافاری در ایران
تجربه سافاری در ایران هیجانی کم‌نظیر برای دوستداران طبیعت و حیات وحش کشورمان است. از جنگل‌های شمال تا کویرهای مرکزی ایران، از سواحل خلیج فارس تا جزایر تماشایی آن مملو از مقاصد جذاب برای سافاری است که شما را با زیبایی‌های بکر این سرزمین کهن آشنا می‌‌سازد.
نمونه‌های متنوع تور سافاری ایران از راهنمایان محلی، وسایل نقلیه مناسب و برنامه‌ریزی دقیق برخوردارند که شما را تا مقاصد سافاری در کشورمان همراهی می‌کنند.
برخی از بهترین مقاصد سافاری در ایران عبارت‌اند از:
سافاری پارک قزوین
یکی از مقاصد محبوب برای علاقه‌مندان به حیات وحش سافاری پارک قزوین است. این پارک با داشتن گونه‌های جانوری مختلفی مانند خرس، ببر، گرگ، كل و قوچ و میش، گراز، شیر، كروكودیل، آهو و گوزن محیطی امن و طبیعی برای مشاهده حیوانات فراهم کرده است. بازدید از این پارک تجربه‌ای آموزشی و فرصتی برای لذت‌بردن از طبیعت در نزدیکی تهران محسوب می‌شود.
جنگل ابر شاهرود
برای سافاری در جنگل‌های مرطوب با مناظر ابری و تنوع گیاهی و جانوری، جنگل ابر گزینهای کم‌نظیر است. جنگل‌های هیرکانی، مسیرهای هیجان‌انگیز برای خودروهای آفرود و گشتوگذار در طبیعت کوهستانی و جنگلی این منطقه از ایران طرفداران بسیاری دارد.
منطقه حفاظت‌شده توران
ذخیره‌گاه زیست کره توران که در فهرست یونسکو به ثبت رسیده، به آفریقای ایران شهرت دارد. این منطقه زیستگاه گونه‌های گیاهی و جانوری بسیار متنوع و ارزشمندی است؛ ازجمله یوزپلنگ آسیایی، غزال ایرانی، سیاه‌گوش، گوسفند وحشی، گربه شنی، کفتار راه‌راه، گورخر ایرانی، عقاب طلایی، مرغ حق، کرکس مصری، قرقی و انواع سارگپه. تورهای تخصصی پارک ملی توران از نمونه‌های سافاری حیوانات ایران است که طرفداران بسیاری دارد.
پارک ملی لار
در دل البرز مرکزی پارک ملی لار با طبیعتی زیبا و تماشایی، پذیرای گردشگران و طبیعت‌دوستان است. اگر علاقمند به سافاری در نزدیکی تهران هستید، این پارک گزینهای عالی محسوب می‌شود.
پارک ملی ارسباران
در استان آذربایجان شرقی و در نزدیکی مرزهای شمال غربی ایران، پارک ملی ارسباران از مناطق حفاظت‌شده و ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره ثبت‌شده در یونسکو است. این پارک از اکوسیستم‌های متنوع و گونه‌های نادر گیاهی و حیوانی برخوردار است. ازجمله: درختان پهن‌برگ، بلوط، ممرز و انواع گیاهان دارویی و حیواناتی همچون خرس، پلنگ، گراز، شاهین و عقاب.
پارک ملی بمو
در استان فارس و در نزدیکی شهر شیراز، یکی از پارک‌های ملی مهم ایران برپاست. گونه‌های گیاهی این پارک شامل درختان بلوط، بنه، و گیاهان دارویی است. همچنین گونه‌های جانوری مانند پلنگ، گربه وحشی، روباه، و پرندگانی همچون عقاب و کبک در این پارک زندگی می‌کنند که تماشای آنها خالی از لطف نیست.
پارک ملی کلاه‌قاضی
این پارک در استان اصفهان واقع شده و مساحتی حدود ۴۷هزار هکتار دارد. موقعیت جغرافیایی و تنوع زیستی پارک ملی کلاه قاضی اصفهان، آن را به مکانی مناسب برای سافاری تبدیل کرده است. از گونه‌های جانوری این پارک کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، گربه جنگلی و شغال درخور توجهند.
پارک ملی کویر
در محدوده استان سمنان، پارک ملی کویر از قدیمی‌ترین پارک‌های ملی ایران است با حیات وحش غنی شامل یوزپلنگ آسیایی، کاراکال، روباه شنی، گورخر، آهو و… . اقلیم این منطقه ترکیبی است از کویر و دشت و کوهستان برای سافاری‌های متنوع؛ البته پس از دریافت مجوز از سازمان محیط زیست.
کویر مرنجاب
شن‌های نرم و تپه‌های ماسه‌ای بلند در این کویر، برای سافاری با ماشین‌های شاسی‌بلند مناسب است. کاروانسرای تاریخی مرنجاب در استان اصفهان، دریاچه نمک، شب‌های پرستاره و کمپینگ در دل کویر از جاذبه‌های این منطقه هستند.
بیابان لوت
این بیابان ایران در میراث جهانی یونسکو به‌عنوان گرم‌ترین نقطه زمین ثبت شده است. در این منطقه، کلوت‌های شهداد از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های طبیعی ایران هستند که برای سافاری‌های طولانی و عکاسی از مناظر کویری مناسب‌اند؛ البته با کمک راهنماهای محلی و خودروهای مجهز.
کویر ریگ جن
این کویر در میانه‌ی استان‌های اصفهان و یزد، به مثلث برمودای ایران معروف است و عبور از آن چالشی برای ماجراجویان حرفه‌ای محسوب می‌شود. تپه‌های ماسه‌ای بلند و طبیعت بکر و دست‌نخورده برای سافاری‌های گروهی مناسب است؛ البته با تجهیزات کامل و همراهی راهنمایان باتجربه.
تالاب گاوخونی اصفهان
این تالاب مکانی مناسب برای سافاری و پرنده‌نگری با تنوع زیستی عالی است. علاقه‌مندان به عکاسی از حیات وحش و مناظر آبی، به‌خصوص در فصل مهاجرت پرندگان (پاییز و زمستان) با تورهای طبیعت‌گردی به این منطقه می‌آیند. فلامینگو، اردک سرسبز از گونه‌های تماشایی اینجاست.
جزیره هرمز
سافاری در سواحل رنگین‌کمانی هرمز با خاک‌های معدنی قرمز و زرد در فصل زمستان و اوایل بهار مناسب است. فعالیت‌هایی مانند دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی، گشتوگذار در طبیعتی منحصربه‌فرد و مشاهده جاذبه‌های زمین‌شناسی از ویژگی‌های این سفر است.
جزیره قشم
پیست سافاری قشم با انواع سافاری آبی و کویری، گردشگران را به تماشای جاذبه‌های متنوعی مانند دره ستاره‌ها، باغ کروکودیل‌ها، ژئوپارک قشم، حوضچه‌های هامون و… می‌برد.
برترین مقاصد سافاری جهان
فهرست معروف‌ترین سافاری‌های جهان بدین شرح است:
- تورهای ماداگاسکار
- سافاری آفریقای جنوبی در پارک ملی کروگر یا منطقه حفاظت‌شده شامواری
- سافاری هند در پارک ملی رانتامبور
- سافاری تانزانیا پارک یالا یا پارک ملی سرنگتی
- سافاری زیمباوه در پارک ملی هوانگ
- سافاری کنیا در منطقه حفاظت‌شده ماسایی مارا
- سافاری اوگاندا در پارک ملی بیویندی
- سافاری زامبیا در پارک ملی لوانگوا جنوبی
- منطقه کیمبرلی در استرالیا
- جنگل‌های آمازون در برزیل
ماشین سافاری چیست؟
ماشین سافاری وسیله‌ای ضروری برای گشتوگذار در طبیعت بکر است. به‌طورکلی خودروهای این نوع سفرها ویژه هستند. معمولاً خودروهایی قوی با دو دیفرانسیل و مجهز به امکانات نجات و… را برای سافاری انتخاب می‌کنند.
این خودروهای مجهز و مقاوم، شما را به نقاط دوردست و جذاب می‌برند، بدون اینکه به محیط زیست آسیب بزنند. اگر قصد سافاری در ایران را دارید، حتماً از ماشین‌های مخصوص این کار استفاده کنید تا هم ایمن بمانید و هم سفرتان دوستدار طبیعت باشد.
گفتنی است که گاهی اوقات، خود خودرو محل خواب و استراحت گردشگران است و گاهی، اقامتگاه‌های محلی یا چادر برای گردشگران در نظر گرفته می‌شود.
پیشینه مد لباس گردشگران سافاری
افسران انگلیسی که به این گونه سفرها می‌رفتند، پوشش خاصی را جهت چنین تفریحی برگزیده بودند. لباس‌های مخصوص خاکی‌رنگ، جلیقه‌های کتان دارای کمربند، کلاهخودهای لبه‌دار سبک با طرح‌هایی از پوست حیوانات، مُد خاص ایشان برای تورهای سافاری در افریقا بود. کلاهخودهای مزبور ابتدا توسط نظامیان انگلیسی انتخاب شده بود که در مناطق استوایی کار می‌کردند.
پوشیدن این سبک لباس برای سافاری‌های افریقا هنوز هم در بین افراد مشهور که موضوع رسانه‌ها هستند، رواج دارد. مد لباس سافاری قدری تغییر هم یافته است؛ اما اساساً همان سبکی است که نظامیان انگلیسی طراحی و انتخاب کرده بودند.
علاوه بر مد لباس که بخشی از آن کاربردی و به‌دلیل حضور در مناطقی با گرمای سوزان و سرمای گزنده است، این انتخاب‌ها باید کاملاً تخصصی و حساب‌شده باشند. در غیر این صورت، مارگزیدگی، گرما، سرما، رطوبت و عوامل بسیار دیگری می‌توانند سفر شما را تلخ کنند.
توجه به گردشگری مسئولانه در تورهای سافاری ایران
بسیاری از سفرهایی که در این مقوله صورت می‌گیرند، گردشگران را راهی مناطق بکر و بسیار آسیب‌پذیری می‌کنند که گاه، کمتر توسعه یافته‌اند. این مسافران به جاهایی می‌روند که شاید داشتن برق و آب لوله‌کشی در آن یک مزیت به حساب بیاید، نه حق شهروندی. ممکن است منازعات قومی، قحطی و گرسنگی زندگی بسیاری را با دشواری روبه‌رو کرده باشد و برای مناظر طبیعی آنان تهدید‌ی جدی محسوب شود.
بنابراین، در گردشگری مسئولانه، اعتقاد بر آن است که ثروت نهفته در تورهای سافاری باید در ریشه‌کن‌کردن فقر در آن نواحی و قدرتمندسازی افرادی به کار رود که صدایشان به جایی نمی‌رسد. مجریان این‌گونه تورها باید وظیفه اجتماعی خود را در مقابله با شکار غیرقانونی و دست‌درازی به منابع طبیعی ایفا کنند.
جا دارد که در ایران هم تورگردان‌ها با پایبندی به منشور گردشگری مسئولانه، نکته‌های فوق را در نظر داشته باشند. صرف اینکه تورهایی را به مناطق بکر و زیبا گسیل دهیم و گردشگری آگاهانه را نادیده بگیریم، لطمه‌های بسیاری به محیط زیست وارد خواهیم کرد. منفعت صرفاً مادی و منحصر به یک آژانس مسافرتی نیست. افراد بومی و نسل‌های بعدی نیز باید از منافع چنین فعالیت‌هایی بهره‌مند شوند. خود گردشگران نیز باید کمترین ردپا را در این سفرها از خود به جا بگذارند.
برای گام‌برداشتن به‌سمت گردشگری پایدار، به همکاری مسئولان دولتی، تورگردان‌ها، جوامع محلی و مسافران نیاز است. نباید دست روی دست گذاشت تا در آینده‌ای نه‌چندان دور، چنان از تورهای سافاری سخن بگوییم که گویی دیگر حیات‌وحشی نیست که در زیستگاه‌های خود جابه‌جا شود، و مردمانی نیستند که در آنجا زندگی کنند و پاسدار میراث‌های باستانی سرزمینمان باشند.
پرسش‌های متداول درباره سافاری
اگر درباره متن حاضر پرسشی داشتید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست با ما در ارتباط باشید. ما در کوتاه‌ترین زمان به شما پاسخ خواهیم داد.
سافاری ببر ایران کجاست؟
🐅جنگل الیمالات در شمال ایران اولین مکان برای سافاری پارک ببر ایران است. در این مجموعه می‌توان ببر، شیر و بسیاری حیوانات دیگر را در زیستگاه طبیعی‌شان تماشا کرد. دسترسی از کیلومتر ۱۰ جاده نور به چمستان و نزدیک دریاچه الیمالات امکان‌پذیر است.
سافاری در کویر چیست؟
🏜️این نوع سافاری ترکیبی از ماجراجویی و آرامش است. با خودروهای مخصوص به دل شن‌زار می‌روید و مناظر خیره‌کننده کویر را می‌بینید. شترسواری، عکاسی از طلوع و غروب و تماشای ستارگان در شب از جذابیت‌های آن است.
چه نوع خودروهایی برای سافاری در ایران استفاده می‌شود؟
🚙معمولاً از خودروهای چهارچرخ‌محرک مانند لندکروز، نیسان پاترول، انواع جیپ، پیکاپ و شاسی‌بلندهای مجهز به سیستم تعلیق قدرتمند و تجهیزات ایمنی استفاده می‌شود.
بهترین مناطق ایران برای سافاری کدام‌اند؟
📍کویر مرنجاب، کویر مصر، پارک ملی کویر، جنگل‌های شمال، کویر لوت و مناطق حفاظت‌شده‌ی توران از مهم‌ترین مقاصد سافاری در ایران هستند.
چه تجهیزاتی برای شرکت در سافاری لازم است؟
🎒لباس و کفش مناسب طبیعت‌گردی، کلاه و عینک آفتابی، کرم ضدآفتاب، آب و خوراکی کافی، دوربین عکاسی و کیت کمک‌های اولیه از لوازم ضروری سافاری هستند.
آیا سافاری برای همه افراد مناسب است؟
⚠️سافاری‌های سنگین ممکن است برای سالمندان، کودکان خردسال یا افراد دارای مشکلات حرکتی مناسب نباشد. در این صورت، بهتر است در سافاری‌های سبک‌تر یا خانوادگی شرکت کنند.
تفاوت سافاری ایران با سافاری آفریقا چیست؟
🌍در ایران سافاری بیشتر در کویر و طبیعت کوهستانی برگزار می‌شود، در حالی که در آفریقا تمرکز اصلی بر تماشای حیات وحش بزرگ مانند فیل، زرافه و شیر در دشت‌های وسیع است.
نکات ایمنی مهم در سافاری چیست؟
🛡️رعایت سرعت مجاز، بستن کمربند ایمنی، پرهیز از ترک خودرو در مناطق حیات وحش، همراه داشتن راهنمای محلی، بررسی وضعیت آب‌وهوا و داشتن بیمه سفر از مهم‌ترین نکات ایمنی در سافاری هستند.
