خانه مشروطه تبریز یکی از معروف‌ترین خانه‌های تاریخی ایران و یادآور حماسه‌آفرینی مشروطه‌خواهان دیار آذربایجان و از جاهای دیدنی تبریز است. این بنا ملک شخصی یکی از تجار معتبر تبریز بوده است که در جریان مشروطه، به یکی از فعال‌ترین مراکز تجمع و فعالیت مشروطه‌خواهان تبدیل می‌شود. به‌‌دلیل اهمیت و نقش تاریخی این بنا، در سال ۱۳۵۴ خورشیدی به ثبت ملی ایران می‌رسد و بعد‌ها به موزه مشروطه تبریز تبدیل می‌شود تا اسناد تاریخی و لوازم و آثاری از آن دوران را به نمایش بگذارد.
سرگذشت خانه مشروطه تبریز در جنبش مشروطه خواهی
این خانه در سال ۱۸۳۱ میلادی، به سفارش آقای مهدی کوزه کنانی ساخته شد. چندین سال پس از بنای خانه مزبور و در سال ۱۸۶۷ میلادی، انقلاب مشروطیت به وقوع پیوست که رویدادی سیاسی و اجتماعی در ایران بود. این انقلاب، بخشی از جنبش مشروطه ایران بود که سبب شد نظام فرمانروایی ایران از سلطنت مطلقه به پادشاهی مشروطه تغییر پیدا کند. پادشاهی مطلقه نوعی حکومت بود که در آن شخص شاه دارای اختیارات و قدرتی بی اندازه و مطلق بود و خود در برابر احدی را پاسخگو نمی دانست.
در سال ۱۸۷۰ میلادی، عده ای از مشروطه طلبان در شهر تبریز، ۱۱ ماه توسط حکومت مستبد محاصره شدند. حاصل این محاصره، یک مجموعه رویارویی مشروطه خواهان و طرفداران محمد علی شاه قاجار و به توپ بستن مجلس شورای ملی بود که به فتح تهران و خلع محمد علی شاه منجر شد. درطول این قیام و محاصره مشروطه طلبان در تبریز، خانه مشروطه به محلی برای تشکیل نشست های انجمن تبریز و مرکز فرماندهی مجاهدان تبدیل شده بود.
در خانه مشروطه تبریز، انقلابیون سرشناسی از جمله ستارخان، باقرخان، ثقه الاسلام تبریزی، حاجی میرزا آقا فرشی و مهدی کوزه کنانی گرد هم می آمدند و به همفکری می پرداختند. در نتیجه این نشست ها و مقاومت مجاهدان مشروطه در تبریز، نیروهای سلطنتی عقب رانده شدند و نور امید در دل مشروطه خواهان سایر نقاط کشور نیز روشن شد.
در سال ۱۳۷۵ خورشیدی، با توجه به وجود اسناد و مدارکی در خصوص انقلاب مشروطه در این خانه، تصمیم گرفتند این بنا را به موزه تبدیل کنند. خانه مزبور، پس از ایجاد تغییراتی در تالارها و اتاق های آن از یک منزل مسکونی به موزه تغییر کاربری داد. هم اکنون، این بنا با وجود تندیس شخصیت های برجسته جنبش مشروطه خواهی، به یکی از مقاصد گردشگری ایران تبدیل شده است.
معماری خانه مشروطه تبریز
خانه مشروطه تبریز زیربنایی در حدود ۱۳۰۰ متر مربع دارد و در دو طبقه ساخته شده است. در بنای خانه مزبور از مصالحی همچون سنگ، آجر و خشت استفاده شده است. همچنین، در سقف برخی از اتاق های این خانه از چوب بهره زیادی برده اند.
از جمله زیبایی های این خانه می توان به پنجره های ارسی، درهای منبت کاری شده، غلام گردش ها، کلاه فرنگی و نورگیر اشاره کرد. تمامی پنجره های خانه مزبور به صورت تمام قد هستند و دارای رنگ های سرخ، سفید و سبز می باشند. با تابش آفتاب به این پنجره ها، رنگ های زیبای آنها داخل اتاق می افتد و جلوه زیبایی ایجاد می کند.
طبقه اول این بنا دارای ۶ اتاق است که تمامی این اتاق ها به زیبایی تزیین شده اند. در طبقه دوم نیز ۶ اتاق مشاهده می شود. با این تفاوت که یک سالن بزرگ با ابعاد ۹ × ۶ متر مربع در قسمت مرکزی طبقه دوم قرار دارد. اتاق های این طبقه در قسمتی به نام سرسرا قرار دارد. در معماری، به محوطه ای در داخل عمارت که چند اتاق یا راهرو در آن قرار داشته باشند، سرسرا می گویند.
لازم به ذکر است که زیباترین بخش خانه مشروطه تبریز، سرسرا و اتاق رو به حیاط واقع در طبقه دوم آن می باشد. اتاق مزبور، دارای در و پنجره های مشبک با شیشه های رنگی و بسیار زیباست. علاوه بر آن، در سرسرای خانه مزبور چهار ستون با سرستون های گچ بری شده به چشم می خورند. در بالای این ستون ها نورگیرهایی تعبیه شده اند که درون آنها با آیینه و شیشه های رنگی مزین شده است.
اتاق های جانبی این سرسرا دارای تاق چوبی هستند که با اشکال هندسی به شکل هشت ضلعی و به صورت برجسته تزیین شده اند. درهای چوبی این اتاق ها دارای طرح های برجسته اسلیمی و گل و برگ می باشند.
اشیا و تندیس های موزه خانه مشروطه تبریز
در این موزه تندیس هایی از چهره های مشهور از قبیل حسین خان باغبان، حاج علی دواچی، حاج علی ختایی، هوارد باسکرویل، کربلایی علی موسیو، شیخ علی اصغر لیلاوایی، علی اکبر دهخدا و زینب پاشا قرار دارند. لازم به ذکر است که زینب پاشا تنها بانوی حاضر در جمع مشروطه خواهان بوده است.
علاوه بر آن، در این موزه آثار تاریخی با ارزشی نگهداری می شوند که به شرح ذیل می باشند:
- سلاح کمری ستارخان
- فرش مشروطه
- وسایل شخصی سران مشروطه
- سایر مدارک مرتبط با انقلاب مشروطه
بازدید از خانه مشروطه تبریز را از دست ندهید
خانه مشروطه تبریز از جمله خانه های بسیار زیباست که بخشی از تاریخ ایران را در خود جای داده است. با دیدار از اشیای این موزه، می توان دوره مشروطه تاریخ ایران را بارها در ذهن مرور کرد.
چنانچه با تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی قصد سفر به تبریز را دارید، بازدید از این خانه زیبا و موزه آن را از دست ندهید. “دستی بر ایران” با معرفی جاذبه های گردشگری تبریز شما را به بازدید از خانه مشروطه تبریز دعوت می کند.
خانه مشروطه تبریز کجاست؟
نشانی خانه مشروطه تبریز در محله راسته‌کوچه در غرب بازار تبریز، خیابان شهید مطهری، روبه‌روی مسجد جامع این شهر است. موقعیت مکانی دقیق این خانه تاریخی تبریز را در نقشه زیر ببینید:
پرسش‌های متداول
اگر درباره متن حاضر پرسشی داشتید، آن را در بخش دیدگاه‌های همین پست مطرح کنید. ما در کوتاه‌ترین زمان، به شما پاسخ خواهیم داد.
قدمت خانه مشروطه تبریز چقدر است؟
این بنای تاریخی حدود ۱۶۰ سال قدمت دارد و ساخت آن در دوره قاجار و در سال 1247 خورشیدی به انجام رسیده است. از سال ۱۳۷۵ خورشیدی نیز موزه مشروطه تبریز در این محل ایجاد شده است.
ساعات بازدید از خانه مشروطه تبریز چه وقت است؟
بازدید از موزه مشروطه تبریز از ساعت 9 تا 19:30 امکان‌پذیر است. البته در روزهای دوشنبه و چند مناسبت خاص این موزه تعطیل است.
