پل قشلاق سنندج بر روی رودخانه‌ای به همین نام و در ۵ کیلومتری جاده‌ی سنندج به همدان واقع شده است. این پل که به نام «پل شیخ» نیز شهرت دارد، از نظر معماری مشابه «سی و سه پل» اصفهان است.
علاوه بر آن، بنای مزبور به دلیل قرارگیری در مسیر روستای «باباریز و قلیچیان» با عنوان «پل قلیچیان» نیز شناخته می‌شود. این اثر تاریخی در سال ۱۳۵۴ خورشیدی کشف و برای ثبت ملی پیشنهاد شد. مسئولین زیربط در سال ۱۳۷۸خورشیدی موفق شدند آن را در فهرست آثار ملی ایران قرار دهند.
تاریخچه پل قشلاق سنندج
این پل زیبا به سفارش «شاه صفی» و توسط «سلیمان خان اردلان» در قرن هفدهم میلادی بنا گردید. سپس، در دوره‌های مختلف مرمت‌های زیادی روی آن صورت گرفت تا به شکل اولیه‌ی خود باقي بماند. اولین مرمت بنای مزبور به زمان حکومت امان الله خان اردلان در دوره‌ی قاجاریه مربوط می‌شود.
پس از آن، در سال ۱۸۵۲ میلادی شخصی به نام «میرزا رضا وزیر کردستانی» مرمت دیگری بر روی این بنا انجام داد. در واقع، در این سال به دلیل خسارت زیادی که به پل وارد شده بود، مرمتی اساسی بر روی آن صورت گرفت. برخی حتی عقیده دارند که میرزا رضا این پل را تخریب و از نو بنا کرده است.
تاریخ مرمت بعدی نیز بر روی سنگ نوشته‌ای در مجاورت پل مشاهده می‌شود. این سنگ نوشته بر روی کوهی در نزدیکی پل قرار دارد و تاریخ ۱۲۸۹ هجری قمری (قرن نوزدهم میلادی) و نام «ناظم الایاله میرزا حسین خان» بر روی آن مشاهده می‌شود.
همچنین، این پل تاریخی توسط شخص دیگری به نام «شیخ شکرالله شهبازی» از عرفای با نفوذ استان کردستان نیز مرمت شد. همین امر سبب شهرت این پل به نام «پل شیخ» گردید.
بنای مزبور از آثار زیبای دوره‌ی صفویه و زندیه به شمار می‌رود که در طول دوره‌های بعدی نیز مورد بازسازی قرار گرفت. بیشترین بازسازی بر روی آن نیز مربوط به دوره‌ی قاجاریه است.
ویژگی‌ها و سبک معماری
بنای پل قشلاق سنندج به صورت خط مستقیم بنا شده است و به دلیل استفاده از عناصر مختلف در ساختار آن، از استحکام بالایی برخوردار است. در فضای اطراف این پل، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی زیادی وجود دارند که باعث سرسبزی محوطه‌ی آن شده‌اند. همین امر سبب می‌شود که گردشگران از آن به عنوان تفرجگاه استفاده کنند.
این بنای تاریخی با ابعادی در حدود ۷۸ × ۳ متر مربع و با ۶ دهانه به صورت تاق‌های جناغی پوشش یافته است. از میان این ۶ دهانه، چهار عدد از آنها نسبت به دهانه‌های کناری بزرگ‌تر هستند.
در واقع، عرض دهانه‌های بنای مزبور از شرق به غرب افزایش و از ۲۰.۲ متر به ۲۰.۴ متر می‌رسد. ارتفاع تیزه‌ی تاق این بنا تا کف رودخانه نیز معادل ۵.۲ متر است. علاوه بر آن، بنای مزبور دارای قوس‌هایی زیبایی نیز هست که به صورت رومی و جناغی ساخته شده‌اند.
پایه‌های این پل از دو جهت به صورت آب‌بُر و مثلثی هستند که بر روی آنها آب‌گذری به ارتفاع ۲۰.۱ متر و عرض ۸ متر مشاهده می‌شود. این پایه‌ها از کف سنگ‌فرش تا بدنه‌ی پل، حدود یک متر ارتفاع دارند. این در حالی است که ارتفاع پل در بالاترین نقطه‌ی آن معادل ۶.۴ متر است.
در دو سوی معبر ورودی این پل، دو جان‌پناه به ارتفاع نیم متر مشاهده می‌شوند که در زمان جاری شدن سیل استفاده می‌شد. علاوه بر آن، در دو جهت پل مزبور، دو موج‌گیر نیز به چشم می‌خورند که کاربرد زیادی دارند. شکل موج‌گیرهای شمالی این پل، مثلثی و موج‌گیرهای جنوبی آن، دوار هستند.
ساختمان اصلی پل قشلاق سنندج را با آجر بنا کرده‌اند. این آجرها دارای ابعاد ۲۵ × ۲۵ × ۲۵ سانتی¬متر هستند. مابین این آجرها نیز ملاتی به نام ساروج (ملات سنتی و ضد آب) استفاده شده است که استحکام پل را بیشتر می‌کند.
کف پل را نیز با هدف برخورداری از استحکام کافی در حین تردد وسایل نقلیه، کالسکه و چهارپایان، به صورت سنگ‌فرش ساخته‌اند.
در بدنه بنای مزبور دو کتیبه‌ی بزرگ و کوچک مشاهده می‌شوند که کتیبه‌ی بزرگ‌تر تاریخ ۱۱۸۴ هجری قمری مربوط به تاریخ احداث پل را نشان می‌دهد. روی کتیبه‌ی کوچک‌تر نیز تاریخ ۱۳۳۴ هجری قمری حک شده است که به نظر می‌رسد تاریخ یکی از مرمت‌های صورت گرفته باشد.
درباره‌ی رودخانه‌ی قشلاق سنندج
این رودخانه به همراه رودخانه‌های دیگری از قبیل گاورود، گردلان، پژاو، گاران، شویشه، رزاب و … رودخانه‌ی سیروان را تشکیل می‌دهند. طول رودخانه‌ی سیروان در حدود ۲۱۳ کیلومتر است و حدود ۸.۲ میلیارد متر مکعب آب در داخل آن جریان دارد.
در میان رودخانه‌هایی که به سیروان می‌ریزند، رودخانه‌ی قشلاق سنندج از جمله سرشاخه‌های اصلی آن به شمار می‌رود و جزو حوزه‌ی آب‌ریز آن محسوب می‌گردد. طول این رودخانه حدود ۴۵ کیلومتر است و در جهت شمال به جنوب جریان دارد. رودخانه‌ی مزبور پس از عبور از قسمت شرقی سنندج و در فاصله‌ی ۲۰ کیلومتری آن، در محل روستای «بزلانه» به رودخانه‌ی گاورود متصل می‌شود.
بازدید از پل قشلاق سنندج را در برنامه‌ی سفر خود بگنجانید
پل قشلاق سنندج با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود از جمله مقاصد گردشگری مهم این شهر محسوب می‌شود. دستی بر ایران از شما دعوت می‌کند ضمن بازدید از این پل تاریخی از سایر جاذبه‌های گردشگری سنندج نیز دیدن کنند.
