کوروش دوم، که بعدها به عنوان کوروش کبیر یا کوروش بزرگ شناخته شد، بنیانگذار سلسله هخامنشیان، بنیانگذار امپراتوری پارسیان و پدر ملتی به نام ایران است. او از طرف مادها که در کوه‌های زاگرس در شمال غربی و غرب فلات ایران حکومت می‌کردند، به عنوان حاکم بخش جنوبی ایران انتخاب شد. او همچنین به مدت هشت سال پادشاه منطقه‌ای به نام انشان بود. انشان منطقه‌ای بود که در مرکز ایران کنونی قرار دارد.
دو دستاورد مهم کوروش کبیر
شهرت کوروش بزرگ به دلیل دو کار مهمی بود که تحقق بخشید:
- او کشور کوچک پارس را به یک امپراتوری پر قدرت در منطقه‌ای وسیع تبدیل کرد. هیچ حکومت دیگری در جهان تا آن زمان از این سطح اقتدار برخوردار نبود.
- ارزش های اخلاقی او، از وی یک امپراتور خوش اخلاق با سیاست‌های فروتنانه و راه و روش مناسب نسبت به ملت هایی ساخته بود که سرزمینشان را فتح می‌کرد.
در آن زمان حاکمان خشن و متکبری در جهان حکومت می‌کردند که به حقوق ملت خود اهمیت نمی دادند. در واقع آنها با خشکی و سردی کامل مردم را سرکوب می‌کردند تا در قلب هایشان ترس و وحشت ایجاد کنند. کوروش همه این راه‌ها و روش‌ها را تغییر داد.
زمانی که آخرین سال‌های حکومت مادها با سرکوب مردم و بدرفتاری کردن با آنها همراه شده بود، میزان بی عدالتی آنها بسیار افزایش یافته بود. آنها مردم شان را بقدری بی‌رحمانه سرکوب می کردند که مردم ماد هیچ راهی جز این نداشتند که منتظر بمانند تا کسی آنها را از چنگ حاکم بی‌رحمشان نجات دهد. کوروش کبیر همان شخصیت نجات دهنده بود. وقتی او به قدرت رسید، جایگاه جدید قدرت نتوانست او را تغییر دهد و نابود کند و از او یک دیو بسازد. در عوض قلب‌های زیادی را با خود همراه کرد و بسیاری از ملّت‌ها به دلیل راه و روش او به وی احترام می‌گذاشتند. کوروش مادها را با پارسیان یکپارچه ساخت.
سیاست‌های کوروش کبیر
کوروش بیشتر تمرکز خود را بر ایجاد صلح، امنیت، درک، احترام به عقاید دیگران و عدالت در امپراتوری خود گذاشته بود و به شکل عمیق و موثری بر تمدن دنیا در زمان خود تاثیر مثبت داشت. قرنی که او در آن امپراتوری هخامنشیان را بنیان‌گذاری نمود، به عصر طلایی تاریخ دنیا و قرن ایجاد هنرها و فرهنگ ها تبدیل شد. در نتیجه، این روش سیر تکاملی جوامع انسانی و پیشرفت ارزش‌های اخلاقی تمدن‌ها و حقوق انسانی را سرعت بخشید.
کوروش کبیر به دلیل سیاست مسامحه و احترام شناخته شده بود. زمانی که کوروش، آخرین پادشاه لیدی یعنی کراسوس را شکست داد، دستور داد که جان او را حفظ کنند و او را نکشند و از او به عنوان مشاور برای امپراتوری‌اش استفاده کرد. بدون جنگ بابل را فتح کرد. با وجود آنکه خود به خدایی که نمی دید ایمان داشت اما به خدایان دست‌ساخته همه ملّت‌هایی که کشورشان را فتح می کرد، احترام می گذاشت. او از این هم فراتر رفته و حتی به پیروان سایر ادیان کمک کرد تا معابد خود را بسازند و خدایان آنها را به محلی که می پرستیدند برگرداند. تاریخ دانان و کتاب عهد عتیق شیوه او در رفتار با یهودیان اسیر را ضبط و ثبت کرده است.
کوروش به ملت هایی که تحت کنترل امپراتوری پارسیان بودند، اجازه داد تا دین، سنت، طرز لباس پوشیدن، زبان و … خود را حفظ کنند و هرگز تفکرات، آداب و رسوم و باورهای ایرانیان را به جهان تحمیل نکرد. اگرچه امروز تاثیرات قوی فرهنگ ایرانی را در خارج از مرزهای ایران و در مناطق وسیعی می‌بینیم.
حاکمان مغرور پیش از او مناره‌هایی از سر انسان‌ها می‌ساختند و پشته‌هایی از اجساد درست می‌کردند تا قدرت خود را به ملّت‌ها نشان دهند. آنها مردم را در آتش زنده می‌سوزاندند، چشم‌هایشان را بیرون می‌آوردند، زبان آنها را می بریدند، به تعداد دختران جوان و زنان اسیرشان افتخار می‌کردند و سربازهای خشن را برای آنها می گماشتند. برعکس، کوروش برای نشان دادن قدرت خود به خونریزی، غارت، خشونت و … دست نمی‌زد. حکومتی را بنا کرد که به شدت تلاش می‌کرد تا هم‌بستگی به وجود آورد و برای ملّت‌ها از هند گرفته تا دریای مدیترانه همزیستی مسالمت‌آمیز ایجاد کرده بود. برای به دست آوردن حمایت مردم سیاست متفاوتی را پیش گرفت: از حقوق مردم حمایت کرد، عدالت را گسترش داد و برای پیشرفت مردم کار کرد.
میراث کوروش کبیر
بعد از درگذشت کوروش بزرگ، پاسارگاد پایتخت حکومت او، دیگر پایتخت ایران نبود اما همچنان در میان پادشاهان هخامنشی بعد از کوروش نیز اهمیت خود را حفظ کرد. پادشاهان مراسم تاجگذاری خود را ابتدا در آنجا برگزار می‌کردند و به او به عنوان بنیانگذار سلسله هخامنشی ادای احترام می کردند. سپس به تخت جمشید می‌رفتند تا ادامه جشن‌ها و مراسم خود را انجام دهند. امروز آرامگاه کورش در پاسارگاد است و مردمان بسیاری از تمام دنیا برای دیدن این میراث جهانی بشر به آنجا می روند.
کوروش اولین بخش‌های کاخ‌های هخامنشیان را در پاسارگاد ساخت. نقشه اولین نمونه‌های باغ‌های ایرانی در پاسارگاد را کشید و ساخت. در آنجا نقشه کانال‌های آب و حوضچه‌های کنار آن ها را کشید. می‌توانیم همین سبک پارک ها و باغ ها را در قسمت‌هایی از ایران با نقشه مشابه ببینیم.
بدون کوروش کبیر کشوری به نام پارس و بعدها ایران وجود نداشت. گروه‌های مختلف قومی را از طریق احترام متقابل و حمایت‌های انسانی زیر پرچمی واحد گرد هم آورد و یکپارچه کرد. به همه یاد داد که تحمل و مهربانی قدرتمندتر از هر اسلحه‌ای است.
تا قرن بیستم همه سلسله ها تلاش می‌کردند تا خود را از نظر دودمان و اصل و نسب به هخامنشیان و امپراتوری پارسیان ارتباط دهند. او بنیانگذار و پدر ایران است و سرچشمه افتخار برای همه ایرانیان.
