گل سرخ یا گل محمدی گونه‌ی خاصی از گل رز است که برخی از انواع آن برای تهیه‌ی گلاب و مانند سایر گیاهان دارویی به کار گرفته می‌شوند. این نوع گل در برابر کم‌آبی بسیار مقاوم است؛ از این رو، در نقاط مختلف کشور قابلیت رشد دارد. گل سرخ در واقع درختچه‌ای کوچک است که ارتفاع آن به دو متر می‌رسد. شاخه‌های این درختچه خارهای تیز و محکمی دارند که محافظ گیاه محسوب می‌شوند.
درختچه‌ی گل محمدی در ماه‌های اردیبهشت تا خرداد به گل می‌نشیند. این گل‌ها طیف رنگی متنوعی از صورتی روشن و متوسط تا قرمز روشن را در بر می‌گیرند. خاستگاه گل سرخ رشته‌کوه‌های مرکزی ایران و البرز هستند.
گل محمدی بومی کدام کشور است؟
این نوع گل از دیرباز در کشور ایران کاشت شده است. همان‌طور که می‌دانید، گلبرگ‌های گل سرخ برای تهیه‌ی گلاب استفاده می‌شوند. در گذشته، این گل‌ها به دمشق، پایتخت کشور سوریه، ارسال می‌شدند و در آنجا از آنها گلاب می‌گرفتند. سپس، گلاب تهیه‌شده به کشورهای اروپایی صادر می‌شد. به همین دلیل، تصور میشود که گل سرخ بومی کشور سوریه است و اروپاییان آن را «رز دمشقی» می‌نامند. درحالی‌که این گل بومی ایران است.
گل سرخ در دوران هخامنشی، در استان فارس پرورش داده می‌شد. سپس، در دوران صفوی به کوهپایه‌های کاشان انتقال یافت و به‌تدریج به منطقه‌ی لاله‌زار کرمان در کوه‌شاه نیز رسید.
امروزه، شهر کاشان باکیفیت‌ترین گل‌های سرخ را دارد. در ماه اردیبهشت تا اواسط خرداد هر سال، جشنواره‌ای موسوم به «جشنواره گلاب گیری» در کاشان برپا میشود. با توجه به وجود کارگاه‌های متعدد گلاب‌گیری در این شهر، گلاب‌های ایرانی تولیدشده به کشورهای دیگر صادر می‌شوند. این نوع گل علاوه بر تهیه‌ی گلاب، کاربردهای دیگری نیز دارد. گل و غنچه‌ی خشک یا تازه‌ی آن قسمت قابل‌استفاده‌ی گیاه محسوب می‌شوند.
محصولات گل سرخ
محصولات مختلفی از گل سرخ تهیه میشود: گلاب، اسانس یا عطرمایه، گلبرگ خشک و… . از این محصولات در صنایع مختلفی از قبیل صنایع دارویی، صنایع غذایی، عطرسازی و تولید فرآورده‌های آرایشی‌بهداشتی استفاده می‌کنند. این گل در تهیه‌ی شربت، مربا و بستنی نیز کاربرد دارد.
صنعت گلاب گیری که به‌واسطه‌ی وجود گل سرخ در ایران رونق گرفته است، محصولات فرعی از قبیل عنبرگل نیز دارد که در پایان عملیات تقطیر، همراه با تفاله‌ی گل‌ها بر جا می‌ماند. همه‌ساله، گلاب و اسانس‌های تولیدشده در ایران، به کشورهای حوالی خلیج‌فارس و کشورهای اروپایی مثل فرانسه و انگلیس صادر می‌شوند.
مناطق کشت گل محمدی در ایران
درختچه‌ی گل سرخ در مناطق کوهپایه‌ای و اقلیم خشک و نیمه‌خشک و دارای تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد قابلیت رویش دارد. در اکثر نقاط ایران، شرایط رشد این درختچه فراهم است. به‌گونه‌ای که بزرگ‌ترین دشت گل‌محمدی جهان در روستاهای ایران به نام نوادگان و لایزنگان، از روستاهای استان فارس، قرار دارند. در این روستاها، گل سرخ به‌صورت دیم پرورش داده میشود و سطح زیر کشت آنها ۵هزار هکتار است.
علاوه بر آن، بهترین و باکیفیت‌ترین گل محمدی در شهرستان کاشان پرورش می‌یابد. مزارع گل محمدی در شهر کاشان در بخش‌های مختلفی از قبیل برزک، جوشقان و کامو، نیاسر، قمصر و روستاهای دیگر قرار دارند.
به‌طور کلی، در ایران ۱۳ گونه گل سرخ وجود دارد که تمامی آنها یک بار در سال برداشت می‌شوند. با این حال، به‌دلیل چهارفصل‌بودن کشور ایران، می‌توان در نقاط مختلف آن به پرورش درختچه گل محمدی پرداخت. نکته‌ای که درباره‌ی پرورش گل سرخ وجود دارد، این است که با وجود قابلیت رشد این گیاه در اقلیم‌های مختلف، کیفیت آن در آب‌و‌هوای ییلاقی نیمه‌خشک بهتر از دیگر مناطق است.
خواص دارویی
گل‌محمدی که از جمله گیاهان دارویی سنتی ایران است، از آنتی‌اکسیدان‌های قوی و ویتامین‌های مختلف از قبیل ویتامین C، ویتامین E و ویتامین‌های Bکمپلکس سرشار است. این گل همچنین دارای انواع مواد معدنی از قبیل سلنیوم، منیزیم، منگنز و پتاسیم است. بنابراین، به‌سبب داشتن این ترکیبات، خواص دارویی متفاوتی دارد که به شرح برخی از آنها می‌پردازیم:
پاک‌کننده‌ی پوست
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در گل سرخ قابلیت مقابله با رادیکال‌های آزاد موجود در بدن را دارند. بدین ترتیب، می‌توانند حساسیت‌های پوستی و همچنین، چربی اضافه‌ی پوست را از بین ببرند و هرگونه آلودگی و گرد و غبار را از پوست بزدایند.
کاهش چین و چروک
ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این گل برای لایه‌برداری پوست، کاهش چین و چروک، پاک‌کردن آرایش و برطرف‌کردن آلرژی‌های پوستی مناسب است. برای این منظور، نوشیدن دمنوش گل سرخ توصیه شده است.
کاهش وزن و لاغری
با جایگزین‌کردم دمنوش گل محمدی به‌جای قهوه و انواع نوشابه، می‌توان از تأثیر خوب آن برای لاغری بهره برد. نوشیدن یک فنجان چای گل محمدی در بین وعده‌های غذایی اشتها را تا حد مناسبی کاهش می‌دهد و سبب افزایش چربی‌سوزی میشود.
خاصیت تب‌بری
دمنوش این گل باعث کاهش دمای بدن میشود و در نتیجه، تب را کاهش می‌دهد.
درمان بیماری‌های تنفسی
دم کرده گل سرخ برای درمان بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی، گلودرد و آنفولانزا بسیار مناسب است. در واقع، ویتامین C موجود در این گل می‌تواند عفونت را از بین ببرد و سبب تسکین گلودرد و دفع خلط سینه شود.
با خواص گل محمدی بیشتر آشنا شویم
گل محمدی از جمله گل‌هایی است که در اکثر نقاط ایران یافت میشود. این گل به‌سبب داشتن مواد ضروری بدن، خواص فراوانی دارد و استفاده از آن مفید است.
شما می‌توانید هنگام سفر به نقاط مختلف کشور، انواع فرآورده‌های گل سرخ را خریداری کنید. «دستی بر ایران» ضمن معرفی گردشگری غذا در ایران، شما را با انواع گیاهان دارویی آشنا می‌کند.
