این بقعه طبق استدلال و سندیت تاریخی و شناسنامه ای، قدیمی ترین بنای موجود در شهر یزد می باشد. بنای مزبور مربوط به دوره سلجوقی است و ویژگی های منحصر به فردی دارد. وجود گنبدخانه، محراب و چندین کتیبه در این اثر تاریخی بسیار جلب توجه می کند. بقعه دوازده امام یزد در سال ۱۳۱۳ خورشیدی در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفت و از جاهای دیدنی یزد به شمار می‌رود.
این بقعه در محله فهادان یزد و نزدیک حسینیه فهادان قرار دارد. همچنین، بقعه مزبور در نزدیکی مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر قرار گرفته است.
تاریخچه ساخت بقعه دوازده امام یزد
دیرینگی این بقعه به قرن یازدهم میلادی و دوره سلجوقی بر می گردد. زمان ساخت بنا، هم زمان با حکومت آل کاکویه بوده است. در این بقعه کتیبه ای وجود دارد که اسامی دو برادر به نام های ابومسعود و ابو یعقوب به عنوان سازندگان بنا در آن ذکر شده اند. آنها از جمله سرداران امیر عضدالدین علاءالدوله ابوجعفر کاکویه بودند.
چرایی ساخت بقعه
در کتیبه های موجود در بقعه دوازده امام، این بنا با نام قبه شناخته شده است. با این وجود، دلیل نام گذاری این بقعه به دوازده امام هنوز مشخص نیست. گمان می رود که این نام گذاری از دوره صفوی مرسوم شده باشد.
عده ای گمان دارند که بقعه دوازده امام مربوط به یکی از نوادگان امام صادق (ع) باشد. در برخی منابع اشاره شده است که یکی از نوادگان در محله فهادان به خاک سپرده شده است. با این وجود، محل دقیق به خاکسپاری مشخص نیست.
برخی دیگر معتقدند که این اثر تاریخی، یک بنای یادبود است که برای بزرگداشت دوارده امام شیعیان جعفری ساخته شده است. سبک معماری آن از نوع آرامگاهی است، اما مقبره هیچ شخصی در آن نیست.
علاوه بر آن، در مورد چرایی ساخت این بقعه نظریه های دیگری هم وجود دارند که به اثبات نرسیده اند.
ویژگی های بقعه دوازده امام و سبک معماری آن
بقعه دوازده امام یزد، بنایی چهار تاقی است که از سه جهت دارای درگاه و از جهت قبله مسدود می باشد. درهای ورودی آن در سه جهت شمالی، شرقی و غربی قرار داشتند. در طی زمان، درگاه های شرقی و غربی این بنا مسدود شدند.
هم اکنون تنها ورودی این بقعه در ضلع شمالی قرار دارد. با ورود از درب کوچک بقعه دوازده امام، محرابی در ضلع جنوبی با تزیینات کاشی کاری توجهمان را جلب می کند.
محراب بقعه مزبور با کاشی هایی به رنگ لاجوردی، فیروزه ای، سبز، زرد و سفید به شکل زیبایی تزیین شده است. این محراب با وجود آسیب های شدید، هنوز هم زیبایی خود را حفظ کرده است. دیرینگی محراب به قرن نهم و دهم میلادی و دوره علویان برمی گردد. بنا بر بررسی های صورت گرفته، این محراب مربوط به مسجدی قدیمی است که بقعه دوازده امام روی آن ساخته شده است.
علاوه بر آن، گچ بری های روی محراب هم نیازمند بررسی هستند. برخی افراد این گچ بری ها را به دوره ایلخانی نسبت می دهند.
محراب مزبور دارای سنگ قبری از جنس مرمر و به رنگ یشم بود که از آن سرقت شده است. علاوه بر آن، در دوره های بعد سنگ قبر دیگری منسوب به شیخ فهادان در این محراب گذاشته بودند که امروزه اثری از آن نیست.
بقعه دوازده امام یزد، دارای یک گنبدخانه است. این گنبدخانه به شکل مربعی با طول هر ضلع ۱۱ متر بنا شده است. با این وجود، طول اضلاع از جهت داخلی بقعه به ۸.۲۵ متر می رسد. بر روی یکی از اضلاع گنبدخانه، پنجره کوچک و مشبکی وجود دارد که برای تامین نور و تهویه هوا ایجاد شده است.
بر روی این گنبدخانه گنبدی زیبا تعبیه شده است. نکته قابل توجه درباره این گنبد، عدم وجود تزیینات کاشی کاری بر روی آن است. این گنبد بر روی سازه ای هشت ضلعی قرار گرفته است که در حد فاصل بین گنبد مدور و بنای مربع نقش گذار به این شکل هندسی متفاوت را ایفا می کند.
معماری ساقه گنبد از شیوه گوشه سازی، پیروی می کند. در شیوه گوشه سازی بنای چهار ضلعی به ۸ ضلعی و … تبدیل می شود. در بقعه دوازده امام نیز، ساقه گنبدخانه از ۴ ضلعی به ۸ ضلعی تبدیل شده و سپس، گنبد بر روی این ۸ ضلعی قرار گرفته است. بر روی هر یک از اضلاع این هشت ضلعی سه تاق نما مشاهده می شوند.
کتیبه های موجود در بقعه
بقعه دوازده امام در مجموع دارای ۴ کتیبه است که در قسمت های مختلف مشاهده می شوند:
- کتیبه بالای سر در اصلی: بر روی این کتیبه آیه ای از قرآن به خط کوفی نوشته شده است.
- کتیبه درگاه شرقی: این کتیبه نیز حاوی آیه ای از قرآن است.
- کتیبه رنگی جانب شرقی بنا: در داخل بقعه و روی دیوار شرقی کتیبه ای نصب شده است. روی این کتیبه نام سازندگان بنا با خط کوفی دیده می شود.
- کتیبه روی گنبد: این کتیبه بر پای حلقه گنبد قرار دارد و روی آن آیت الکرسی نوشته شده است. همچنین در قسمتی از کتیبه نام معماران و در قسمتی دیگر آیه ای از قرآن وجود دارد.
از بنای قدیمی بقعه دوازده امام یزد دیدن کنید
این بقعه بنایی بسیار زیبا با ویژگی های منحصر به فرد است که می توانید از آن بازدید داشته باشید. یکی از ویژگی های شاخص این بنا، گنبدخانه آن می باشد که در عین سادگی بسیار جلب توجه می کند.
اگر با تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی به یزد مسافرت کردید، بازدید از این بقعه را از دست ندهید. “دستی بر ایران” با معرفی جاذبه های گردشگری یزد شما را به بازدید از بقعه دوازده امام دعوت می کند.
بقعه دوازده امام یزد کجاست؟
بقعه دوازده امام در خیابان امام خمینی شهر یزد، داخل محله‌ی فهادان است. نزدیک این بقعه، حسینیه‌ی فهادان و مدرسه‌ی ضیائیه یا زندان اسکندر قرار دارند. موقعیت مکانی زندان اسکندر در نزدیکی این بقعه را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره بقعه دوازده امام یزد
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوال‌هایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
بقعه دوازده امام چه ویژگی مهمی دارد؟
ویژگی منحصربه‌فرد بقعه دوازده امام، قدمت آن است که به دوره‌ی سلجوقیان برمی‌گردد. این بقعه، قدیمی‌ترین بنای شهر یزد و دومین گنبد تاریخ‌دار ایران محسوب می‌شود.
قدیمی‌ترین بنای تاریخی یزد چیست؟
قدیمی‌ترین بنای یزد، بقعه دوازده امام است که سال ساخت آن به ۱۰۳۷ میلادی، در دوره‌ی سلجوقیان باز می‌گردد.
ویژگی‌های معماری بقعه دوازده امام یزد چیست؟
سبک معماری این بقعه از نوع آرامگاهی است؛ ولی مقبره‌ای در آن وجود ندارد. بنای بقعه دوازده امام یزد چهارتاقی است. قدمت محراب کاشی‌کاری‌شده‌ی بقعه به قرن نهم و دهم میلادی، دوران علویان، باز می‌گردد؛ ازاین‌روست که گفته می‌شود این بقعه بر مسجدی قدیمی بنا شده است. گنبدخانه بقعه دوازده امام یزد، مربعی‌شکل است که روی آن گنبدی بر سازه‌ی میانی هشت‌ضلعی قرار دارد.
