«منطقه حفاظت شده پروند» در ۷۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان «سبزوار و در بخش روداب» قرار دارد. این منطقه‌ی کوهستانی، دارای تپه‌های ماهوری و آب‌و‌هوای گرم و خشک است.
منطقه‌ی مزبور، به دلیل حضور گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی، از مناطق شکار ممنوع به‌شمار می‌رود. در سال ۱۳۸۹ خورشیدی، این منطقه به عنوان منطقه‌ی حفاظت شده، به «سازمان حفاظت محیط زیست» واگذار شد.
گونه‌های جانوری و گیاهی منطقه حفاظت شده پروند سبزوار
منطقه حفاظت شده پروند، حدود ۱۶۹۰۰ متر وسعت دارد. بیشترین ارتفاع آن از سطح دریا، ۱۴۵۵ متر و کمترین ارتفاع آن در حاشیه‌ی «دشت زرقانی» ۹۶۰ متر است. در این منطقه‌ی حفاظت شده، گونه‌های جانوری مختلفی وجود دارند که عبارتند از:
پستانداران
- پلنگ، گرگ، کفتار، گربه وحشی، آهو، قوچ، میش، کل، بز، روباه، خرگوش و…
خزندگان
- افعی شاخدار، مار جعفری، بزمجه، و لاک پشت
پرندگان
- کبک، تیهو، باقرقره، هوبره، کوکر، عقاب صحرایی، زاغ کویری یا زاغ بور و…
بر اساس آخرین سرشماری انجام گرفته، تعداد گونه‌های شاخص جانوری این منطقه که شامل: قوچ، میش، کل، بز و آهو است به ۸۶۴ راس می‌رسد. از سایر گونه‌های شاخص می‌توان به: زاغ بور، قوچ و میش مناطق کویری، اشاره کرد که خوشبختانه به خوبی محافظت شده‌اند. به طور کلی، ۵۷ گونه‌ی جانوری مختلف در این محل زندگی می‌کنند.
علاوه بر آن، از گونه‌های گیاهی منطقه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاغ، بنه، گون، گز، بادام وحشی، اسکنبیل، آتریپلکس، قیچ، درمنه، بومادران، زالزالک، کلپوره، نتر ، دم گاوی، و سبد.
گیاه سبد در ایجاد نبکاهای منطقه «خاک و ماسه‌ی جمع شده در اطراف گیاه» نقش کلیدی دارد. «کلپوره نیز برای درمان دل درد» توسط اهالی منطقه استفاده می‌شود.
در منطقه حفاظت شده پروند درخت «ارس کهنسالی» وجود دارد که در دامنه‌های غربی و سنگلاخ کوه پروند قرار گرفته است. این درخت ۴۰۰ ساله در مجاورت «غار آهکی پروند» مشاهده می‌شود. به طور کلی، حدود ۸۲ گونه‌ی گیاهی در این منطقه وجود دارند که شرایط سخت محیطی «آب‌و‌هوای گرم و خشک منطقه‌ی کوهستانی» را تحمل کرده‌اند.
مختصری درباره‌ی غار آهکی موجود در پروند
این غار آهکی در دامنه‌ی غربی کوه پروند و در ارتفاع ۱۴۰۰ متری آن قرار دارد. ورودی غار مزبور، دهانه‌ی چاهی است که به عمق کوهستان راه می‌یابد. با پیمودن ۸۰ متر از این غار، تالاری را مشاهده می‌کنید که انحلال آهک در آن، «استالاگمیت و استالاکتیت‌های» زیادی را به وجود آورده است.
در سال ۱۳۸۳ خورشیدی، یک گروه کوهنوردی با تجهیزات کامل این غار را پیمودند، اما موفق به کشف قسمت‌های مختلف غار نشدند. بنابراین، هنوز هم عمق آن نامشخص است.
در نزدیکی این غار، درخت ۴۰۰ ساله ارس مشاهده می‌شود که از میان سنگلاخ‌های کوه پروند سر برآورده است. در این کوه، «آب‌خانه‌های آهکی» بسیاری وجود دارند که به طور طبیعی ایجاد شده‌اند. آب‌خانه‌های مزبور، به عنوان آبشخور طبیعی توسط گونه‌های جانوری منطقه استفاده می‌شوند.
ویژگی‌های منطقه حفاظت شده پروند
منطقه حفاظت شده پروند دارای آب‌و‌هوای گرم و خشک است و درجه حرارت میانگین سالانه در آن به ۱۶ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. همچنین، تبخیر و تعرق سالانه در آن ۲۲۰۰ میلی‌متر گزارش شده است.
در این منطقه‌ی ویژه‌ی زیستی، ۵ آب‌انبار با نام‌های «دهنه برنجی، چاه برزن، سنگ آب گرگی، برجک و دردشت» مشاهده می‌شود. این آب‌انبارها،در فصل زمستان آب‌گیری می‌شوند و سپس جهت سیراب کردن گونه‌های جانوری منطقه، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در سال ۱۳۸۲ خورشیدی، «اداره حفاظت محیط زیست خراسان رضوی» برای مقابله با کم آبی، در ۵ کیلومتری «روستای صبری» اقدام به احداث یک بندِ خاکی یا آبگیر نمود. این بند خاکی به منظور تامین آب شرب گونه‌های جانوری ایجاد شد. هم اکنون، به دلیل وجود همین بند خاکی، تعداد زیادی از مرغابی‌های مهاجر برای اقامت موقت به این منطقه مهاجرت می‌کنند.
همچنین، در این منطقه‌ی حفاظت شده، جهت تامین آب مورد نیاز، چاه‌هایی ایجاد شده‌است که آب آنها به آبشخورها منتقل می‌شود. از جمله این چاه‌ها می‌توان به «چاه عمیق زرقانی» در غرب و یک حلقه «چاه بادی» در جنوب منطقه اشاره کرد.
در اطراف منطقه حفاظت شده پروند، روستاهای زیادی وجود دارند که برخی از آنها عبارتند از: روستای پروند در فاصله ۴ کیلومتری، گراب در مرز جنوبی و روستای صبری در ۵ کیلومتری جنوب غربی. در شمال شرقی آن نیز برج دیده‌بانی و پاسگاه محیط‌بانی قرار گرفته است.
در این منطقه کوه‌های زیادی نیز مشاهده می‌شوند که نام آنها در ذیل آمده است:
- کوه چاه قند، کوه قوتکه، قله تکن، گردنه‌های دو چاهی، دره یوسف، و شکسته‌های چاه تغار.
قابلیت‌های منطقه جهت تبدیل شدن به یک مقصد طبیعت‌گردی
این منطقه دارای قابلیت‌های زیادی است که باعث می‌شود به عنوان یک «مقصد طبیعت‌گردی» شناخته شود. از جمله این قابلیت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت‌های متنوع طبیعی از جمله پوشش گیاهی و زندگی گونه‌های جانوری
- غار آهکی منطقه حفاظت شده پروند
- آب‌خانه‌های آهکی
- درخت ارس ۴۰۰ ساله
- مجاورت آن با کویر خارتوران
البته، در کنار وجود این ظرفیت‌های طبیعت‌گردی، باید زیرساخت‌های اولیه نظیر: ایجاد امنیت، احداث راه ارتباطی مناسب و ساخت تاسیسات اقامتی پذیرایی نیز ایجاد گردند. انجام تمامی این اقدامات جهت تبدیل شدن منطقه حفاظت شده پروند به یکی از مقاصد گردشگری در اولویت قرار دارند.
بازدید از منطقه‌ی حفاظت شده پروند را از دست ندهید
امیدواریم ضمن توجه به اصول گردشگری مسئولانه، با جاذبه‌های گردشگری سبزوار آشنا شوید و از منطقه‌ی کم‌نظیر گردشگریِ پروند دیدن کنید.
دستی بر ایران با معرفی جاذبه های طبیعی شهرهای مختلف، هموطنان عزیز را به طبیعت گردی و البته با رعایت اصول منشور گردشگری مسئولانه دعوت می کند.
