قلعه فین از جمله آثار تاریخی استان هرمزگان است که در ۹۵ کیلومتری جاده بندرعباس به سیرجان، در شهری موسوم به «فین» قرار دارد. این بنای تاریخی، متعلق به قرون میانه‌ی اسلامی و به روایتی دیگر، متعلق به دوره‌ی پس از اسلام است. بنای مزبور در سال ۱۳۸۱ خورشیدی به ثبت ملی ایران رسیده است.
تاریخ قلعه فین هرمزگان
کارشناسان با توجه به سفال‌های پراکنده در قلعه، زمان ساخت آن را به دوره ایلخانی و دوره تیموری (پس از اسلام) نسبت می‌دهند. با این وجود، عده‌ای از صاحب‌نظران نیز قلعه‌ی مزبور را متعلق به قرون میانه‌ی اسلامی می‌پندارند.
وجود الحاقاتی نظیر اسکلت فلزی، سیمان، آجر و کاشی در بدنه‌ی قلعه نشان می‌دهند که خان‌های منطقه در طی دهه‌های اخیر در آن سکونت داشته‌اند. در گذشته به‌دلیل کاربری نظامیِ قلعه، از آن برای محافظت از ساکنین در برابر خطرات احتمالی استفاده می‌شده است.
در زلزله‌ی سال ۱۳۸۶ خورشیدی، این بنای تاریخی با آسیب بسیاری مواجه شد. همچنین، به سبب تخریب‌های صورت‌گرفته در طی زمان، اکنون فقط قسمتی از برج‌ها و فضاهای معماری آن باقی مانده است. این اجزای باقی‌مانده از بنا نیز در شرایط مطلوبی نیستند و امکان آوار شدن آنها وجود دارد.
البته، در سال ۱۳۹۵ خورشیدی با پیگیری‌های معاون میراث فرهنگی وقتِ هرمزگان، اشکان مختاری، عملیات بازسازیِ جداره‌ها و دیواره‌های سنگی این قلعه انجام شد. دو سال بعد، فردی به نام «داود صدیق پور» حریم قلعه را نقشه‌برداری کرد و به اداره میراث فرهنگی هرمزگان ارسال نمود.
ویژگی‌ها و سبک معماری
قلعه فین هرمزگان دارای فضاهای متعددی شامل مهمانخانه، دفتر کار، چاه، زیارتگاه و یک سالن پذیرایی بزرگ است. علاوه بر آن، در فضای اطراف این قلعه برج‌های متعدد و یک حوض بزرگ مشاهده می‌شوند. در گذشته چهار برج در قسمت شمالی و چهار برج دیگر در قسمت جنوبی قلعه‌ی مزبور وجود داشتند.
امروزه، در گوشه‌ی شمال شرقی این بنا برج مدوری مشاهده می‌شود که قسمت‌های مختلف آن در طول زمان تخریب شده‌اند؛ فقط دیواری به طول ۹ و ارتفاع ۲.۷۰ متر از این برج باقی مانده است. بر روی این دیوار، پنجره‌هایی با تاق جناغی و تیرکش‌های عمودی به چشم می‌خورند.
علاوه بر آن، در ضلع غربی بنای مزبور، برج مدور دیگری وجود دارد که قطر دیوارهای آن به ۸۰ سانتی‌متر می‌رسد. این برجِ دو طبقه، در طبقه‌ی اول دارای دیوارهایی به ارتفاع ۷ متر است که ارتفاع آنها در طبقه‌ی دوم به ۴.۵ متر کاهش می‌یابد. همانند برج شمال شرقی، در این برج نیز تیرکش‌ها و تاقچه‌های زیبایی در قسمت داخلیِ دیوارها به چشم می‌خورند.
شایان ذکر است در قسمت‌های مختلف قلعه، مصالح خاصی به‌کار رفته‌اند. برای مثال، قسمت پایینی آن با استفاده از ساروج، ملات و سنگ‌های نامنظم، ساخته شده است. در مقابل، در ساخت قسمت بالایی آن از خشت‌های مربع‌شکل به ابعاد ۲۰ × ۲۰ × ۵ سانتی‌مترِ مکعب، بهره برده‌اند.
به طور کلی، قلعه فین بر بالای تپه بزرگی واقع شده است و فضای وسیعی به ابعاد ۲۹۰ × ۱۸۰ مترمربع در اطرافِ آن وجود دارد. معمارانِ قلعه آن را بر روی تخته‌سنگ عریضی در بالای تپه بنا نموده‌اند.
مختصری درباره محل قرارگیری قلعه فین
همان‌طور که در ابتدای این پست اشاره شد، قلعه مزبور در شهر فین هرمزگان قرار دارد. این شهر زیبا دارای فضاهای وسیع، نخلستان‌های متراکم و خیابان‌هایی است که ساختمان‌های بلند در آنها مشاهده نمی‌شود. تمامی این ویژگی‌ها سبب شده‌اند شهر فین جزو نمونه‌های واقعی و کمیاب باغ-شهر تلقی شود.
در واقع، بیشتر اماکن شهر فین در میان نخلستان‌ها قرار گرفته‌اند. بدین ترتیب، مردمِ شهر از خیابان‌ها مانند شبکه‌های ارتباطی یک پارک بزرگ و نخلستان‌ها، بهره می‌برند.
همچنین، شهر فین از شبکه‌ی جاده‌ای و ریلی، پتانسیل‌های گردشگریِ مختلف، مانند جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فضاهایی نظیر استخر و حمام، برخوردار است. این ویژگی‌ها سبب تمایز شهر فین نسبت به سایر نقاط استان هرمزگان شده است.
این شهر تا سال ۱۳۰۸ خورشیدی از توابع استان فارس به‌شمار می‌رفت، اما پس از آن، به استان هرمزگان و شهرستان بندرعباس ملحق شد.
جاذبه‌های اطراف قلعه
در اطراف قلعه فین آثار تاریخی متعددی وجود دارند که برخی از آنها عبارتند از:
- حسینیه و مسجد کربلایی ابوتراب، قبرستانی متروک و آثاری از چند بنای تاریخی.
حتماً از قلعه فین هرمزگان دیدن کنید
قلعه فین هرمزگان از جمله آثار تاریخیِ زیبای این شهر است و گردشگران می‌توانند با استفاده از تورهای ایرانگردی از این بنای تاریخی بازدید کنند. دستی بر ایران با معرفی این قلعه و سایر جاذبه‌های گردشگری استان هرمزگان، گردشگران را به رعایت اصول گردشگری مسئولانه در طی سفر فرامی‌خواند.
