منظور از تاثیرات اجتماعی گردشگری، اثرات روابط مستقیم و غیرمستقیم گردشگران بر جوامع محلی و تعامل با صنعت گردشگری است که برخی از متخصصان، از آن با عنوان تأثیرات اجتماعی‌فرهنگی یاد می‌کنند. دیدگاه گردشگری مسئولانه از جانب مدیران این صنعت منجر به تقویت آثار مثبت حضور گردشگران در مقاصد سفر خواهد شد.
جوهره‌ی گردشگری، خدماتی است که ماهیت تعاملی دارند. به‌بیان دیگر، تعامل بین میزبان و مهمان اجتناب‌ناپذیر است و این تعاملات می‌توانند تاثیرات اجتماعی و فرهنگی عمده‌ای به همراه داشته باشد. تاثیرات اجتماعی گردشگری را می‌توان به‌صورت مزایا (خوب) یا هزینه (بد) مدنظر قرار داد که در اینجا با درنظرگرفتن منشور گردشگری مسئولانه به توضیح بیشتر آن خواهیم پرداخت.
کارآمدترین تاثیرات اجتماعی گردشگری
مزایای اجتماعی گردشگری بسیارند که خود را به‌صورت تاثیرات اجتماعی مثبت نشان می‌دهند. این تاثیرات شامل موارد زیر می‌شوند:
- حفظ فرهنگ و میراث محلی
- تقویت جوامع محلی
- تدارک خدمات اجتماعی
- کسب درآمد از فرهنگ و هنر
- احیای فرهنگ و هنر
- حفظ میراث فرهنگی
حال به بررسی این تاثیرات می‌پردازیم:
حفظ فرهنگ و میراث محلی
غالباً این فرهنگ محلی است که گردشگران را به‌سمت کشوری می‌کشاند. علت سفر بیشتر گردشگران به پکن آن است که می‌خواهند بیشتر درباره‌ی سلسله‌های حکومتی چین بدانند. گردشگران به تایلند سفر می‌کنند تا طعم غذای تایلندی واقعی را بچشند. آن‌ها به ایران سفر می‌کنند تا فرهنگ و تاریخ باستانی این کشور را کندوکاو کنند.
مدیران برخی از مقاصد گردشگری جهان تلاش بسیاری می‌کنند تا از فرهنگ محلی خود محافظت کنند. اغلب این تلاش‌ها به حفاظت و مدیریت پایدار منابع طبیعی، محافظت از میراث محلی و تحول در هنر و فرهنگ‌های محلی و صنایع دستی بومی منجر می‌شود.
از طرفی می‌توان گفت که این نتیجه‌ی بسیار خوبی است؛ فرهنگ‌ها حفظ می‌شوند و فرایند جهانی‌سازی محدود می‌گردد. اما در اینجا یک پرسش پیش می‌آید: «آیا همواره تمام این اقدامات طبیعی هستند؟» به‌طور مثال، آیا در حالت معمول، افراد بومی هر منطقه‌ای از کشور ما، همیشه با لباس‌های محلی خود در کوچه و خیابان تردد می‌کنند؟
مناسبات اجتماعی جوامع در طی سالیان متمادی دستخوش تحولاتی شده است. باید سعی کنیم فرهنگ هر منطقه از کشورمان را به‌خاطر گردشگری حفظ نماییم یا بهتر است اجازه دهیم که فرهنگ محلی به‌طور طبیعی رشد کند و متحول گردد؟ ما این رشد و تحول را پشت سر گذاشته‌ایم. این نکته جای تفکر بسیار دارد.
تقویت جوامع محلی
یکی دیگر از تاثیرات اجتماعی گردشگری، تقویت جامعه‌ی محلی است. اگر جامعه‌ای مقصد گردشگری باشد، در آن رویداد‌ها و جشن‌هایی بر پا می‌شود که بیشتر شرکت‌کنندگان و تماشاچیان، ساکنان بومی همان منطقه هستند. چنین مراسم‌هایی باعث سر پا نگه‌داشتن و توسعه‌ی آن جامعه می‌شود و گردشگران نیز متوجه شور و اشتیاق بین مردم جوامع محلی می‌شوند.
مشاغلی که فعالیت‌های گردشگری در جوامع محلی به وجود می‌آورند، نقش عمده‌ای در تقویت بنیه‌ی مالی افراد بومی ایفا می‌کنند. جدا از تاثیرات اقتصادی توسعه‌ی گردشگری در هر منطقه، صاحبان مشاغل گردشگری، نسبت به همشهری‌های خود افرادی شادتر و اجتماعی‌تر می‌شوند.
افراد محلی نیز می‌توانند بر توسعه‌ی گردشگری اثر بگذارند، مشاغل خود را بهبود بخشند و افق درآمدهای خود را تقویت و تثبیت نمایند. این‌ها همگی از طریق توسعه و آموزش حرفه‌ای مرتبط با گردشگری و مهارت‌های سازمانی به دست می‌آید.
تدارک خدمات اجتماعی
برای آنکه صنعت گردشگری بتواند پاسخ‌گوی نیازهای گردشگران باشد، باید زیرساخت‌ها و تسهیلات بسیاری فراهم آورد. نتیجه‌ی این کار، تجربه و استفاده‌ی بسیاری از مردم محلی از مزایای توسعه‌ی گردشگری در منطقه‌شان خواهد بود.
اغلب در نتیجه‌ی فعالیت‌های گردشگری، افراد محلی صاحب راه‌های جدید، سیستم‌های فاضلاب بهتر، زمین‌های بازی نوساز و خدمات اتوبوسرانی و مانند این‌ها می‌شوند. بدین ترتیب، کیفیت زندگی جوامع محلی افزایش خواهد یافت. این فعالیت‌ها، نمونه‌ی شاخصی از تاثیرات اجتماعی مثبت گردشگری محسوب می‌شوند.
کسب درآمد از فرهنگ و هنر
توسعه‌ی صحیح گردشگری مسئولانه می‌تواند باعث شکوفایی بسیاری از کسب‌و‌کارهای تجاری گردد که این یکی دیگر از تلثیرات اجتماعی گردشگری در جهت مثبت به حساب می‌آید. این امر به تقویت روحیه‌ی جوامع محلی کمک می‌کند؛ چراکه درآمد خالص آن‌ها را افزایش می‌دهد.
چنین کسب‌و‌کارهایی می‌توانند فرهنگ و هنر محلی را نیز ترویج نمایند. موزه‌ها، نمایشگاه‌ها و گالری‌های هنری، راه‌های شگفت‌انگیزی برای به نمایش گذاردن سنت‌ها و رسوم محلی هر مقصد گردشگری هستند که حاصل کارشان به ترویج و حفظ سنت‌های محلی کمک خواهد کرد.
احیای فرهنگ و هنر
بخشی از فعالیت‌های مدیران مقاصد گردشگری منجر به ترویج فرهنگ‌ها و هنرهای محلی می‌شود و می‌تواند آن‌ها را احیا نماید. این امر ممکن است به‌صورت برپایی موزه و نمایشگاه، راه‌اندازی رستوران و فروشگاه با دکوراسیون سنتی و برگزاری سرگرمی‌های محلی باشد. حاصل این فعالیت‌ها احیای سنت‌هایی خواهد بود که مدت‌هاست از یاد رفته‌اند.
با برنامه‌ریزی صحیح می‌توانیم به احیای فرهنگ و هنر کشورمان بپردازیم و از تاثیرات اجتماعی گردشگری در جهت مثبت بهره ببریم.
حفظ میراث فرهنگی
بسیاری از گردشگران، مقصدی را برای سفر خود انتخاب می‌کنند تا به‌طور ویژه از میراث فرهنگی و محلی آنجا بازدید نمایند. به همین دلیل است که بسیاری از مقاصد گردشگری در تلاش‌اند تا از میراث فرهنگی خود محافظت کنند.
این محافظت به شیوه‌های گوناگون انجام می‌شود. به‌طور مثال، در صورت لزوم، ممکن است محدودیت‌هایی در تعداد بازدیدکنندگان از یک جاذبه گردشگری یا موزه اعمال شود. چنین راهکارهایی نمونه‌هایی از برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری پایدار است.
مدیریت تاثیرات اجتماعی و فرهنگی صنعت گردشگری
اگر مدیران گردشگری ملی و منطقه‌ای هر کشور، اصول گردشگری پایدار را در مدیریت بر این صنعت در نظر داشته باشند، مسئولانه عمل خواهند کرد و در حفظ سرمایه‌های فرهنگی کشور موفق خواهد بود. می‌توان با گردشگری مسئولانه، از مواهب مادی صنعت گردشگری برخوردار شد، پتانسیل‌ها را برای نسل‌های آینده حفظ کرد و میراث فرهنگی را احیا، حفظ و ترویج نمود.
یکی از راه‌های مفید برای نیل به این اهداف، آموزش جامعه‌ی محلی است تا تاریخ و فرهنگ، آداب‌و‌رسوم و سنت‌ها و نشانه‌های تمدن خود را بشناسد و به آن ببالد. زمانی که افراد جوامع محلی از اهمیت و ارزش سرمایه‌های خود مطلع باشند، تاثیرات اجتماعی گردشگری در آنجا مثبت خواهد بود و مردم مجذوب ارزش‌های کم‌اهمیت جهانی‌سازی یا تاثیرات منفی آن نخواهند شد.
پرسش‌های متداول درباره آثار اجتماعی گردشگری بر جوامع محلی
برای پیداکردن پاسخ سایر سؤال‌هایتان، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست با ما در ارتباط باشید. ما در کوتاه‌ترین زمان به پرسش‌های شما پاسخ خواهیم داد.
منظور از تأثیرات اجتماعی گردشگری بر جوامع محلی چیست؟
آثار اجتماعی گردشگری حاصل روابط مستقیم و غیرمستقیم صنعت گردشگری و به‌خصوص گردشگران با جوامع محلی است. برخی متخصصان از آن با عنوان تأثیرات اجتماعی‌فرهنگی یاد می‌کنند که شامل این نمونه‌هاست:
- حفظ فرهنگ و میراث محلی، تقویت جوامع محلی و تدارک خدمات اجتماعی در آن، احیای فرهنگ و هنر و کسب درآمد از آن، حفظ میراث فرهنگی.
حفظ فرهنگ و میراث محلی چه نتایجی به دنبال دارد؟
تلاش برای حفظ فرهنگ و میراث محلی منجر می‌شود به مدیریت پایدار منابع طبیعی و حفاظت از آن‌ها، محافظت از میراث محلی، تحول در هنر و فرهنگ‌های محلی و رشد صنایع دستی بومی.
گردشگری و آثار اجتماعی آن چگونه به تقویت جوامع محلی کمک می‌کند؟
در جوامع محلی که مقصد گردشگری هستند، به‌واسطه‌ی حضور گردشگران، رویداد‌ها و جشن‌هایی بر پا می‌شود. چنین مراسمی منجر به توسعه و سرزندگی آن جامعه‌ی محلی می‌شوند. مشاغلی که فعالیت‌های گردشگری در جوامع محلی به وجود می‌آورند نیز در تقویت بنیه‌ی مالی افراد بومی نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند.
چگونه می‌توان تأثیرات اجتماعی و فرهنگی صنعت گردشگری را مدیریت کرد؟
مدیران گردشگری می‌توانند با درنظرگرفتن اصول گردشگری پایدار و مسئولانه عمل‌کردن، سبب حفظ سرمایه‌های فرهنگی و ملی و منطقه‌ای شوند. همچنین با آموزش به جامعه‌ی محلی، با هدف شناخت تاریخ و فرهنگ، آداب‌و‌رسوم و سنت‌ها و نشانه‌های تمدن آن جامعه، در جهت تقویت فرهنگ و صنعت گردشگری حرکت کنند.
