مجموعه بازار تاریخی تبریز که در سال 2010 به عنوان میراث جهانی بشر در فهرست یونسکو ثبت شد، یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری این شهر می‌باشد. هیچ تور گردشگری به ایران یا سفر به شمال غربی کشور بدون دیدن بازار تبریز معنا نمی‌یابد. این بازار سرپوشیده یکی از قدیمی‌ترین بازارها در خاورمیانه است و به گفته برخی از مردم، در نوع خود بزرگترین بازار مسقف در جهان به حساب می‌آید. در واقع این مکان عالی و تماشایی است و بازدید از آن به شدت توصیه می‌شود.
تاریخچه مجموعه بازار تاریخی تبریز
تاریخچه این بازار به دوران سلجوقیان یعنی قرن دوازدهم میلادی بازمی‌گردد. از آن جایی که شهر تبریز در مسیر اصلی تجارت شرق به غرب و جادّه ابریشم واقع شده است، بازار آن به عنوان مرکز اقتصادی یک شهر بزرگ در سرزمین پر رونق پارس جایگاهی بسیار مهم داشت. در تمام تاریخ، گردشگران و تاریخ نگاران در متون خود ذکر کرده‌اند که آن چه که همیشه در محبوبیت بازار تبریز نقش داشته، فراوانی کالاهایی مانند میوه، پارچه‌های با کیفیت، سنگ‌های قیمتی و جواهرات و … در این شهر بوده است.
زمانی که مغول‌ها در قرن سیزدهم میلادی بغداد را نابود کردند، تبریز اهمیت بیشتری پیدا کرد. در قرن چهاردهم میلادی، این شهر به حدی رونق یافت که مارکو پولو و ابن بطوطه از این شهر به عنوان یکی از ثروتمندترین مراکز تجاری دنیا یاد کردند. در قرن شانزدهم میلادی و در زمان حکومت صفویان، تبریز به مرکز توجه تبدیل شد و بازار آن نیز نشان‌دهنده اقتصاد کشور بود. ساخت کالاهایی از جنس مس و چرم افزایش یافت. تولید اسلحه و صابون رونق گرفت.
در قرن هفدهم میلادی، زمانی که شاه عباس اول پایتخت را از تبریز به قزوین تغییر داد، بازار این شهر بخشی از اهمیت خود را از دست داد، اما همچنان و تا به امروز در این شهر و همچنین در شمال غربی ایران اهمیت خود را دارد. با وجود مراکز خرید متعدد و دیگر مناطق تجاری در تبریز، هنوز بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند تا برای خرید مایحتاج خود به بازار بروند.
زلزله ویرانگری که در قرن هجدهم میلادی رخ داد، آسیب بسیاری به این شهر و اقتصاد آن و همچنین به بازار تبریز وارد آورد. در قرن نوزدهم، مجموعه بازار تاریخی تبریز دچار سیل و آسیب‌های بسیاری شد.
همانطور که پیش تر در مورد بازارهای ایران اشاره کردیم، نباید به بازارها به عنوان مراکز خرید سنتی مربوط به ایام قدیم نگاه کرد. این مکان ها بناهایی فراتر از محلی برای خرید مردمان یک شهر هستند. برای مثال، بازارها نقش تعیین کننده‌ای در سیاست کشور داشته‌اند. آن‌ها نقش‌های مهمی در انسجام جنبش‌های دینی، انقلابی و اقتصادی ایران داشته‌اند. آن‌ها جوامع زنده‌ای هستند که زندگی‌های بسیاری در آن‌ها جریان دارد. به همین دلیل است که خانه مشروطه که مشروطه خواهان حدود یک قرن پیش در آن جمع می‌شدند، در نزدیکی بازار تبریز قرار دارد.
در قرن بیستم میلادی بود که اقتصاد شهر تبریز رونق گرفت و بازار آن به شکل گسترده بازسازی شد. بازار تبریز سهم بسزایی در انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 میلادی داشت.
بخش‌های مختلف این مجموعه
در اینجا به بخش های مختلف بازار تبریز اشاره می کنیم که خود مجموعه‌ای بزرگ می باشد که از چندین کاروانسرا، تیم، تیمچه، سرا، سراچه و … تشکیل شده است. شکل‌گیری تدریجی و در هم آمیختن این بخش‌ها موجب شد تا از نظر کارایی به هم نزدیک شوند تا بهترین خدمات به مشتریان و بازرگانان ارائه شود. در عین حال، مغازه‌داران محلی نیز می توانند محصولات را به بهترین شکل ممکن فراهم کنند، به فروش برسانند و توزیع نمایند. در میان تمامی این بخش‌ها، می‌توانید از بخش های شاخص این مجموعه دیدن کنید: بازار امیر (مخصوص طلا و جواهر)، بازار مظفریه (بازار مخصوص فرش)، بازار کفش فروشان و …
اگر به این منطقه از ایران سفر کردید و از بازار تبریز دیدن کردید، حتماً به یاد داشته باشید که به چایخانه های سنتی این بازار نیز بروید. چینش این چایخانه ها، دکوراسیون آن‌ها، سبک پذیرایی آن‌ها با چای و قرار داشتن قلیان‌های بلند بر روی همه میزها بسیار تماشایی است. قلیان در چایخانه های سنتی چیز جدیدی نیست که برای تفریح به این چایخانه ها اضافه شده باشد یا در میان نسل جوان محبوب باشد. مشتریان این چایخانه ها در بازار تاریخی تبریز، قلیان خود را با استفاده از تنباکوی اصیل ایرانی، چاق می کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بازار تبریز، می تونید این مطلب را نیز بخوانید!
موقعیت مکانی بازار تاریخی تبریز کجاست؟
بازار سنتی و تاریخی تبریز بین خیابان‌های دارایی، شهدا، چای کنار، مطهری و فردوسی و جمهوری شهر تبریز واقع شده است. از لوکیشن بازار تاریخی تبریز که در زیر آمده است برای سفر به آن استفاده کنید:
پرسش‌های متداول درباره بازار سنتی تبریز
اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوال‌تان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.
دلیل وجود کاروانسرا در کنار بازار تبریز چیست؟
در قدیم کاروان‌های تجاری که برای داد و ستد وارد تبریز می‌شدند، در این کاروانسرا به استراحت می‌پرداختند. کاروانی‌ها علاوه بر استراحت در اتاق‌ها و حجره‌های این کاروانسرا، به داد و ستد و تبادل و خرید کالاها می‌پرداختند.
آیا بازار تبریز همچنان برقرار و فعال است؟
بازار تبریز یکی بازارهای سنتی و فعال ایران در بافت سنتی و قدیمی این شهر است. این بازار با تنوع کالاهایش باعث شده است تا بسیاری از مردم خریدهای روزمره خود را از حجره‌های آن انجام دهند.
بازار بزرگ تبریز به فرمان چه کسی ساخته شد؟
از تاریخ ساخت این بازار اطلاع دقیقی در دست نیست. گویا این بازار در طول تاریخ بارها به دلیل‌هایی چون زلزله، سیل و حملات جنگ‌های مختلف آسیب دیده و مجدد بازسازی شده است. با این وجود، «نجفقلی خان دنبلی» (حاکم وقت شهر) حدود 300 سال قبل و بعد از ویرانی یک زلزله، بازار را به شکل کنونی آن بازسازی کرد.
آیا برای مرمت و بازسازی بازار تاریخی تبریز، کاری صورت گرفته است؟
بازار تبریز در سال‌ها و دهه‌های گذشته بارها مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. آخرین بازسازی انجام شده بسیار مورد توجه قرار گرفت به طوری که، در سال 2013 برنده «جایزه معماری آقاخان» شد.
