راهنمای بازدید از موزه بنزین خانه آبادان؛ یادگار صنعت نفت در جنوب ایران

در دل شهری که نامش با نفت، پالایش و تلاش گره خورده است، موزه بنزین‌خانه آبادان همچون نشانی از روزهای طلایی صنعت نفت ایران خودنمایی می‌کند. این موزه نه‌فقط یادگاری از نخستین جایگاه سوخت کشور است، بلکه روایتی زنده از تاریخ آبادان و نقشی است که این شهر در شکل‌گیری هویت صنعتی ایران ایفا کرده است.

در میان جاهای دیدنی آبادان، بازدید از موزه بنزین‌خانه تجربه‌ای منحصربه‌فرد محسوب می‌شود؛ جایی که بوی بنزین قدیمی، تابلوهای فلزی شرکت نفت، پمپ‌های کلاسیک و عکس‌های سیاه‌وسفید، شما را به سال‌هایی می‌برد که آبادان قلب تپنده‌ی اقتصاد ایران بود.

در این راهنما از دستی بر ایران، با تاریخچه و بخش‌های مختلف این موزه، ساعات بازدید، امکانات و دیگر دیدنی‌های اطراف آن آشنا خواهید شد تا بازدید شما از آبادان، تنها یک سفر نباشد؛ بلکه سفری به اعماق تاریخ و هویت صنعتی این سرزمین باشد.

نفت، خون در رگ‌های ملت ایران است و باید در رگ‌های خود این ملت جریان یابد، نه در شریان بیگانگان.

-محمد مصدق (رهبر جنبش ملی شدن صنعت نفت)

موزه بنزین خانه آبادان کجاست؟

این بنا در در مجاورت ساختمان‌های قدیمی شرکت نفت، نزدیک میدان دریاقلی سورانی و مسیر ساحلی اروند قرار دارد. دسترسی به این موزه از مرکز شهر آبادان بسیار آسان است.

ساعات بازدید موزه بنزین خانه آبادان، بلیت و امکانات

این موزه همه‌روزه به‌جز تعطیلات رسمی کشور باز است و بازدیدکنندگان می‌توانند در ساعت‌های مشخص از بخش‌های مختلف آن دیدن کنند.

• از ۸ صبح تا ۶ عصر در نیمه‌ی نخست سال (بهار و تابستان)
• از ۸ صبح تا ۵ عصر در نیمه‌ی دوم سال (پاییز و زمستان)

ورود به موزه برای بازدیدکنندگان داخلی هزینه‌ای اندک دارد و معمولاً برای گردشگران خارجی نیز بلیت جداگانه‌ای در نظر گرفته می‌شود. کودکان زیر ۷ سال و دانشجویان رشته‌های مرتبط با میراث فرهنگی و نفت، با ارائه کارت دانشجویی، می‌توانند به‌صورت رایگان وارد موزه شوند.

تاریخچه شکل‌گیری شهر پالایشگاهی آبادان

آبادان از آغاز قرن بیستم میلادی، با تأسیس پالایشگاه نفت توسط شرکت نفت ایران و انگلیس، به یکی از نخستین شهرهای صنعتی خاورمیانه بدل شد. ایجاد پالایشگاه، جاده‌های مخصوص سوخت‌رسانی و خطوط لوله، چهره‌ی شهر را به‌کلی تغییر داد و آبادان را به شهری مدرن و پررونق تبدیل کرد. شکل‌گیری محلات منظم کارگری و تأسیسات خدماتی مانند همین پمپ بنزین تاریخی، بخشی از همان دوران شکوفایی است.

نقش شرکت نفت در توسعه آبادان

شرکت نفت ایران و انگلیس (AIOC) نقشی کلیدی در توسعه‌ی آبادان داشت. این شرکت نه‌تنها پالایشگاه و اسکله‌های صادراتی را بنا کرد، بلکه نخستین جایگاه سوخت ایران را نیز برای تأمین نیاز خودروها و تجهیزات صنعتی تأسیس کرد. این جایگاه بعدها به‌عنوان موزه بنزین‌خانه آبادان شناخته شد؛ نمادی از آغاز عصر سوخت و انرژی در ایران.

ثبت ملی و اهداف تأسیس موزه

در سال ۱۳۹۵، بنای قدیمی جایگاه سوخت آبادان پس از مرمت و بازسازی، با نام رسمی موزه بنزین‌خانه آبادان افتتاح شد. هدف از تأسیس این موزه، حفظ میراث صنعتی کشور و بازآفرینی بخشی از تاریخ معاصر ایران بود. امروز این مجموعه زیر نظر شرکت نفت و وزارت میراث فرهنگی فعالیت می‌کند و سالانه میزبان صدها گردشگر داخلی و خارجی است که می‌خواهند گذشته‌ی صنعت نفت ایران را از نزدیک لمس کنند.

بخش‌های مختلف موزه بنزین‌خانه آبادان

مجموعه‌ی موزه بنزین‌خانه آبادان از چند ساختمان مجزا تشکیل شده است که هرکدام گوشه‌ای از تاریخ صنعت سوخت و نفت ایران را به تصویر می‌کشند. فضای موزه حال‌و‌هوایی نوستالژیک دارد و بازدیدکننده را با ابزار، پمپ‌ها، اسناد و عکس‌هایی روبه‌رو می‌کند که سال‌ها پیش در جریان زندگی صنعتی این شهر نقش داشته‌اند.

ساختمان شماره یک؛ روایت تاریخ سوخت‌رسانی

قدیمی‌ترین بخش موزه، ساختمان شماره یک است؛ بنایی آجری با سقف‌های بلند و پنجره‌های فلزی که زمانی محل فعالیت کارمندان جایگاه سوخت بوده است. در این بخش، روایت تصویری از آغاز سوخت‌رسانی در ایران از دهه ۱۳۰۰ تا امروز به نمایش درآمده است.

بازدیدکنندگان می‌توانند پمپ‌های دستی، تلمبه‌های مکانیکی و وسایل اولیه توزیع بنزین را از نزدیک ببینند. در گوشه‌ای از سالن نیز عکس‌های تاریخی کارکنان پالایشگاه آبادان و خودروهای کلاسیک سوخت‌گیری‌شده در این جایگاه نصب شده است.

ساختمان شماره دو؛ ابزارها و تجهیزات نفتی

در ساختمان شماره دو، مجموعه‌ای از ابزارها و تجهیزات پالایش و انتقال سوخت نگهداری می‌شود. از ظروف فلزی و بشکه‌های قدیمی گرفته تا ابزارهای دقیق مهندسی و نمونه‌هایی از لباس‌های کار کارگران شرکت نفت، همگی بخشی از نمایشگاه این ساختمان هستند. فضای داخلی این بخش با نورپردازی گرم و طراحی صنعتی، یادآور فضای کارگاه‌های قدیمی دهه ۳۰ و ۴۰ خورشیدی است.

ساختمان شماره سه و محوطه موزه؛ ماشین‌ها و آثار تاریخی

اشیای خاص و اسناد قدیمی در موزه

‌ویترین‌های این بخش از موزه اسناد دست‌نویس، قبض‌های قدیمی سوخت، نقشه‌های فنی پالایشگاه و عکس‌های تاریخی کارگران آبادان هستند. یکی از جذاب‌ترین بخش‌ها، دفترچه‌های حسابداری شرکت نفت از دهه‌ی ۱۳۲۰ است که نشان می‌دهد بنزین در آن زمان با نرخ چند ریال به فروش می‌رسیده است.

سایر جاذبه‌های دیدنی نزدیک موزه بنزین خانه آبادان

بازدید از موزه بنزین‌خانه معمولاً مقدمه‌ای برای گشت‌و‌گذار در میان دیگر جاذبه‌های آبادان است. این شهر بافتی تاریخی و فرهنگی دارد که هنوز نشانه‌های شکوه دوران طلایی صنعت نفت در آن دیده می‌شود. در فاصله‌ای کوتاه از موزه، چند مکان دیدنی وجود دارد که نباید در سفر به آبادان از آن‌ها غافل شوید.

کلیسای سورت گاراپت

یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای جنوب ایران و یادگار جامعه‌ی ارمنی آبادان کلیسای سورت گاراپت است. این کلیسا در سال ۱۹۴۰ میلادی توسط کارکنان ارمنی پالایشگاه ساخته شد و معماری ساده اما باشکوهی دارد. نمای آجری، گنبد کوتاه و صلیب‌های سنگی از ویژگی‌های شاخص آن هستند. این مکان تا موزه بنزین‌خانه تنها چند دقیقه فاصله دارد و بازدید از آن فرصت خوبی برای لمس همزیستی فرهنگی در آبادان است.

بازار مرکزی آبادان

بازار قدیمی و پرجنب‌وجوش آبادان، در چند قدمی موزه قرار گرفته است. بوی ادویه‌های جنوبی، صدای فروشندگان عرب‌زبان و تنوع کالاها، فضای منحصربه‌فردی ایجاد کرده است. در این بازار می‌توانید خرمای مرغوب، پارچه‌های محلی، عطرهای عربی و ادویه‌های خاص جنوب را خریداری کنید. بازار مرکزی نه‌تنها محل خرید بلکه بخش مهمی از هویت اجتماعی آبادان است که ریشه در دهه‌های شکوفایی نفت دارد.

روایت آبادان از دل تاریخ سوخت ایران

موزه بنزین‌خانه آبادان تنها یک جایگاه سوخت قدیمی نیست؛ بلکه بخشی از حافظه‌ی صنعتی ایران است. این مکان یادآور روزهایی است که آبادان دروازه‌ی ورود مدرنیته و صنعت به کشور بود. اگر قصد دارید در سفر به جنوب، تاریخ و فرهنگ را در کنار هم تجربه کنید، بازدید از این موزه و جاذبه‌های اطرافش را از دست ندهید.

دستی بر ایران پیشنهاد می‌کند در برنامه‌ی سفرتان به خوزستان، این موزه را در کنار مکان‌هایی چون موزه نفت مسجدسلیمان و موزه صنعت نفت اهواز قرار دهید تا تصویری کامل از تاریخ نفت و انرژی در ایران به دست آورید.