ساختمان شهرداری ارومیه یکی از بناهای تاریخی این شهرستان است. این ساختمان که نمای بسیار زیبایی دارد، واقع در میدان انقلاب ارومیه است که میان مردم محلی به میدان ایالت شهرت دارد و از جاهای دیدنی ارومیه به حساب می‌آید. این بنا به‌عنوان نخستین بنای بلدیه یا شهرداری ارومیه شناخته می‌شود و جزو آثار ملی ایران ثبت شده است.
تاریخ ساختمان شهرداری ارومیه
این ساختمان به دستور رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۰۷ خورشیدی ساخته شد. سپس، برای نخستین‌بار حسین‌خان جهانگیری، مشهور به بیگلربیگی، به منسب شهرداری انتخاب و در این ساختمان مشغول فعالیت شد.
ساختمان شهرداری ارومیه طی حوادثی که در طول تاریخ رخ داده، خسارات زیادی به خود دیده است. از جمله‌ی این حوادث، بمباران پادگان توسط ارتش روسیه در سال ۱۳۲۰ خورشیدی است که باعث تخریب نمای جنوبی بنای مزبور شد. البته، پس از این حادثه، تعدادی از استادکاران و معماران دوره‌ی پهلوی به بازسازی این بنا پرداختند.
این بنا به دلایل مختلفی برای مردم کشور از شهرت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا که در سال‌های نخست پس از تأسیس شهرداری، بیشتر مقامات کشوری و لشکری بر روی بالکن این بنا می‌ایستادند و به سخنرانی مشغول می‌شدند، بنای مزبور به‌عنوان محل ارتباط بین مردم و مقامات کشوری کاربرد داشته است.
همچنین، در اوایل دوران انقلاب ۱۳۵۷ برای پایه‌ریزی زمان راهپیمایی‌ها و… از این محل استفاده می‌شده است.
طراحی ساختمان
طراحی ساختمان شهرداری ارومیه به‌دست معماران آلمانی صورت گرفته است. از این رو، طراحان و معماران بنا تلاش کرده‌اند هنگام ساخت بنا، طرح یک عقاب با بال‌های گشوده را پیاده‌سازی کنند که در آن دوران، نماد آلمان بوده است. بر همین اساس و برای طراحی دقیق بال‌ها، قسمت‌هایی از ساختمان با زاويه‌ی ۴۰ درجه بنا شده است تا اصل تقارن در بال‌ها رعایت شود.
علاوه بر آن، قسمتی از طراحی این ساختمان مشابه ساختمان بلدیه‌ی تبریز انجام شده است. همچنین، رعایت برخی ظرافت‌ها و اصول فنی در طراحی ساختمان مدنظر بر جذابیت آن افزوده است. برخی از این اصول فنی عبارت‌اند از:
فاصله‌ی ۸۵سانتی‌متری کف پنجره‌ها از کف زمین
این ویژگی به‌جز پنجره‌های پاگرد راه‌پله، در تمام پنجره‌ها رعایت شده است و به مراجعه‌کنندگان شهرداری این امکان را می‌دهد که هنگام نشستن روی صندلی، قادر به تماشای محیط بیرون باشند.
ارتفاع ۳۰سانتی‌متری کف پنجره‌های پاگرد از کف زمین
از آنجا که طبق روال معمول، پاگرد راه‌پله‌ها به اندازه‌ی نیم‌طبقه مرتفع‌تر از طبقه‌ی اول هستند، ساخت پنجره‌های پاگرد در ارتفاع ۳۰سانتی‌متری از کف موجب باعث شده است که این ساختمان در نمای شمالی ریتم منظمی در طراحی داشته باشد و نمای بیرونی آن مرتب و چشم‌نواز به نظر برسد.
پَخ‌بودن جِرز پنجره‌ها از داخل به خارج
این شیوه‌ی طراحی به دلیل برخورداری شهرستان ارومیه از آب و هوای سرد، به‌منظور هدایت بیشتر نور خورشید به داخل بنا انجام گرفته است.
خطوط برجسته‌ی نما و تفاوت قاب پنجره‌ها
درنظرگرفتن خطوط برجسته‌ی افقی برای ایجاد سایه‌روشن در نمای میان طبقات و استفاده از دو نوع متفاوت قاب برای پنجره‌ها در طبقه‌های همکف و اول باعث شده‌اند که این دو طبقه از نظر بصری از یکدیگر تفکیک شوند. این موضوع با اندکی توجه به نمای بیرونی بنا، قابل مشاهده است.
استفاده از برجستگی‌های عمودي و اُریب در طرفین ورودی
این برجستگی‌ها سبب شده است که سطح خارجی بنا از یکنواختی خارج شود.
ویژگی‌های ساختمان شهرداری ارومیه
این ساختمان یک ورودی اصلی در ضلع شمال شرق و سه ورودی فرعی در ضلع جنوب شرق دارد. با عبور از هرکدام از این ورودی‌ها می‌توان به فضای اصلی ساختمان دسترسی پیدا کرد.
به طور کلی، ساختمان شهرداری ارومیه در دو طبقه بنا شده است و دارای یک زیرزمین نیز می‌باشد. قسمت زیرزمین و هرکدام از طبقات ساختمان قسمت‌های مختلفی دارند که در ادامه به شرح هرکدام از این قسمت‌‌ها می‌پردازیم:
- زیرزمین: محل قرارگیری موتورخانه است.
- طبقه‌ی همکف: شامل سرسرا و فضاهای اداری است.
- طبقه‌ی اول: سالن اجتماعات و فضاهای اداری را در بر دارد.
مصالح به کار رفته در قسمت‌های مختلف ساختمان شهرداری ارومیه
بیشتر بناهای ساخته شده در دوران پهلوی با استفاده از مصالح مختلفی از قبیل آجر و سنگ بنا شده‌اند و برای آنها در و پنجره‌های چوبی در نظر گرفته شده است. با این وجود، در بنای ساختمان شهرداری ارومیه از مصالح سنتی نظیر خشت، چوب و فلز نیز بهره برده‌اند. در واقع، هرکدام از قسمت‌های ساختمان با استفاده از مصالح خاصی ساخته شده‌اند که در زیر به شرح آنها می‌پردازیم:
دیوارها
تمامی دیوارهای این ساختمان از قسمت داخلی تا عمق حدود ۳۰ سانتی‌متری از خشت و بدنه‌ی خارجی آنها به ضخامت ۴۰ سانتی‌متر از سنگ بنا شده‌اند. علاوه بر آن، در ساخت زیرزمین و طبقه‌ی همکف نیز از سنگ استفاده شده است. در طبقه‌ی اول، بخش‌های بیرونی دیوارهای خارجی آجری هستند. البته، در طبقه‌ی همکف در فواصلی که پنجره‌ها نزدیک به یکدیگر قرار گرفته‌اند، برای ساخت لُغاز کنار پنجره‌ها به‌جای سنگ لاشه از آجر استفاده شده است.
جالب توجه است که دیوارهای طبقه‌ی اول این بنا شامل دیوارهای باربر ۹۰ سانتی‌متری و دیوارهای جداکننده‌ی ۳۰ سانتی‌متری هستند. تمامی این دیوارها با استفاده از آجر ساخته شده‌اند. چراکه در حالت کلی، ایستایی ساختمان موردنظر به دیوارهای باربر، تیر چوبی و خرپا (سازه‌های فلزی مثلثی‌شکل) وابسته است.
نمای ساختمان
در گذشته، در نمای این ساختمان اندود سیمان‌سفید استفاده شده بود که جلوه‌ی خاصی به آن می‌بخشید؛ اما سازمان میراث فرهنگی بنا به دلایلی در سال ۱۳۷۸ خورشیدی پوشش سیمان را حذف و قسمت آجرکاری زیر این پوشش را بازسازی کرد. به همین دلیل، نمای فعلی بنای مزبور آجری است.
سقف
در ساخت سقف ساختمان شهرداری از مصالح مختلفی مانند تیر چوبی، آجر و تخته‌ی توفال استفاده شده است. از طرفی، سقف طبقه‌ی اول به‌گونه‌ای طراحی شده است که وزن آن ابتدا توسط تیرهای چوبی به دیوارهای حمال و سپس به پی‌ها انتقال پیدا کند.
سقف طبقه‌ی اول نیز به‌جز سقف سالن اجتماعات این طبقه مشابه طبقه‌ی همکف طراحی شده است. علت اینکه سقف سالن اجتماعات به شیوه‌ی متفاوتی ایجاد شده است به ابعاد بزرگ آن مربوط می‌شود. در واقع، در سقف سالن اجتماعات از خرپای چوبی بهره برده‌اند تا ایستایی آن حفظ شود.
ساختمان شهرداری ارومیه؛ یادگاری از دوره‌ی پهلوی است
ساختمان شهرداری ارومیه به دلیل کاربری اداری خود مانند سایر جاذبه‌های گردشگری ارومیه قابل بازدید نیست. با این حال، گردشگران می‌توانند از نمای خارجی آن دیدن کنند. دستی بر ایران ضمن معرفی این ساختمان شما را به رعایت اصول گردشگری مسئولانه دعوت می‌کند.
ساختمان شهرداری ارومیه کجاست؟
ساختمان شهرداری ارومیه در میدان ایالت (انقلاب) شهر ارومیه قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این بنا را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره ساختمان شهرداری ارومیه
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
قدمت ساختمان شهرداری ارومیه مربوط به کدام دوره است؟
این ساختمان مربوط به دوره‌ی پهلوی اول است و نزدیک به صد سال قدمت دارد.
اولین شهردار ساختمان شهرداری ارومیه چه کسی بود؟
در دوره‌ی پهلوی اول، با ساخت بنای بلدیه، حسین‌خان جهانگیری که به بیگلربیگی نیز شهره بود، به‌عنوان نخستین شهردار این شهر منصوب شد.
طراحی ساختمان شهرداری ارومیه چگونه صورت گرفت؟
طراحی ساختمان شهرداری ارومیه به‌دست معماران آلمانی صورت گرفت. ازاین‌رو، طراحان و معماران بنا تلاش کردند هنگام ساخت بنا، طرح یک عقاب با بال‌های گشوده را پیاده‌سازی کنند که در آن دوران، نماد آلمان بود. بر همین اساس و برای طراحی دقیق بال‌ها، قسمت‌هایی از ساختمان با زاويه‌ی ۴۰ درجه بنا شده‌اند تا اصل تقارن در بال‌ها رعایت شود.
ساختمان شهرداری ارومیه چه قسمت‌هایی دارد؟
به‌طور کلی، قسمت‌های تشکیل‌دهنده‌ی این بنا عبارت‌اند از:
زیرزمین: محل قرارگیری موتورخانه
طبقه‌ی همکف: شامل سرسرا و فضاهای اداری
طبقه‌ی اول: شامل سالن اجتماعات و فضاهای اداری.
دوره پهلوی؟!!!!
خوب پس نزدن ساختمونو بریزن پایین،چه عجججججب
دوست عزیز،
متشکرم از ابراز کنجکاوی شما.
ما سایت‌های زیادی از دوره پهلوی داریم که هنوز پابرجا هستند: ساختمان شهرداری تبریز، موزه ایران باستان، مقبره خیام، موزه هنرهای معاصر تهران و مجسمه‌های اطراف اون، برج آزادی، … فهرست این آثار خیلی بلندبالاست.