دروازه قزوین تهران از جمله نمادهای تهران قدیم به شمار می‌رود که متعلق به دوره قاجاریه است. این دروازه که از جاهای دیدنی تهران به شمار می‌رود، در یکی از محلههای قدیمی پایتخت به نام «سنگلج» قرار دارد. در این مقاله قصد داریم درباره بنای مزبور، اطلاعات بیشتری را در اختیار شما قرار دهیم.
تاریخ دروازه قزوین تهران
در گذشته، شهر تهران روستای بزرگی به شمار می‌رفت که مابین شهر ری و کوهپایه‌های البرز قرار گرفته بود. سپس، با حمله‌ی مغولان به شهر ری و تخریب این شهر توسط آنها، روستای مزبور گسترش زیادی یافت و مساحت آن به ۱۰۶ هکتار رسید.
درباره‌ی تهرانِ قدیم، نقل قولی از «کلاویخو»، سفیر هانری سوم (کاستیل)، پادشاه اسپانیا، وجود دارد که به این شرح است:
«تهران شهری است بسیار بزرگ بدون دیوار و بارو. منزلگه‌ای ست بسیار لذت‌بخش با تمام وسایل راحتی. می‌گویند هوایش برای سلامتی خوب نیست و تابستان‌هایش بسیار گرم است.»
در دوره صفویان به دلیل قرار گیری بقعه‌ی سید حمزه صفوی، در نزدیکی حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری و جنوب تهران، این منطقه اهمیت بسیاری یافت. در نتیجه، تهران نیز به دلیل نزدیکی به حرم مزبور و همچنین، وجود باغ‌های زیبا، مورد توجه پادشاهان صفوی قرار گرفت.
بنابراین، برای نخستین بار در سال ۱۵۵۶ میلادی، مقارن با زمان پادشاهی شاه تهماسب صفوی، اولین بارو یا حصار برای شهر تهران بنا گردید. این حصار، شامل چهار دروازه در چهار محلههای مهمِ «چال میدان، اودلاجان، سنگلج و بازار» و ۱۱۴ برج به تعداد سوره‌های قرآن بود. یکی از این دروازه‌ها که دروازه قزوین تهران نام داشت، در آن دوران در محلی واقع در مدخل فعلی بازارچه‌ی «قوام الدوله و شاهپور» قرار گرفته بود. در آن دوران، شهر تهران مساحتی در حدود ۴۴۰ هکتار را در بر می‌گرفت.
در سال ۱۷۵۰ میلادی، این شهر نخستین بار توسط آقا محمدخان قاجار به عنوان پایتخت انتخاب شد. سال‌ها بعد، با گسترش شهر تهران در دوره قاجار، برج و باروی ساخته شده در زمان شاه تهماسب، توسط ناصرالدین شاه، تخریب گردید. سپس، با خاک حاصل از این تخریب، خندق‌های اطراف بارو را پر کردند.
پس از آن شهر تهران را به تقلید از نقشه‌ی شهر پاریس به شکل یک هشت ضلعی با اندازه‌ی اضلاع متفاوت گسترش دادند. سپس، ۱۲ دروازه در اطراف این هشت ضلعی ایجاد کردند و اطراف آن خندق‌هایی حفر نمودند. دروازه قزوین تهران را نیز در ابتدای ورودی خیابان قزوین، میدان قزوین کنونی، ساختند.
دروازه‌های جدید را به سبک معماری صفوی ساختند و آنها را با کاشی‌های براق و متنوع، تزئین نمودند. سرانجام در دوره پهلوی و در سال ۱۳۰۹ خورشیدی، تمامی این دروازه‌ها به دستور شهردار وقت، بوذر جمهری، تخریب شدند. در آن دوران، به دلیل ایجاد خیابان ۳۰ متری کارگر بر روی یکی از چهار خندق واقع در حصار شهر، دروازه قزوین نیز تخریب شد.
در سال ۱۳۸۰ خورشیدی، شهرداری منطقه ۱۱ و سازمان زیباسازی، پروژه‌ی آرام‌سازی و به‌سازی میدان قزوین را به اجرا گذاشت. متعاقب آن، در سال ۱۳۸۴ خورشیدی، با هدف احیای دروازه‌های قدیمی تهران، دروازه قزوین تهران نیز مورد بازسازی قرار گرفت. هم اکنون، این دروازه با سازه‌ای بتنی و نمای آجری در میدان قزوین پایتخت خودنمایی می‌کند.
مسیر دسترسی
خیابان قزوین که این دروازه را در خود جای داده، به معابر مهمی از قبیل «بزرگراه سعیدی، بزرگراه نواب صفوی و ولیعصر» متصل است. این خیابان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در همسایگی گمرک، فرهنگسرای رازی، بیمارستان فارابی و لقمان حکیم قرار دارد. به همین دلیل از مسیرهای متعددی می‌توان به دروازه قزوین تهران دسترسی پیدا کرد. نزدیکترین ایستگاه اتوبوس به این دروازه در محله‌ی گمرک و خیابان کارگر جنوبی قرار دارد. همچنین، ایستگاه‌های مترو نزدیک به دروازه‌ی مزبور، ایستگاه‌های مهدیه و منیریه هستند. امکان دسترسی با خودروی شخصی نیز وجود دارد.
درباره محل قرارگیری دروازه قزوین تهران
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، دروازه‌ی مزبور در محله‌ی سنگلج تهران واقع شده است. این محله در گذشته از جمله مناطق معتبر و پرجمعیت تهران به شمار می‌رفت و از نظر سیاسی دارای اهمیت ویژه‌ای بود.
محله‌ی سنگلج، امروزه بیشتر با عنوان «پارک شهر» شناخته می‌شود. این محله از چهار جهت به خیابان‌های امام خمینی (سپه)، مولوی، خیام و خیابان وحدت اسلامی، راه می‌یابد. قدیمی‌ترین بوستان‌های پایتخت نیز در این محله قرار دارند.
حتماً از دروازه قزوین تهران دیدن کنید
لازم به ذکر است، دروازه قزوین، از جمله نمادهای تهران قدیم محسوب می‌گردد. دستی بر ایران از شما دعوت می‌کند ضمن بازدید از این بنای تاریخی از سایر جاذبه‌های گردشگری تهران نیز دیدن کنید.
دروازه قزوین تهران کجاست؟
این دروازه‌ی تاریخی در شهر تهران، میدان قزوین، تقاطع خیابان قزوین و کارگر از محله‌ی سنگلج قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این دروازه قدیمی را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره دروازه قزوین تهران
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
قدمت دروازه قزوین تهران به چه دورانی بازمی‌گردد؟
قدمت این دروازه به سال ۱۵۵۶ میلادی و زمان سلطنت شاه تهماسب صفوی می‌رسد.
علت ساخت دروازه قزوین تهران چه بوده است؟
نخستین بار، این دروازه را در زمان شاه تهماسب صفوی بر باروی تهران ساختند. پس از آن، به‌دستور ناصرالدین‌شاه قاجار برای گسترش تهران این دروازه را تخریب کردند و دروازه‌ی دیگری به همین نام روی باروی هشت‌ضلعی تهران بنا کردند.
تاریخچه‌ی مرمت و بازسازی دروازه قزوین تهران چگونه است؟
در سال ۱۳۰۹ تمامی دروازه‌های تهران را به‌منظور گسترش شهر تخریب کردند. بعدها در ۱۳۸۰ طرح احیای دروازه‌های قدیم تهران اجرا گردید و دروازه قزوین را در محل قدیمی‌اش، میدان قزوین، بازسازی کردند.
معماری دروازه قزوین تهران چگونه است؟
دروازه قزوین کنونی تهران سازه‌ای بتنی دارد که نمایی آجری آن را پوشانده است. این دروازه یادبودی از دروازه‌‌ای است که در دوران قاجار در همین مکان به‌سبک معماری صفوی ساخته و با کاشی‌های براق و متنوع تزئین نموده بودند.
