خانه لطفی دامغان یکی از بناهای قدیمی و از جاهای دیدنی دامغان در استان سمنان است. دیرینگی ساخت این بنا به زمان پادشاهی مظفرالدین شاه قاجار برمی‌گردد و به‌واسطه‌ی تزیینات زیبا و معماری چشم‌نواز شناخته می‌شود. این اثر تاریخی در سال ۱۳۸۸ خورشیدی ثبت ملی و در سال ۱۳۹۲ خورشیدی، به موزه تاریخ شهر دامغان تبدیل شد. در این موزه مردم‌شناسی دامغان، با آداب و رسوم و سبک زندگی مردم در گذشته و معماری اصیل ایرانی آشنا می‌شوید.
ویژگی‌ها و سبک معماری خانه لطفی دامغان
مساحت این ساختمان قدیمی حدود ۱۰ هزار متر مربع است و قسمت‌های مختلفی را در بر می‌گیرد که هر کدام به بخش‌های مجزا تقسیم می‌شوند. قسمت‌های مختلف ساختمان مزبور عبارتند از:
- خانه‌ی مستخدمین، اصطبل، حیاط بیرونی، حیاط پشتی، حیاط اندرونی و تنورخانه.
ورودی اصلی این بنا در «بالا محله» قرار دارد که در طرفین آن دو تاق‌نمای تزیین شده با آجر مشاهده می‌شوند. در بالای این تاق‌نماها، دو تاقچه‌ی مربع شکل وجود دارند.
با عبور از ورودی اصلی، به یک هشتی می‌رسیم که با تاق گهواره‌ای آن را زینت بخشیده‌اند. در قسمت داخلی این تا‌ق‌نما، راهرویی مشاهده می‌شود که در انتهای آن دو پله وجود دارند. با پایین رفتن از این پله‌ها به حیاط خانه لطفی راه می‌یابیم.
در مرکز حیاط، حوض بزرگ و پُر آبی مشاهده می‌شود که جلوه‌ی زیبایی را به وجود آورده است. علاوه بر آن، دیوارهای اطراف حیاط بسیار بلند هستند که از این بنا در برابر بادهای شدید و سایر بلایای طبیعی محافظت می‌کنند. این دیوارها همچنین با ایجاد سایه در حیاط، شرایط را برای استراحت و نشستن فراهم می‌‌آورند.
در مجاورت حیاط، اتاقی مشاهده می‌شود که به «خانه صدیق» راه دارد. خانه صدیق در واقع در همسایگی خانه لطفی دامغان قرار گرفته است که هم اکنون، مسیر ورود به آن مسدود است.
علاوه بر آن، در انتهای حیاط، ساختمان دو طبقه‌ی خانه لطفی با یک زیر زمین خودنمایی می‌کند. این ساختمان دارای یک ایوان است که چهار ستون گچی با سرستون‌های گچبری شده، آن را زینت بخشیده‌اند. با عبور از این ایوان به طبقه‌ی همکف ساختمان مزبور وارد می‌شویم که به واسطه‌ی پنج پله از طبقه‌ی اول جدا شده است.
در انتهای ایوان، سه اتاق وجود دارند. اتاق میانی، به اتاق پنج دری شهرت دارد و از سایر اتاق‌ها وسیع تر است. علاوه بر آن، در ضلع غربی این ایوان چند اتاق دیگر نیز مشاهده می‌شوند که به واسطه‌ی سه پله از حیاط جدا می‌شوند.
این ساختمان علاوه بر حیاط اصلی، شامل یک حیاط اندرونی نیز هست که در مجاورت آن اصطبلی با سقف گنبدی به صورت شِش گنبد کوچک قرار دارد. برای ورود به این حیاط ابتدا از حیاط اصلی به قسمت مستخدمین واقع در زیر زمین می‌رویم، سپس از طریق یک هشتی به حیاط اندرونی راه می‌یابیم.
حیاط مزبور دارای در ورودی جداگانه، یک هشتی و راهروی ورودی است که به واسطه‌ی دو پله به حیاط اصلی راه دارد. در این حیاط اتاق‌هایی نیز مشاهده می‌شوند که همگی دو طبقه هستند.
در پشت دیوار ورودی حیاط مزبور، حیاط اندرونی دیگری نیز به چشم می‌خورد. در این حیاط یک آب‌انبار و یک اتاق مشاهده می‌شوند. حیاط‌های اندرونی از طریق دری که در هشتی یکی از این آنها قرار دارد به هم مرتبط می‌شوند.
اشیای نگهداری شده در موزه عمارت
خانه لطفی دامغان عمارتی زیبا و قدیمی است که موزه‌ای تاریخی را در خود جای داده است. در واقع، این خانه به دلیل معماری زیبا و منحصربه‌فرد خود در سال ۱۳۹۲ خورشیدی به موزه مبدل شد. اشیائی که در این موزه به معرض نمایش درآمده‌اند شامل پانصد شیء مختلف است که برخی از آنها عبارتند از:
- وسایل زندگی مردمان گذشته، لباس‌های محلی، اسناد و قباله‌ها، ابزارآلات آهنگری، لوازم خانه، وقف نامه، بیع نامه و…
علاوه بر آن، قسمتی از موزه به نمایش آثار دانش‌آموزی اختصاص دارد. برخی این آثار شامل اشیای زیر است:
- دست‌نوشته‌ها، عکس‌ها و وسایل دانش آموزان سال ۱۳۲۷ خورشیدی.
همچنین، در بخش دیگری از موزه، آثاری از مشاهیر و شاعران ایرانی را می‌توانید مشاهده کنید. در این بخش، زندگی‌نامه، عکس‌ها و تندیس‌های شاعران بزرگ، به معرض نمایش درآمده‌اند.
جاذبه‌های گردشگری اطراف خانه لطفی
بهتر است بدانید که در مجاورت این خانه تاریخی، جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز وجود دارند که می‌توانید از آنها نیز بازدید داشته باشید. برخی از این جاذبه‌ها عبارتند از:
- پارک ملت، امامزاده سید جعفر، بازار دامغان و خانه صدیق.
حتما از خانه لطفی دامغان دیدن کنید
اغلب گردشگران به هنگام سفر به دامغان از طریق تورهای ایرانگردی، بازدید از خانه لطفی را در اولویت قرار می‌دهند. این اثر تاریخی علاوه بر معماری منحصربه‌فرد خود، موزه‌ی مردم‌شناسی دامغان را در خود جای داده است. دستی بر ایران پیشنهاد می‌کند ضمن بازدید از خانه لطفی، از سایر جاذبه‌های گردشگری دامغان نیز دیدن کنید.
خانه لطفی دامغان کجاست؟
نشانی این خانه تاریخی دامغان، میدان امام خمینی، خیابان دوازده فرودین است. موقعیت مکانی دقیق خانه لطفی دامغان را در نقشه زیر ببینید:
پرسش‌های متداول
اگر درباره متن حاضر پرسشی داشتید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست با ما در ارتباط باشید. ما در کوتاه‌ترین زمان به شما پاسخ خواهیم داد.
آیا بازدید از خانه لطفی دامغان برای عموم آزاد است؟
بله، این خانه امروزه به‌عنوان موزه مردم‌شناسی دامغان فعالیت می‌کند و همه‌روزه، به‌جز روزهای تعطیل رسمی، پذیرای بازدیدکنندگان است.
چه بخش‌هایی از خانه لطفی برای بازدید جذاب است؟
- حیاط مرکزی با معماری سنتی؛
- اتاق‌های قدیمی با تزیینات گچبری و ارسی‌های زیبا؛
- اشیای موزه که فرهنگ و صنایع دستی منطقه را نشان می‌دهند.
چرا خانه لطفی دامغان از نظر تاریخی اهمیت دارد؟
این بنا نه‌تنها نمونه‌ای اصیل از معماری قاجار است، بلکه به‌دلیل تبدیل‌شدن به موزه مردم‌شناسی، نقش مهمی در حفظ فرهنگ منطقه و شناساندن آن به نسل‌های بعد ایفا می‌کند.
