میدان مشق، یادگاری از دو سلسله‌ی پادشاهی قاجار و پهلوی در ایران است. پس از انقلاب سال 1357، بعضی از ساختمان‌های این میدان را تغییر کاربری داده‌اند و یا قسمت‌هایی به آن اضافه کرده‌اند.
سردر ورودی این میدان، برای شهر تهران ارزش تاریخی زیادی دارد. همچنین بناهای تاریخی این میدان معروف، یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم شهر تهران محسوب می‌شود.
موقعیت قرارگیری میدان مشق
این میدان در شهر تهران و در محدوده‌ی خیابان‌های زیر قرار دارد:
- خیابان سی‌ام تیر از غرب
- خیابان امام خمینی از جنوب
- خیابان فردوسی از شرق
- خیابان شهید سخایی از شمال
مسیرهای دسترسی به میدان
میدان مشق در مرکز شهر تهران و در محدوده‌ی طرح ترافیک قرار دارد. بنابراین، بهتر است برای بازدید از این میدان از وسایل حمل‌ونقل عمومی نظیر اتوبوس و مترو استفاده کنید.
ایستگاه‌های اتوبوس توپخانه، ایستگاه مترو امام خمینی و ایستگاه مترو حسن‌آباد، شما را به این میدان می‌رسانند.
ویژگی‌های خاص و تاریخچه مختصری از میدان
میدان مشق برخلاف سایر میدان‌ها، به شکل مربع و دارای مساحت 28 هکتاری است. فتحعلی شاه این میدان را برای تمرین و رژه نظامی ساخت، اما این سردر باغ ملی را در زمان ناصرالدین شاه ساخته‌اند.
تا سال 1304 و زمان حکومت رضا شاه سردر باغ، همان سردر اولیه بود، اما رضا شاه پهلوی سردر و نام آن را تغییر داد. در حال حاضر، همان سردری را که به دستور رضا شاه ساختند، در ورودی میدان وجود دارد.
این میدان اهمیت زیادی برای مردم تهران دارد. سازمان‌ها و مراکز مهمی که در این میدان قرار دارند عبارتند از:
- وزارت امور خارجه، دانشگاه هنر، موزه و کتابخانه ملک.
دسترسی به این ساختمان‌ها تنها از طریق پیاده‌رویی در «پیاده‌راه ملل متحد» امکان‌پذیر است. از این رو، یکی از مسیرهای پیاده‌راه شهری بزرگ تهران محسوب می‌شود.
سیر تاریخی میدان مشق
برخلاف این که دلیل اولیه ساخت این میدان، استفاده‌ی نظامی بود، در سال‌های بعد نحوه‌ی استفاده از آن تغییر کرد. این میدان شاهد حوادث تاریخی بسیاری بوده است. اعدام میرزا رضای کرمانی و شیخ فضل الله نوری یکی از حوادث مهم این میدان است.
در زمان مشروطه، این میدان محل اعتراض‌های مشروطه‌خواهان بود. پس از حوادث مشروطه، این میدان به محل تجمع مردم برای جشن‌ها و اعیاد تبدیل شد. اولین مسابقات ورزشی که در شهر تهران برگزار شد، در همین میدان بود.
رضا شاه به این میدان علاقه خاصی داشت و در سال‌های 1312 تا 1307 دستور داد آن را گل‌کاری کنند. به همین دلیل نام آن را به «باغ ملی» تغییر دادند.
ساختمان‌های میدان
در این میدان ساختمان‌های زیبای بسیار زیادی وجود دارد که برخی از آنها به شرح زیر هستند:
- ساختمان قزاقخانه «دانشگاه هنر»، کاخ شهربانی، شرکت ملی نفت، تالار آیینه، باشگاه افسران، موزه پست، اداره کل صناعت و صنایع قدیمیه، موزه ایران باستان، موزه علم و فناوری، کمیته مشترک ضد خرابکاری، کتابخانه و موزه ملی ملک.
ساختمان قزاقخانه اولین عمارت تاریخی میدان
اولین عمارتی که در این میدان ساختند به ساختمان قزاقخانه شهرت داشت. در آن زمان از نقاشی‌ها و تزئین‌های بسیار زیبایی برای این عمارت استفاده کردند.
مانند بسیاری از بناهای دوره قاجار، این عمارت نیز مجموعه‌ای از هنر معماری ایرانی و اروپایی به شمار می‌آید و از زیبایی خاصی برخوردار است.
متأسفانه به مرور زمان و به دلیل بی‌توجهی به این عمارت، بخش‌های زیادی از این تزئینات از بین رفته‌اند. در حال حاضر این ساختمان به عنوان دانشگاه هنر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سردر باغ ملی
سردر باغ ملی را در سال 1301 خورشیدی ساخته‌اند. در زمان ساخت در دو سمت سردر، اتاق‌های کوچکی برای نگهبانی وجود داشت، اما بعدها برای اضافه کردن بناهای جدید، این اتاق‌ها را تخریب کردند.
با احداث ساختمان‌های مختلف، باغی که رضا شاه دستور ساخت آن را داده بود، به کلی تخریب شد، اما هنوز هم نام آن روی سردر باقی مانده است.
ساختمان شهربانی
«قلیچ باقلیان» یکی از مهندسان به نام در زمان رضاشاه، ساختمان شهربانی را در طول سال‌های 1312 تا 1318 خورشیدی ساخته است. نمای داخلی این ساختمان را بر اساس شیوه‌های معماری مدرن اروپایی ساختند، اما تزئینات بیرونی آن کاملاً سنتی است. این ساختمان در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و یکی از ساختمان‌های متعلق به وزارت امور خارجه است.
تالار آیینه
تالار آیینه، ساختمان زیبایی است که در حال حاضر ساختمان شماره 7 وزارت امور خارجه است و از آن برای پذیرایی از مهمانان وزارت امور خارجه استفاده می‌کنند. طراح این ساختمان شخصی به نام «گابریل گوریان» است. همان‌طور که از نام این ساختمان پیداست، آینه‌کاری ها و تزئینات بسیار زیبایی دارد.
شرایط بازدید از میدان
پیش از بازدید از میدان مشق و ساختمان‌های آن، به این نکات توجه کنید:
به علت مسیر پیاده‌رو و بزرگی ساختمان‌ها امکان بازدید از همه ساختمان‌ها میسر نیست و بهتر است در هر روز از تعدادی از آنها بازدید کنید. همچنین، برخی از این ساختمان‌ها، دارای کاربری خاص هستند و تماشای آنها برای عموم آزاد نیست.
موزه‌های این میدان از بخش‌های مهم آن هستند که برای بازدید در دسترس عموم قرار دارند. با اطلاع از زمان باز بودن موزه‌ها و پرداخت هزینه مشخصی می‌توانید از آنها دیدن کنید.
«دستی بر ایران» تلاش دارد در راستای توسعه‌ی گردشگری مسئولانه، به شکل موثرتری به معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران بپردازد. بنابراین، از شما دعوت می‌کند در بازدید ازمیدان مشق و بناهای تاریخی آن، از سایر جاذبه‌های گردشگری تهران نیز دیدن کنید.
