قلعه های سارو سمنان که ساخت آن به دوران پیشدادیان و کیانیان بازمی‌گردد، در شمال شرقی سمنان واقع شده‌اند. سلسله‌های پادشاهی مختلفی، از جمله: اشکانیان و اسپهبدان طبرستان نیز از این قلعه‌ها استفاده می‌کردند.
به دلیل قرار گرفتن این دژهای تسخیرناپذیر در مسیر ناهموار با پرتگاه‌های خطرناک، امکان نفوذ دشمن به آن بسیار کم بوده است. در تاریخ پنجم آذرماه سال 1381 خورشیدی، قلعه های سارو سمنان به عنوان آثار ملی ایران به ثبت رسید.
محل قرارگیری قلعه های سارو سمنان
این قلعه‌ها در 10 کیلومتری شمال شرقی سمنان و در محلی به نام «سارو» و محله «کلاته سارو» قرار دارند.
تاریخچه قلعه‌ها
تاریخ ساخت این قلعه‌ها را به زمان پیشدادیان نسبت می‌دهند. البته، در طول زمان، بسیاری از پادشاهان از این قلعه‌ها استفاده می‌کردند.
این قلعه‌ها مدت دویست سال محل اختفا و تجمع فرقه باطنیان یا اسماعیلیان بود. در قرن‌های یازده و دوازده میلادی، این فرقه بیش از 150 قلعه ایالت باستانی «قومس» یا سمنان کنونی را در اختیار داشت.
قلعه شمالی
قلعه‌ای که در قسمت شمالی قرار دارد، نسبت به قلعه‌ی جنوبی، کوچک‌تر است و اکثر قسمت‌های آن به مرور زمان از بین رفته است. تاریخ ساخت این بنا که قلعه کوچک نیز نام دارد، منسوب به دوران اشکانیان و ساسانیان می باشد.
البته، فقط سوانح طبیعی در تخریب‌شدن این قلعه نقش نداشتند، بلکه فعالیت های مخرب افرادی که به اصطلاح دنبال گنج بوده‌اند، در تخریب بخش بزرگی از آن، تاثیر داشته است.
در حال حاضر، فقط اسکلت قلعه‌ی شمالی باقی‌مانده است. قلعه‌های سارو، در دوران خود از شکوه خاصی برخوردار بودند و هنوز هم از بقایای این دژ تاریخی، می‌توان شکوه آن را احساس کرد.
قلعه جنوبی
قلعه‌ی جنوبی، یکی از قلعه‌های مهم دفاعی شرق ایران بوده است که نسبت به قلعه‌ی شمالی، از استحکامات بیشتر و ارتفاع بیشتری برخوردار است. این قلعه در سده‌های اول پس از اسلام ساخته شده اند.
معماری قلعه جنوبی
این بنای تاریخی با توجه به بقایای آن، یک ساختمان سه طبقه محسوب می‌شود. طبقه‌ی اول آن، مخصوص چارپایان و حیوانات اهلی و طبقه‌ی دوم، محل سکونت افراد معمولی بوده است که شغل ویژه‌ای نداشتند.
طبقه‌ی سوم قلعه، شامل معبد، حمام و آبدارخانه بوده است که به آن «بارگاه» نیز می‌گفتند. در این طبقه، سربازان و بزرگان قلعه زندگی می‌کردند و سربازان در آن جا نگهبانی می‌دادند.
نحوه انتقال آب
نحوه‌ی انتقال آب در این قلعه‌ها به روش خاصی انجام می‌شد که هنوز هم موجب حیرت باستان‌شناسان است. برای این که ساکنان قلعه‌ها بتوانند آب را به قلعه‌ها انتقال بدهند، از مجراهای آب زیر زمینی استفاده می‌کردند.
این مجراها را نزدیک چشمه‌های آب حفاری می‌کردند و مقدار معینی از سر آنها را باز می‌گذاشتند تا هوا در آن جریان داشته باشد، سپس در فواصل تعیین شده، بالای این مجراها و چاه‌های آبی که حفر کرده بودند، برای عبور آب، لوله‌های میان‌تهی قرار می‌دادند. با استفاده از این سازه‌ی آبی باستانی، به مرور آب چشمه تا چند صد متر بالا می‌آمد و به سطح قلعه می‌رسید.
برج‌های قلعه های سارو سمنان
درچهار گوشه‌ی این دژ تاریخی، برج‌هایی برای دیده‌بانی و نگهبانی، وجود دارند. این برج‌ها به دلیل برخورداری از یک معماری بی‌نظیر، توجه هر بیننده‌ای را به سوی خود جلب می‌کنند.
مصالح ساخت قلعه‌ها
با توجه به دیرینگی این قلعه‌ها، می‌توان گفت قلعه را بسیار محکم ساخته بوده‌اند. مصالح ساخت این قلعه‌ها به شرح زیر هستند:
- سنگ، آجر، گچ، ملات.
دلایل اهمیت و ساخت قلعه‌ها
در گذشته، مسئله‌ی دفاع و داشتن استحکامات دفاعی، از عوامل مهم حفظ آن منطقه محسوب می‌شد. بنابراین، ساخت انواع قلعه‌ها و دیوارها بسیار متداول بود. معمولاً این قلعه‌ها را در مکانی می‌ساختند که برای دشمنان دسترسی به آن بسیار دشوار باشد.
با توجه به موقعیت جغرافیایی این قلعه‌ها، مردم برای تأمین آذوقه به قلعه‌های مجاور می‌رفتند. قلعه‌ی «گرد کوه» از راه اصلی، حدود 80 کیلومتر و از راه میان‌بر، حدود 6 کیلومتر از قلعه های سارو سمنان فاصله دارد. با وجود آذوقه کافی در این کلاته‌ها و انتقال آن به قلعه، مقاومت اهالی قلعه در برابر محاصره بسیار بالا بوده است.
«دستی بر ایران» با هدف توسعه‌ی گردشگری مسئولانه تلاش دارد به شکل موثرتری به معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران بپردازد. بنابراین از شما دعوت می‌کند ضمن بازدید از قلعه‌های سارو، از سایر جاذبه‌های گردشگری سمنان نیز دیدن کنید.
مرسی از مقاله خوب شما خیلی کمک بزرگی کرد