جایی میان ابر و زمین، در دامنه‌های البرز میانی، دشتی گسترده از سبزی و سکوت نهفته است؛ جایی که مه، چون چادری نرم بر درختان می‌نشیند و بوی خاک نم‌خورده در هوا می‌پیچد. در این چشم‌انداز خیال‌انگیز، جنگل الیمستان خود را چون نگینی سبز در دل کوه‌های آمل نشان می‌دهد.
الیمستان، یکی از رویایی‌ترین جاهای دیدنی آمل است؛ جایی که درختان ممرز و توسکا با خزه پوشیده شده‌اند، ابرها در سطح زمین حرکت می‌کنند و آفتاب تنها گهگاه از میان شاخه‌ها سرک می‌کشد. این جنگل نه‌تنها مقصدی محبوب برای طبیعت‌گردان و کوهنوردان است، بلکه به‌دلیل افسانه‌ها و باورهای محلی، حال‌و‌هوایی اسرارآمیز دارد.
اگر می‌خواهید سفری پر از آرامش و شگفتی را تجربه کنید، کافی است راهی ارتفاعات شرقی آمل شوید تا جایی برسید که زمین و آسمان در هم تنیده‌اند؛ به «بهشت مه‌آلود مازندران»، جنگل الیمستان.
این جنگل‌ها جزء قدیمی‌ترین جنگل‌های دنیا می‌باشند؛ نواری از سبز که از آستارا تا گلیداغی گسترده شده است.
-گزارش وب‌سایت آرسباران دربارهٔ جنگل‌های رویشی هیرکانی
جنگل الیمستان کجاست و چرا به این نام مشهور شده است؟
در میان ارتفاعات شرقی شهرستان آمل، جایی در مسیر میان روستاهای نمارستاق و لهاش، جنگل الیمستان گسترده شده است؛ جنگلی مرطوب، خزه‌پوش و مه‌گرفته که از زیباترین نقاط طبیعی استان مازندران به‌شمار می‌رود. این ناحیه بخشی از رشته‌کوه البرز است و در ارتفاعی حدود ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. همین موقعیت ارتفاعی باعث شده مناظر اطراف آن اغلب در مه و ابر فرو روند و منظره‌ای رویایی پدید آورند.
اما نام «الیمستان» از کجا آمده است؟ مردم بومی می‌گویند روزگاری این دشت و جنگل محل رویش گیاهان دارویی و خوراکی خاصی بوده که در زبان محلی به آنها «الیما» می‌گفته‌اند. به همین دلیل، این منطقه را «الیمستان» به‌معنای محل رویش گیاه الیما نامیده‌اند. روایت‌های دیگری هم وجود دارد که نام را به افسانه‌های اسطوره‌ای و باورهای کهن نسبت می‌دهند.
موقعیت جغرافیایی جنگل الیمستان روی نقشه
جنگل الیمستان در ۲۰ کیلومتری شرق شهر آمل و در نزدیکی روستای ییلاقی الیمستان قرار دارد.
مسیرهای دسترسی به جنگل الیمستان
مسیر اصلی از جاده‌ی هراز می‌گذرد؛ یکی از زیباترین و پرپیچ‌و‌خم‌ترین جاده‌های شمال کشور که از تهران تا آمل امتداد دارد. پس از رسیدن به آمل، با حرکت به سمت جنوب شرقی و عبور از روستاهای نمارستاق و چلاو، به جاده‌ی فرعی منتهی به روستای الیمستان می‌رسید.
آخرین بخش مسیر از روستای الیمستان تا ورودی جنگل حدود ۴ کیلومتر است و جاده‌ای خاکی و نسبتاً ناهموار دارد. اگر با خودروی سواری معمولی سفر می‌کنید، بهتر است در خود روستا توقف کنید و ادامه‌ی مسیر را پیاده یا با خودروهای آفرودی طی نمایید.
فاصله تهران تا جنگل الیمستان
فاصله‌ی تهران تا جنگل الیمستان حدود ۱۴۰ کیلومتر است و طی آن با خودرو شخصی معمولاً بین ۳.۵ تا ۴ ساعت زمان می‌برد.
مسیر پیشنهادی از آزادراه تهران–پردیس–رودهن آغاز می‌شود و پس از عبور از دماوند، آب‌سرد، پلور و آمل، به مسیر فرعی الیمستان می‌رسد. در فصل‌های بارانی یا مه‌آلود، رانندگی در جاده هراز نیاز به دقت بیشتری دارد، به‌ویژه در پیچ‌های بین پلور تا آمل.
برای مسافرانی که از کرج یا قزوین حرکت می‌کنند، بهترین مسیر اتصال به جاده‌ی هراز از طریق محور فیروزکوه یا آزادراه تهران–شمال است که زمان سفر را حدود نیم ساعت کاهش می‌دهد.
تفریحات و فعالیت‌های هیجان‌انگیز در جنگل الیمستان
سفر به جنگل الیمستان تنها تماشای درختان مه‌آلود نیست؛ اینجا جایی است برای تجربه‌ی ماجراجویی، آرامش و لمس واقعی طبیعت. در هر فصل، گردشگران می‌توانند از فعالیت‌هایی لذت ببرند که ترکیبی از هیجان، سکوت و زیبایی است.
کوهنوردی، پیاده‌روی و عکاسی
مسیرهای پیاده‌روی در الیمستان از جذاب‌ترین بخش‌های سفر به شمار می‌روند. از ورودی جنگل تا دشت مرکزی حدود دو ساعت پیاده‌روی سبک دارید که در طول مسیر، چشم‌اندازهایی از مه، خزه و درختان کهنسال ممرز و توسکا شما را همراهی می‌کند.
برای کوهنوردان، صعود به قله امامزاده قاسم یکی از بهترین گزینه‌هاست؛ مسیری نه‌چندان سخت اما با منظره‌ای باشکوه از دماوند در انتها. در مسیر صعود، تابش نور خورشید از میان مه، صحنه‌هایی خلق می‌کند که برای عکاسی طبیعت فوق‌العاده‌اند. بسیاری از عکاسان حرفه‌ای به‌ویژه در پاییز، برای ثبت رنگ‌های خیره‌کننده‌ی جنگل به این منطقه می‌آیند.
برپایی کمپ در جنگل الیمستان
الیمستان از محبوب‌ترین مناطق شمال کشور برای کمپینگ و چادرزنی است. دشت‌های باز، چشمه‌های زلال و هوای مطبوع، شرایطی ایده‌آل برای شب‌مانی ایجاد کرده‌اند. در شب، مه سبک و آسمان پرستاره، تصویری جادویی از طبیعت به نمایش می‌گذارد.
اگر قصد کمپ دارید، بهتر است تجهیزات کامل شامل چادر ضدباران، لباس گرم و کیسه‌خواب مناسب به همراه داشته باشید. همچنین، به‌دلیل حضور حیوانات جنگلی (مثل شغال یا روباه) بهتر است در گروه‌های چندنفره کمپ کنید و زباله‌ها را در پایان جمع‌آوری نمایید.
دوچرخه‌سواری و پیک‌نیک خانوادگی
برای علاقه‌مندان به دوچرخه‌سواری در مسیرهای کوهستانی، دشت‌های اطراف روستای الیمستان بهترین نقطه برای رکاب‌زنی است. مسیرها با شیب‌های ملایم و مناظر باز، هم برای حرفه‌ای‌ها و هم برای تازه‌کارها مناسب‌اند.
در کنار این، بسیاری از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند روز خود را با پیک‌نیک و استراحت در دل طبیعت بگذرانند. زمین‌های چمن، چشمه‌های کوچک و سایه‌سار درختان، محیطی آرام و دل‌انگیز فراهم کرده‌اند. کافی است بساط چای ذغالی را مهیا کنید تا از دل طبیعت ناب البرز لذت ببرید.
اقامتگاه‌ها و هتل‌های نزدیک جنگل
در فاصله‌ی حدود ۲۰ کیلومتری جنگل، هتل‌های کوچک و اقامتگاه‌های بوم‌گردی در شهر آمل و روستاهای اطراف مثل «چلاو»، «نمارستاق» و «لاله‌آباد» دایر است. این اقامتگاه‌ها معمولاً با صبحانه محلی، فضای چوبی و چشم‌انداز جنگل، حس زندگی روستایی را به شما منتقل می‌کنند.
همچنین چند ویلای اجاره‌ای در مسیر منتهی به جنگل قرار دارد که برای خانواده‌ها یا گروه‌های چندنفره انتخاب مناسبی است. پیشنهاد می‌شود پیش از سفر در فصول پرگردشگر (بهار و تابستان)، رزرو خود را از قبل انجام دهید تا با مشکل کمبود فضا روبه‌رو نشوید.
جاذبه‌های دیدنی جنگل الیمستان
در دل این جنگل مه‌آلود، مناظر طبیعی و افسانه‌ای در کنار هم قرار گرفته‌اند؛ از قله‌هایی با چشم‌انداز دماوند گرفته تا دشت‌هایی پوشیده از گل‌های وحشی. سفر به این منطقه فقط دیدن درختان و مه نیست، بلکه آشنایی با تاریخ، اسطوره و زندگی مردم کوه‌نشین مازندران است.
قله امامزاده قاسم؛ چشم‌انداز بی‌نظیر دماوند
در ارتفاعات جنوبی جنگل، قله‌ای قرار دارد که هم برای کوهنوردان جذاب است و هم برای زائران محلی. بر فراز این قله، بقعه‌ی کوچکی به نام امامزاده قاسم قرار گرفته که قدمتش به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. مسیر دسترسی به قله از دشت مرکزی الیمستان آغاز می‌شود و حدود دو ساعت کوه‌پیمایی سبک نیاز دارد.
در روزهای صاف و آفتابی، از بالای این قله می‌توان قله دماوند را با تمام شکوهش دید؛ منظره‌ای که بسیاری آن را یکی از زیباترین چشم‌اندازهای البرز می‌دانند. در اطراف امامزاده قاسم، چشمه‌های کوچک و دشت‌هایی وجود دارد که برای استراحت و عکاسی بسیار مناسب‌اند.
نقش پای رستم؛ یادگاری از اسطوره‌ها
یکی از عجیب‌ترین و معروف‌ترین دیدنی‌های این جنگل، نقش پای رستم است؛ دو گودال بزرگ در دل زمین که مردم محلی باور دارند اثر پای اسب رستم دستان، پهلوان اسطوره‌ای ایران، است. بر اساس افسانه‌ها، رستم در نبردی با دیوان، در این دشت فرود آمد و جای سم اسبش بر خاک باقی ماند.
درواقع این گودال‌ها اثر به جا مانده از برخورد شهاب سنگ است. اما حتی اگر این روایت را افسانه بدانیم، مناظر اطراف این نقطه چنان زیبا و رازآلود است که حس حضور در دنیایی اسطوره‌ای را القا می‌کند. بسیاری از گردشگران در همین نقطه توقف می‌کنند تا در میان مه و سکوت، عکس‌هایی خاطره‌انگیز بگیرند.
روستای لهاش؛ دروازه‌ی ورود به جنگل
در مسیر منتهی به الیمستان، روستایی کوچک اما زنده و دیدنی قرار دارد به نام روستای لهاش. این روستا در حقیقت دروازه‌ی ورود به منطقه است و بیشتر گردشگران از همین‌جا وارد مسیر جنگلی می‌شوند. خانه‌های روستایی با سقف‌های شیروانی، بوی نان تازه و صدای زنگ گوسفندان، فضا را پر از آرامش می‌کند.
در بهار و تابستان، مردم محلی محصولات خود مانند عسل طبیعی، گیاهان دارویی و لبنیات محلی را به گردشگران می‌فروشند. اقامت کوتاه در این روستا یا چادرزدن در حاشیه‌ی آن، فرصتی است برای لمس زندگی روستایی در دل کوهستان البرز.
باتوجه به این که اهالی روستای الیمستان اجازه ورود گردشگران را نمی‌دهند، به شما توصیه می‌کنیم خریدهایی همچون آب آشامیدنی را از روستای لهاش انجام دهید.
منطقه قلاردن؛ دشتی سبز با گل‌های وحشی
در ارتفاعات بالاتر از جنگل، دشتی وسیع و بکر به نام قلاردن قرار دارد. این منطقه به‌خاطر پوشش گیاهی رنگارنگش در فصل بهار شهرت دارد و با فرش گل‌های زرد، بنفش و سفید پوشیده می‌شود.
هوای پاک، سکوت کوهستان و چشم‌انداز مه‌آلود قلاردن باعث شده بسیاری از طبیعت‌گردان این نقطه را مقصد اصلی سفر خود بدانند. مسیر رسیدن به قلاردن از دل جنگل عبور می‌کند و حدود یک ساعت پیاده‌روی دارد، اما در هر قدم، طبیعت با رنگ و نور از شما استقبال می‌کند.
شرایط آب‌وهوایی جنگل الیمستان در فصل های مختلف
دمای هوا در این منطقه نسبت به شهرهای اطراف، مانند آمل و نور، به‌طور میانگین ۵ تا ۱۰ درجه خنک‌تر است و در بیشتر روزهای سال، بخار مه میان درختان شناور است.
هر فصلی در الیمستان جذابیت خاص خود را دارد، اما اگر هدف شما تماشای طبیعت سبز و هوای معتدل است، اردیبهشت تا اوایل مهر بهترین زمان برای سفر است. در این بازه، جاده‌ها خشک‌ترند، مه کمتر مزاحم دید می‌شود و گل‌های وحشی در دشت‌ها می‌رویند.
بهار:
در ماه‌های فروردین تا خرداد، طبیعت الیمستان در زیباترین حالت خود قرار دارد. زمین پوشیده از گل‌های وحشی، سبزه‌های تازه و چشمه‌های پرآب است. دمای هوا معتدل (میانگین ۱۵ تا ۲۰ درجه) و رطوبت بالاست. این فصل بهترین زمان برای کوهنوردی سبک، عکاسی و کمپینگ به‌شمار می‌رود.
تابستان:
در تیر و مرداد، هوای جنگل همچنان خنک و مه‌آلود باقی می‌ماند، اما گاهی رطوبت زیاد ممکن است باعث احساس سنگینی هوا شود. در تابستان، دمای هوا در دشت‌های الیمستان حدود ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد است، در حالی‌که در همان زمان، هوای شهرهای ساحلی شمال گرم‌تر است؛ بنابراین بسیاری از مسافران، الیمستان را به‌عنوان مقصدی خنک برای فرار از گرمای تابستان انتخاب می‌کنند.
پاییز:
در مهر و آبان، رنگ‌های طلایی، نارنجی و قرمز درختان چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. پاییز الیمستان فصلی شاعرانه و ایده‌آل برای عکاسان است، اما تغییرات ناگهانی دما و مه غلیظ، سفر در این زمان را نیازمند آمادگی کامل می‌کند. بارش‌های پراکنده و سرمای شبانه در این فصل رایج است.
زمستان:
در دی و بهمن، بیشتر مسیرهای جنگل پوشیده از برف می‌شوند و دمای هوا به زیر صفر می‌رسد. در این فصل رفت‌وآمد سخت‌تر است و تنها کوهنوردان حرفه‌ای یا تورهای مجهز زمستانی امکان ورود به منطقه را دارند. با این حال، مناظر سفیدپوش و سکوت مه‌آلود جنگل، صحنه‌هایی خیال‌انگیز خلق می‌کند.
نکات ایمنی سفر در روزهای بارانی و مه‌آلود
مه یکی از زیباترین ویژگی‌های الیمستان است، اما همین پدیده می‌تواند باعث کاهش دید و لغزندگی مسیر شود. بنابراین:
- حتماً کفش مناسب کوهنوردی یا کفش ضدلغزش به‌پا کنید.
- در مسیرهای پیاده‌روی، از علائم محلی یا راهنمایان بومی کمک بگیرید، زیرا در مه غلیظ جهت‌یابی دشوار است.
- در فصول بارانی، احتمال افتادن درختان یا ریزش سنگ وجود دارد؛ از مسیرهای امن و مشخص حرکت کنید.
- زباله‌ها و مواد پلاستیکی را با خود بازگردانید تا محیط بکر جنگل حفظ شود.
اگر قصد کمپ شبانه دارید، پیش از تاریکی محل مناسب چادر را انتخاب کنید و از روشن کردن آتش در میان درختان متراکم خودداری نمایید.
امکانات رفاهی و نکات سفر به جنگل الیمستان
در محدوده جنگل امکانات شهری وجود ندارد، اما در روستای الیمستان و جاده‌ی منتهی به آن، امکانات پایه‌ای برای گردشگران فراهم شده است. در ابتدای مسیر جنگل می‌توانید از پارکینگ محلی استفاده کنید و در روستا مغازه‌هایی برای خرید مواد غذایی، آب آشامیدنی و تجهیزات ضروری وجود دارد.
در برخی فصل‌ها، چای‌خانه‌های موقت و غرفه‌های محلی نیز فعال‌اند که چای ذغالی، نان تازه، لبنیات محلی و عسل کوهی ارائه می‌دهند. سرویس‌های بهداشتی محدود در ورودی جنگل نصب شده‌اند و بهتر است پیش از ورود به عمق مسیر از آنها استفاده کنید.
همچنین، اگر برای عکاسی یا فیلم‌برداری حرفه‌ای می‌روید، بهتر است پاوربانک، باتری اضافی و کیسه ضدباران برای دوربین همراه داشته باشید، چون در هوای مرطوب احتمال آسیب به تجهیزات زیاد است.
جاهای دیدنی اطراف جنگل الیمستان
محیط اطراف جنگل الیمستان پر از جاذبه‌هایی است که می‌توانند ادامه‌ی سفرتان را هیجان‌انگیزتر کنند. اگر پس از گشت‌و‌گذار در مه و خزه‌ی جنگل به‌دنبال مقصدی تازه باشید، طبیعت اطراف آمل و مسیر هراز چند گزینه‌ی بی‌نظیر برایتان دارد.
دریاچه میانشه (چشمه زیارت)
در فاصله‌ی حدود ۴۰ کیلومتری جنگل الیمستان و در دل ارتفاعات جنوب نور، دریاچه‌ای آرام و رویایی قرار دارد به نام میانشه که در میان مردم با نام چشمه زیارت نیز شناخته می‌شود. این دریاچه با محیطی جنگلی و سکوتی دل‌انگیز، یکی از مقاصد محبوب طبیعت‌گردان در مازندران است.
دور تا دور دریاچه را درختان توسکا و انبوهی از نی‌زارها احاطه کرده‌اند و در صبح‌های زود، مه روی سطح آب می‌نشیند و تصویری تماشایی خلق می‌کند. امکان قایق‌سواری سبک، عکاسی و پیک‌نیک در اطراف دریاچه وجود دارد، اما برای رسیدن به آن باید بخشی از مسیر را با خودرو آفرودی یا پیاده طی کنید.
پارک جنگلی نور
اگر از الیمستان به سمت غرب مازندران حرکت کنید، با یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین پارک‌های جنگلی ایران روبه‌رو می‌شوید؛ پارک جنگلی نور. این پارک در نزدیکی شهر نور قرار دارد و با وسعتی بیش از ۴۰۰۰ هکتار، مجموعه‌ای از مسیرهای دوچرخه‌سواری، امکانات اقامتی و تفریحی را در دل جنگل در اختیار مسافران می‌گذارد.
پارک نور برای کسانی که به‌دنبال تفریح خانوادگی و امکانات شهری در دل طبیعت هستند، گزینه‌ای ایده‌آل است. در این منطقه می‌توانید از امکاناتی مانند سرویس بهداشتی، آلاچیق، رستوران و حتی ویلای اقامتی استفاده کنید.
روستای نمارستاق
در فاصله‌ی ۱۵ کیلومتری جنگل، روستایی قدیمی و دیدنی وجود دارد به نام نمارستاق که به‌دلیل معماری پلکانی خانه‌ها و موقعیت خاصش میان کوه و دشت، در سال‌های اخیر به یکی از مقاصد گردشگری محبوب تبدیل شده است.
در مسیر رسیدن به نمارستاق، چشمه‌های طبیعی و باغ‌های سیب و آلو به‌چشم می‌خورند. مردم محلی بسیار خون‌گرم‌اند و در تابستان محصولات ارگانیک خود را به گردشگران عرضه می‌کنند. از بلندای روستا، چشم‌انداز قله‌ی دماوند قابل مشاهده است و در هوای صاف، منظره‌ای منحصربه‌فرد از کوهستان البرز جنوبی پیش روی شماست.
داستان‌های محلی درباره نام الیمستان
مشهورترین روایت به رستم، پهلوان نامدار شاهنامه، نسبت داده می‌شود. می‌گویند در یکی از نبردهایش، رستم در این دشت اسب خود را بر زمین کوبید و جای سم او همچنان در دل زمین باقی مانده است؛ اثری که مردم آن را «نقش پای رستم» می‌نامند و در میان مه‌های جنگل قابل مشاهده است.
در باور محلی، الیمستان محلی مقدس و آرامگاه ارواح نیکوکاران دانسته می‌شد. بعضی هم معتقدند مه همیشگی این جنگل، نشانه‌ی حضور نیروهای آسمانی است. همین رازآلودگی سبب شده که در طول زمان، الیمستان به «بهشت مه‌آلود» و یکی از جاذبه‌های افسانه‌ای شمال ایران شهرت یابد.
لمس مه و آرامش در الیمستان؛ سفری که فراموش نمی‌شود
اگر به‌دنبال مقصدی هستید که هم شما را از شهر دور کند و هم روح‌تان را تازه سازد، جنگل الیمستان همان جایی است که باید بروید. جایی که مه آرام بر شاخه‌ها می‌نشیند، صدای پرندگان با سکوت کوه درهم می‌آمیزد و هر نفس، بوی زندگی می‌دهد.
پیشنهاد می‌کنیم پیش از برنامه‌ریزی سفر، سایر مطالب طبیعت‌گردی در دستی بر ایران را هم مطالعه کنید تا با جاذبه‌های کمتر شناخته‌شده‌ی ایران آشنا شوید. شاید مقصد بعدی شما یکی از همین بهشت‌های پنهان باشد.
پرسش‌های متداول درباره‌ی جنگل الیمستان آمل
در این بخش به پرسش‌های متداول درباره‌ی جنگل الیمستان پاسخ داده‌ایم. اگر سوال دیگری دارید، می‌توانید در بخش دیدگاه‌های همین مطلب آن را با ما در میان بگذارید.
چرا به این جنگل «الیمستان» می‌گویند؟
🌿نام «الیمستان» از گیاهی محلی به نام «الیما» گرفته شده که در فصل بهار در سراسر دشت‌های این منطقه می‌روید و جلوه‌ای خاص به طبیعت آن می‌بخشد.
آیا مسیر جنگل الیمستان سخت است؟
🥾مسیر نسبتاً آسان است و برای کوهنوردان تازه‌کار و طبیعت‌گردان خانوادگی مناسب به شمار می‌آید، اما در روزهای بارانی زمین لغزنده و چالش‌برانگیز می‌شود.
آیا در جنگل الیمستان آنتن‌دهی موبایل وجود دارد؟
📶در بخش‌هایی از مسیر، به‌ویژه در عمق جنگل، آنتن‌دهی ضعیف یا قطع می‌شود. بنابراین بهتر است قبل از ورود هماهنگی لازم را انجام دهید.
آیا بازدید از جنگل الیمستان نیاز به مجوز دارد؟
🪪خیر، بازدید از این جنگل آزاد است، اما توصیه می‌شود در قالب تورهای طبیعت‌گردی یا با راهنمای محلی سفر کنید تا ایمنی و آگاهی بیشتری داشته باشید.
آیا جنگل الیمستان منطقه حفاظت‌شده است؟
🌳بله، بخشی از محدوده‌ی جنگل در زمره‌ی مناطق حفاظت‌شده‌ی طبیعی استان مازندران قرار دارد و گونه‌های گیاهی و جانوری ارزشمندی در آن زیست می‌کنند.
چطور می‌توان به الیمستان سفر یک‌روزه داشت؟
🚌با حرکت صبح‌زود از تهران یا آمل می‌توان در کمتر از ۴ تا ۵ ساعت رفت‌وبرگشت را انجام داد. با این حال در روزهای تعطیل یا ترافیک جاده‌ی هراز، زمان سفر را دقیق‌تر تنظیم کنید.
