سمنان

سمنان یکی از شهرهای بزرگ ایران است که در جنوب رشته‌کوه البرز و شمال دشت کویر (کویر مرکزی ایران) قرار دارد. همه ساله بسیاری به این شهر سفر می کنند و از جاذبه های گردشگری سمنان بازدید می نمایند. دروازه ارگ، بازار سنتی شهر، بازار شیخ علاءالدوله و غیره از آثار تاریخی این شهر است. تفرجگاه های طبیعی زیبایی در نزدیکی این شهر وجود دارند. نان‌های خانگی، نان شیرمال، نان کماچ و … از سوغاتی‌های این شهر هستند.

جغرافیای شهر سمنان

شهرستان سمنان از شمال با شهرستان مهدیشهر، از شرق با شهرستان دامغان، از غرب با شهرستان سرخه و از جنوب با کویر و استان اصفهان همسایه است. سمنان بر سر دو شاهراه اصلی قرار گرفته و موقعیت جغرافیایی استراتژیکی دارد. این استان در میان جاده اصلی تهران به شهر مشهد و همچنین بر سر راه استان های شمالی کشورمان از جمله گلستان و مازندران قرار گرفته است. به دلیل همین تنوع اقلیمی است که جاذبه های طبیعی سمنان بسیار چشمگیر هستند.

این شهر از سمت شمال به استان های سرسبز گلستان و مازندران، از سمت مشرق به استان خراسان رضوی، از جنوب به استان های اصفهان و یزد و از سمت غرب به استان تهران محدود می شود.

ارتفاع این شهر از سطح دریا 1130 متر است. خصوصیات جوی استان سمنان نشانگر تنوع در اقلیم آن است. میانگین حرارت سالانه شهر سمنان 17.8 درجه است. میزان متوسط بارندگی آن در فصول مختلف سال 145 میلیمتر است.

فاصله سمنان از تهران ۲۲۷ کیلومتر است و برای رفتن به این شهر از تهران راه های مختلفی وجود دارد:

از طریق قطار تهران می توان به سمت سمنان حرکت کرد که یکی از راه های به صرفه می باشد. از ترمینال جنوب تهران نیز به مقصد سمنان به صورت روزانه اتوبوس حرکت می‌کند.

سمنان فرودگاه دارد و می‌توان با پرواز به این شهر رسید، اما باتوجه به مسیر کوتاه زمینی، سفر با خودرو شخصی یا مسیر زمینی منطقی ‌تر به ‌نظر می‌رسد.

سفر زمینی از تهران به سمنان از سه راه افسریه در شرق تهران حدود ۲ تا ۲ و نیم ساعت طول می‌کشد.

جمعیت و اقتصاد سمنان

جمعیت این شهر در سرشماری سال 1395 در ایران حدود 185 هزار نفر بوده است. برخورداری از ذخائر غنی و متنوع معدنی و وجود منابع زیادی از کانسار معدنی و تولید و فرآوری این مواد بیشترین بخش مشاغل را در سمنان تشکیل می دهد.

همچنین این شهر مقام اول ذخائر گچ کشور، ذخیره و تولید نمک، تولید کرومیت و ذخائر عظیم زئولیت را از آن خود کرده است.

تاریخ سمنان

این شهر در دوران باستان، بخشی از چهاردهمین ایالت تاریخی از تقسیمات شانزده‌گانه اوستایی (مندرج در اوستا، کتاب مقدس زرتشتیان) قلمداد می شد. در زمان شاهنشاهی ماد، سرتاسر استان سمنان امروزی در داخل امپراتوری بزرگ ماد قرار داشت. این شهر، در طول دوران امپراطوری هخامنشی پارس، این شهر برای بسیار اهمیت و دارای شکوه و بزرگی بود. پس از حمله اسکندر، این شهر با عنوان کومش، بیشتر شناخته شد. آغاز دوران باشکوه‌تر و رونق این شهر دیدنی، پس از روی کار آمدن امپراطوری اشکانیان بود.

در دوره ساسانیان، این شهر به دلیل قرار داشتن در مرکز تردد شمال و جنوب و نیز شرق و غرب، قدرتمندان آن زمان همواره بر سر آن کشمکش داشته اند. همچنین در دوره ساسانیان و پس از اسلام محل تمرکز پایگاه‌های دولت‌های مرکزی در این ناحیه بوده ‌است.

بسیاری از بناهای به‌ جامانده در این شهر مربوط به دوره غزنویان و پس از آن می‌باشد. در زمان اسماعیلیان، این شهر از کانون‌های مهم آن دوران بوده است.

در دوره زندیان و زمان کریم‌خان زند، نواحی سمنان، دامغان، شاهرود و سرخه و بسطام در اختیار بزرگان قاجار قرار گرفت. به همین علت بود که محل تولد بسیاری از شاهان و بزرگان قاجار، سمنان می‌باشد.

این شهر در دوره قاجار و به ویژه در زمان فتحعلی‌ شاه، که زادگاه وی بود، بسیار مورد توجه قرار گرفت.

علت آنکه امروزه بسیاری به این شهر سفر می کنند، وجود جاذبه های گردشگری سمنان است که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.

جاذبه های تاریخی داخل این شهر

در اینجا به ذکر برخی از جاذبه های تاریخی سمنان می پردازیم که در داخل آن قرار دارند:

دروازه ارگ سمنان

این بنا که دروازه‌ی شمالی شهر است، تنها اثر باقی مانده از ارگ سمنان است. قدمت این بنا به دوران قاجار می رسد. در این بنا کتیبه‌ای وجود دارد که بنا به آنچه در آن نوشته شده، در سال 1885، در زمان سلطنت ناصر‌الدین شاه قاجار، به پایان رسیده است. در دوران رضاشاه، هنگام ساخت خیابان‌ها و بناهای جدید، تمامی مجموعه‌ی ارگ دولتی قدیم، به جز دروازه‌ی شمالی آن تخریب شد.

بازار سمنان

بازار این شهر، بزرگترین مرکز خرید و فروش کالاهای تجاری در سمنان است. این بازار در دوران قاجار ساخته شده است و در خیابان امام، خیابان شهدا قرار دارد.

طول این بازار حدود ۱۶۰۰متر است و حدود ۱۸۰ سال قبل، در آغاز دوران سلطنت قاجاریان ساخته شده است. معماری این بازار به سبک معماری کهن ایرانی، با سقف‌های خشتی و آجری و متناسب با شرایط آب و هوایی خاص منطقه‌ی کویری است.

بازار شیخ علاءالدوله سمنان

بازار شیخ علاءالدوله از جنوب خیابان امام در این شهر آغاز شده و تا گورستان قدیمی علمدار امتداد می‌یابد. چون بازار شیخ علاءالدوله در مسیر انتقال اموات برای دفن در گورستان علمدار قرار داشت، به بازار مرده‌ها مشهور شهرت یافت.

گفته می‌شود بنای این بازار در دوران ایلخانی و حتی پیش از آن ساخته شده است. بازار تاریخی این شهر را شیخ علاءالدوله، عارف نامی ایران در قرن سیزدهم و چهاردهم و همزمان با ساخت بنای شبستان شیخ علاءالدوله مسجد جامع سمنان ساخته است.

مسجد جامع سمنان

این مسجد یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر است که در گذر زمان، تغییر و تحولات زیادی در آن به وجود آمده است. در این بنا آثاری از دوران سلجوقی و تیموری به چشم می‌خورد. گفته می‌شود این مسجد در قرن هفتم میلادی و روی خرابه‌های آتشکده ساخته شده است.

مسجد جامع سمنان در گذر تاریخ، از نظر مذهبی، فرهنگی و اجتماعی، ارزش و اعتبار زیادی کسب نموده است. این بنا به گفته و تقسیم بندی مرحوم پیرنیا به سبک معماری آذری بنا شده است و امروزه از برجسته ترین جاذبه های تاریخی سمنان به شمار می رود.

مسجد امام سمنان

قدمت این بنا به دوران قاجار می‌رسد و در زمان حکومت فتحعلی شاه ساخته شده است. مسجد امام سمنان با نام‌های مسجد سلطان و مسجد شاه نیز شناخته می‌شود. معمار این مسجد، ساخت آن را در سال 1865 میلادی به پایان رساند.

موزه پهنه

این موزه در داخل یک ساختمان دوره تیموریان (قرن 15 میلادی) است که در بازار سمنان قرار دارد. می توانید برخی از یافته ای باستان شناسان را که در کاوش های این منطقه پیدا کرده اند، در اینجا ببینید. این موزه و بازاری که در آن قرار دارد، از جاذبه های گردشگری سمنان می باشند و بازدید از آنها بسیار توصیه می شود.

گرمابه حضرت

این گرمابه‌ با نام گرمابه‌ پهنه نیز شناخته می‌شود و مربوط به دوره‌ی صفوی و قاجاریه است. این حمام بین مسجد جامع و امامزاده یحیی قرار دارد و گفته می‌شود در سال 1450 ساخته‌ شده‌ است‌. در سال 1894 در دوران حکومت مظفرالدین شاه قاجار نیز تعمیر و بازسازی شده است.

بنای دارالحکومه

یکی دیگر از آثار دوران قاجاریه، ساختمان دارالحکومه سمنان است که در جنوب شهر و در میدان ابوذر غفاری (پاچنار) واقع شده است.

قبل از اینکه ساختمان ارگ دولتی سمنان در شمال شهر احداث شود، دارالحکومه سمنان در جنوب شهر و در همین بنا که امروز به خانه کلانتر معروف است، مستقر بوده است.

برج چهل دختر سمنان

محل قرار گرفتن برج در اواسط خیابان حکیم الهی و بر سر محلات ثلاث ( کوشمغان، زاوغان، کدیور) است و تاريخ بناى برج یا آتشکده به زمان قبل از اسلام بر مى‌ گردد.

به عقیده مردم سمنان برج چهل دختر یکی از بناهای شوهر یاب استان سمنان است بدین صورت که دختران دم بخت برای باز شدن بخت خود و پیدا کردن شوهر به داخل برج می روند و سه یا هفت سنگ از داخل به خارج پرتاب می کنند اگر همه سنگها به بیرون بیفتند بخت آنها باز می شود و همان سال ازدواج می کنند در غیر این صورت باید یک سال دیگر در منزل بمانند. بازدید از جاذبه های گردشگری سمنان و بویژه این بنا بسیار توصیه می شود.

قلعه پاچنار

در جنوب غربی میدان ابوذر و در محله اسفنجان سمنان آثار دو قلعه پر ابهت و قدیمی به چشم می خورد که به قلعه های پاچنار معروف هستند. این قلعه ها به صورت دژهای دوران باستان ساخته شده بودند و از زمره قلعه های بسیار مهم نظامی و دفاعی شهرستان به شمار می رفتند. بعضی ها قدمت و تاریخ بنای این قلعه ها رو به دوران طاهریان نسبت می دهند.

جاذبه های تاریخی خارج از شهر

در اینجا به ذکر برخی از جاذبه های تاریخی سمنان می پردازیم که در خراج از آن قرار دارند:

قلعه‌های ساروی

این بناها، شامل دو قلعه بسیار محکم و تسخیرناپذیر است که در 10 کیلومتری شمال شرقی سمنان در منطقه‌ای کوهستانی به نام سارو واقع شده‌اند. قلعه شمالی (ساروی کوچک) تا حدودی تخریب شده است. قلعه جنوبی (ساروی بزرگ) که یکی از مهم‌ترین قلعه‌های دفاعی شرق ایران است به نظر می‌رسد از سه طبقه تشکیل شده است.

کاروانسراهای آهوان

این دو کاروانسرا در حدود 30 کیلومتری سمنان و 78 کیلومتری غرب دامغان واقع شده است. وجود دو کاروانسرا یا رباط تاریخی به نام “رباط سنگی انوشیروانی” و “کاروانسرای شاه عباسی” بر اهمیت این منطقه افزوده است. زمان ساخت کاروانسرای سنگی (رباط انوشیروانی) به سالهای 1029 تا 1030 میلادی و ساخت کاروانسرای شاه عباسی به سال 1686 میلادی در دوره صفویه بر می گردد.

بازدید از این کاروانسراها که از جاذبه های تاریخی سمنان هستند، بسیار توصیه می شود.

مقبره پیغمبران

منطقه زیارتی و سیاحتی “پیغمبران” در شمال شرق شهر سمنان و مقبره پیغمبران در قله کوهی به همین نام در 21 کیلومتری جاده اصلی تهران – مشهد در نزدیکی سمنان واقع شده است. بر اساس باور مردم محلی در این مقبره “سام” و “لام” از فرزندان نوح پیغمبر مدفون هستند.

جاذبه های طبیعی شهر سمنان

برای بازدید از جاذبه های طبیعی سمنان، می توانید به این مکان های دیدنی بروید:

چشمه های آبگرم

این چشمه های آبگرم در 21 کیلومتری شمال غرب سمنان و 18 کیلومتری غرب شهرستان مهدیشهر قرار دارند که مردم محلی برای استفاده های درمانی و تفریحی از آنها استفاده می کردند. این چشمه ها از محبوب ترین جاذبه های گردشگری سمنان به حساب می آیند.

غار دربند

ساختمان این غار به دوران سوم زمین‌شناسی باز می گردد. سنگ های داخل غار دربند از نوع سنگ‌های رسوبی هستند و به مقدار فراوان آهک و املاح دارند. این امر باعث تشکیل استالاکتیت و استالاگمیت های بسیار زیبایی در آن شده است. شما می‌توانید بلندترین ستون استالاگمیت ایران را در این غارهای ببینید که دارای ۱۲ متر ارتفاع و ۲/۸۵ متر قطر می‌باشد و در وسط غار دربند قرار دارد.

کوه اژدها

این کوه یک عارضه طبیعی بر سر راه سمنان-گرمسار است. رنگ های قرمز، قهوه ای و سفید جلوه طبیعی خاصی به این کوه داده اند.

منطقه حفاظت شده پرور

این منطقه در 50 کیلومتری شمال شرقی سمنان قرار دارد که د‌ارای چشمه‌های بسیار زیاد‌ی است‌. این منطقه د‌و اقلیم‌ کاملا متفاوت گرم و خشک و خزری دارد. به همین دلیل، پوشش گیاهی کاملا متفاوتی را د‌ر کل پهنه منطقه داراست.

گونه های خاص جانوری این منطقه، بسیاری از علاقمندان به جاذبه های طبیعی سمنان را به اینجا می کشاند. انواع پستانداران (مانند پلنگ) پرندگان (مانند هوبره)، خزندگان (مانند کفچه مار) و دوزیستان (مانند آگاما) را می توان در اینجا یافت. طبیعت گردان بسیاری برای بازدید از جاذبه های طبیعی سمنان به این شهر می آیند و این منطقه در صدر فهرست آنهاست.

نقشه سمنان