زنجان

بازدید از جاذبه های گردشگری زنجان شامل گردش در مجموعه های مسجد جامع زنجان، بازار قیصریه و دیدن چاقوهای معروف زنجانی و دیدنی های بسیار دیگر است. همچنین بازدید از موزه باستان‌شناسی و مردان نمکی می تواند جالب باشد. با سفر به این شهر می توانید به سراغ بنای رختشوی‌خانه و سد گاوازنگ و مجموعه ائل‌داغی بروید و از شیرینی های خوشمزه این شهر و صنایع دستی همچون چاروق دوزی و ملیله کاری لذت ببرید.

جغرافیای شهر زنجان

یکی از استان‌های ایران که در بخش شمال غربی این کشور قرار گرفته است، زنجان می باشد. این استان از مناطق آذربایجانی نشین محسوب می‌شود. مرکز این استان، شهر زنجان می باشد. این استان از بخش شمالی با استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی، از قسمت شمال شرقی با استان گیلان، از شمال غرب نیز با استان آذربایجان غربی، از بخش جنوبی با استان همدان و از غرب و جنوب غرب با استان کردستان و از شرق با استان قزوین همجوار است.

استان زنجان 1638 متر بالاتر از سطح دریا قرار گرفته است. اوضاع جوی و شرایط اقلیمی منطقه در این شهر بر حسب پستی و بلندی ها کاملا متغیر است. در مجموع ارتفاعات این استان دارای آب و هوای سرد کوهستانی به همراه زمستانهای پر از برف هستند ولی در تابستان معتدل و خشک می باشند.

در این میان دره های قزل اوزن دارای آب و هوای معتدل تری هستند و زمستان های آن معتدل و تابستان هایشان نسبتا گرم است. جلگه هایی که مابین ارتفاعات قرار گرفته اند نظیر جلگه سجاس، منطقه قشلاقات اقشار و قسمت سفلای زنجانرود دارای آب و هوای معتدل تری هستند.

بر اساس آمار و گزارشات سازمان هوا شناسی ایران در ده سال اخیر میانگین حداکثر درجه حرارت سالانه ۱/۳۷+ درجه سانتیگراد و میانگین حداقل درجه حرارت سالانه ۵/۱۹- درجه سانتیگراد بوده است.

استان زنجان از نظر شکل ظاهری زمین، دو منطقه كوهستانی و جلگه ای را در بر گرفته است. اکثر شهرهای این استان در دامنه کوه ها و دشت های بین رشته کوه ها و مناطق كوهستانی قرار گرفته اند.

اقليم این استان به طور غالب نیمه خشک فرا سرد (۵۲%) و سرد (۱۸%) است كه این دو نوع حدود ۷۰ % درصد سطح استان را می پوشاند. تیپ اقلیمی غالب که نيمه خشک فرا سرد است دارای درجه حرارت متوسط ماهانه در سردترین ماه سال کمتر از ۷- درجه سانتیگراد است. بیشترین درجه حرارت مربوط به گرمترین ماه سال مابین ۸ الی ۱۴ درجه سانتیگراد است.

تعداد روزهای یخبندان استان در حدود ۱۰۰ روز می باشد كه بیشترین فراوانی روزهای يخبندان در بهمن ماه ۲۵ روز است. در مجموع مي توان گفت كه در استان زنجان ۶ ماه از سال يخبندان اتفاق می افتد. میزان بارندگی استان به طور میانگین، ۳۰۴ ميليمتر در سال بوده است.

جاذبه های گردشگری زنجان به دلیل آب و هوای دلچسب آن شکل گرفته اند و این شهر در طول تاریخ محل زندگی مناسبی تشخیص داده شده است.

راه‌های ارتباطی به شهر زنجان

برای رفتن به زنجان، گزینه‌های متعددی از جمله هواپیما، سفر جاده‌ای و قطار امکان پذیر است.

• هواپیما

زنجان یک فرودگاه بین‌المللی دارد که فقط در فصل حج پرواز مستقیم به سمت مکه و مدینه را انجام می‌دهد. در سایر زمان‌های سال تنها مسیر پروازی این فرودگاه به سمت مشهد است.

• قطار

راه‌آهن تهران-تبریز از شهر زنجان می‌گذرد. البته از اکثر خطوط راه‌آهن می‌توانید به زنجان سفر کنید و قطار گزینه ی خوبی برای سفر است.

• اتوبوس

از بسیاری از شهرهای ایران می‌توان به صورت مستقیم به زنجان سفر کرد. همچنین تمامی اتوبوس‌هایی که از سمت تهران به شهرهای شمال غربی ایران عازم هستند، از زنجان می‌گذرند. از خود شهر زنجان هم به شهرهایی نظیر تهران، تبریز، قم و رشت … اتوبوس‌هایی در ساعات مختلف شبانه‌روز موجود می باشند.

• خودروی شخصی

سفر با خودروی شخصی به سمت زنجان از طریق آزادراه صورت می گیرد و تقریبا سه ساعت تا تهران فاصله دارد. فاصله زنجان تا تهران حدود ۲۹۰ کیلومتر است. این مسیر شامل اتوبان زنجان-قزوین و قزوین-کرج و کرج-تهران است.

جمعیت و اقتصاد این شهر

در نتیجه سرشماری سال 95، جمعیت کل استان زنجان یک میلیون و 57 هزار و 461 نفر برآورد شد.

شرایط جغرافیایی مشتمل بر تنوع آب و هوایی، برخورداری از منابع آب و حاصلخیزی خاک، این استان را به صورت یک منطقه مناسب کشاورزی درآورده است. بعضی از محصولات كشاورزی و باغی این استان، از نظر مقدار سطح زیر کشت و تولید، از جمله انگور مقام اول را در کشور دارد.

كشاورزی به صورت‌های دیمی و آبی انجام می‌گیرد و در حدود 65 درصد زمین‌های زیر کشت استان را زمین‌های دیم تشکیل می‌دهند كه بیشتر در نواحی کوهپایه‌ای و دامنه کوه ‌‌ها قرار دارند.

در حال حاضر، استان زنجان یکی از قطب‌های مهم كشاورزی و دامداری غرب كشور به شمار می‌آید. انواع فعالیت در هر دو بخش به دو شیوه صنعتی و سنتی انجام می‌شود. از دیگر بخش‌های صنعت این شهر دامپروری است. استان زنجان در زمینه دامپروری صنعتی و تولید گوشت و شیر، در سطح كشور، جایگاه درخور توجهی دارد و یکی از مهم‌ترین مراکز مرغداری محسوب می‌شود.

در بخش صنعت و معدن نیز استان زنجان به دلیل هم‌جواری و نزدیکی به استان‌های تهران و گیلان كه با محدودیت‌های توسعه و گسترش واحدهای صنعتی روبه‌رو هستند، از امکانات توسعه صنعتی برخوردار شده است. معادن فعال زیادی در این استان موجود است و در بخش صنعت، صنایع کارخانه‌ای فلزی، شیمیایی، دارویی، غذایی، ریسندگی و بافندگی، ساختمانی، الکتریکی، چوبی و سلولزی فعال هستند. صنایع دستی استان نیز قابل‌توجه و از اهمیت ویژه‌ای در سطح كشور برخوردار است.

تاریخ شهر زنجان

حمدالله مستوفی، تاریخ‌نگار معروف، بنیاد شهر زنجان را از اردشیر بابکان، سر دودمان ساسانیان می داند و نام نخستین این شهر را شهین ذکر کرده است.

شهر زنجان در دورانهای مختلف محل اسکان طوایف مختلف ترک زبان بوده ‌است و اوج شکوفایی زنجان در دوره سلجوقیان می باشد. در آن دوره، بسیاری از وزرا و دانشمندان از این شهر سر بر آوردند. در حمله مغول ها، ترکان سلجوقی زنجان مقاومت بسیاری از خود نشان دادند. توغو سردار معروف این شهر نیز در این دوران زندگی می کرد.

شهر زنجان تا اواخر قرن نهم هجری قمری غیر مسکون و مخروبه بوده است. در دوران صفویه که آرامش نسبی در منطقه‌ها حاکم شد، شهر تجدید بنا شد و مجدداً تکاپوی حیات در آن آغاز گشت.

حال با توجه به متون تاریخی و بررسی‌های باستان‌شناسی معلوم می‌شود شهر زنجان قدمتی سه هزار ساله دارد، اما در دوره‌های مختلف بر اثر هجوم دشمن تخریب و به مرور شهر جدید بر روی خرابه‌های قدیمی احیا شده ‌است. همین امر موجب پدید آمدن جاذبه های گردشگری زنجان گشته است که در زیر به آنها می پردازیم.

جاذبه های تاریخی این شهر

جاذبه های تاریخی زنجان بسیار هستند. در ادامه به توضیح مهم ترین مواردی می پردازیم که در داخل این شهر قرار دارند:

بازار زنجان (بازار قیصریه زنجان)

این بازار یکی از طولانی‌ترین بازارهای سرپوشیده ایران است و در دوران قاجار ساخته شده است. مساجد، سراها و گرمابه‌های زیادی در سال 1945 میلادی به آن اضافه شده است. بازار قدیمی به صورت یک خط مستقیم بوده و به عنوان بازار بالا و پایین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می شود.

مسجد میرزائی
مسجد میرزایی مربوط به دوران اوایل صفوی بوده و در بازار تاریخی زنجان واقع شده است. این مسجد از دو بخش تشکیل شده است: شبستان قدیم و بخش جدید که در سبک کلی، تقلید ناقصی از مساجد به شیوه چهار ایوانی است.

مسجد جامع زنجان

مسجد و مدرسه جامع زنجان معروف به مسجد سید، در سال 1826 میلادی در دوره قاجاریه توسط یکی از پسران فتحعلی‌ شاه قاجار ساخته شد تا مرکز تدریس، اقامه نماز و مراجعات مردمی این مجتهد زنجانی باشد. این مسجد اکنون هم محل عبادت است و هم از جاذبه های گردشگری زنجان به شمار می رود.

بنای رختشویخانه

بنای رختشویخانه یا مجموعه تاریخی رختشویخانه متعلق به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی است. آنچه که این بنای عمومی را منحصر به فرد می کند کاربرد آن است: مردم شهر لباس و رخت خود را در آن محل می‌شسته‌اند چون به علت وجود هوای سرد در زمستان‌ها، شستن لباس برای بانوان زنجانی در هوای آزاد سخت بوده است.

حمام حاج ‌داداش
حمام حاج ‌داداش رو به روی بازار قدیمی شهر زنجان و مسجد میرزایی واقع شده است. این حمام یکصد سال قدمت دارد و امروزه تغییر کاربری یافته است. کاربری فعلی آن به رستوران سنتی می باشد.

گرمابه حاج ابراهیم
این گرمابه سنتی در بازار زنجان واقع شده است. در قسمت مرکزی این فضا گنبدی بزرگ با یک نورگیر در مرکز آن ساخته شده است.

خانه ذوالفقاری
خانه‌ی ذوالفقاری زنجان صد سال قدمت دارد. این خانه نماد خانه های سنتی شهر زنجان می باشد.

کاروانسرای سنگی

کاروانسرای سنگی که تنها بنای باقی مانده از کاروانسراهای زنجان است در جاده کمربندی زنجان-میانه واقع شده است. قدمت این کاروانسرا به دوره صفویه باز می‌گردد و هم اکنون به عنوان رستوران سنتی مورد استفاده است و از جاذبه های گردشگری زنجان محسوب می شود.

پل سردار
این پل قدیمی در سال 1914 میلادی بر روی رودخانه زنجانرود ساخته شد و به پل قلتوق هم شهرت دارد.

سایر جاذبه های تاریخی شهر زنجان
بناهای دیدنی دیگر شهر زنجان که اکثرا متعلق به دوران قاجار هستند عبارتند از:

• مسجد چهل‌ستون زنجان، مسجد جمیله خانم، مسجد اسحاق ‌میرزا، مسجد عباسقلی، مسجد دمیریه، بقعه میرزا ابوالقاسم زنجانی، بقعه مجتهدی، بقعه میرزا مهدی زنجانی، خانه و باغ معین‌التجار، خانه شیخ‌الاسلامی، خانه بهمنی، خانه توفیقی، و خانه مقدم.
• خانه خدیوی و کارخانه کبریت سازی نیز متعلق به دوره پهلوی می باشند. کارخانه کبریت سازی در حال حاضر به عنوان موزه بازگشایی شده است.
• کاروانسرای دخان، پل حاج سید محمد، پل میر بهاءالدین نیز متعلق به دوره قاجار هستند و بازدید از آن ها پیشنهاد می شود.
• عمارت شیخ ‌الاسلامی، عمارت ضیائی، عمارت مظفری یا عمارت عاصم السلطنه، عمارت معینی، عمارت بهمنی، عمارت توفیقی، عمارت مقدم نیز از عمارت های مهم و حفاظت شده در شهر زنجان هستند.
• موزه غله در ساختمان قدیم بوجاری، موزه عمارت دارایی، موزه سنگ نوشته‌ها، موزه نسخ خطی، موزه (عمارت توفیقی) آثار شهدا، موزه تعزیه حمام حسینیه اعظم زنجان، موزه تاریخ طبیعی زنجان، موزه خصوصی نیز از موزه های معروف شهر زنجان هستند.

جاذبه های تاریخی خارج شهر

دیدنیهای خارج از شهر زنجان نیز بسیار جذاب و جالب هستند. در اینجا به معرفی معروف ترین آنها می پردازیم:

گنبد سلطانیه

این بنای معروف ایرانی واقع در شهر سلطانیه، مقبره الجایتو (خان مغول) است. این بنا در ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ میلادی در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) بنا گردید و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی به شمار می‌رود که به شیوه معماری آذری ساخته شده است. گنبد سلطانیه در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیده است و از جاذبه های تاریخی زنجان و کل کشور به شمار می رود.

آرامگاه چلبی اوغلی

این آرامگاه که ازجمله بناهای چند ضلعی گنبد دار است، محل دفن ملا حسن کاشی می باشد که خانقاه حسام‌الدین حسن چلبی (معروف به چلبی اوغلی) نیز در جوار آن است.

جاذبه های طبیعی شهر زنجانّ

در اینجا به معرفی شاخص ترین دیدنی های طبیعی زنجان می پردازیم:

غار کتله‌ خور

این غار از نوع خشکی-آبی می باشد که در شهرستان خدابنده واقع شده است. غار کتله خور از جاذبه های طبیعی زنجان می باشد که همه ساله گردشگران بسیاری را به این منطقه از ایران جذب می نماید.

در حال حاضر این غار به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده است:
1. بخش ورزشی آن که تنها مورد استفاده غار نوردان و صخره ‌نوردان قرار می‌گیرد، حدود ۴ کیلومتر است که البته هنوز انتهای آن کشف نشده است.
2. بخش تفریحی غار نیز که جهت بازدید عموم مورد استفاده قرار می‌گیرد، حدود ۲ کیلومتر مسیر مستقیم است که گفته می‌شود این مسیر تنها ۳/۱ کل غار است.
3. بخش فرهنگی دالانی است طبیعی که جهت برگزاری مراسم های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سایر جاذبه های طبیعی بیرون از شهر
چند مورد دیگر از جاذبه های طبیعی زنجان عبارتند از:

• مناطق حفاظت‌شده و پناهگاه‌های حیات وحش سهرین آهوی ایرانی، پناهگاه حیات وحش انگوران، مناطق حفاظت شده سرخ‌آباد طارم، چشمه‌های آب گرم طبیعی، چشمه آبگرم طبیعی وننق در ۳۰ کیلومتری شهر زنجان نرسیده به ارمغانخانه در روستای وننق

• کوه های رنگارنگ منطقه ماه نشان و قلعه بهستان که در آنجا واقع شده است، از جاذبه های طبیعی زنجان می باشد.