آرامگاه کاشفی که یکی از بناهای زیبای استان خراسان رضوی است، در شهر سبزوار و ضلع جنوبی خیابان شهدا (نظام الملک) قرار دارد. این آرامگاه که متعلق به یکی از فقیهان و نویسندگان دوره تیموری می باشد که در اینجا معرفی می گردد.
آرامگاه مزبور در زمان پهلوی دوم بنا شده است. نقشه و طرح آن توسط محمد اله آبادی به صورت سه طبقه مطرح شد. سپس، انجمن آثار ملی سبزه وار در سال ۱۳۵۳ خورشیدی، عملیات ساخت آن را آغاز نمود. در آن دوران، ساخت بنای مزبور با حمایت مالی سفارت آمریکا پایان پذیرفت.
به جهت اینکه در ساخت این بنا آمیزه ای از معماری کهنه و نو استفاده شده است، جلوه بسیار زیبایی دارد. این اثر تاریخی به سبب همین زیبایی در سال ۱۳۷۹ خورشیدی، به ثبت ملی ایران رسید.
ویژگی ها و سبک معماری آرامگاه کاشفی
آرامگاه کاشفی در محوطه ای پر درخت به مساحت هزار متر مربع قرار دارد. سه ضلع این محوطه به واسطه دیوار پوشیده شده و یک ضلع آن که رو به خیابان می باشد، نرده گذاری شده است. آرامگاه مزبور که دارای مقطعی ذوزنقه ای شکل است، درست در مرکز این محوطه مشاهده می گردد.
این ساختمان که دارای اسکلت آهنی می باشد، ترکیبی از ایوانها، چهارطاقی ها و طاق های جناغی است که جلوه بسیار زیبایی ایجاد کرده اند. علاوه بر آن، استفاده از کاشی های چشم نواز در دیواره های نمای بیرونی و سقف بنای مزبور از ویژگی های معماری آن می باشند. دیوارهای این بنا به رغم سادگی با وجود سایه روشنی که دارند، دورنمای بسیار زیبایی را به وجود آورده اند.
ساختمان آرامگاه کاشفی به دلیل استفاده از تاقها و فر‌م های معماری اسلامی یادآور بناهای کهن معروف به زیگورات هاست. زیگورات ها در حقیقت بناهایی به شکل هرم هستند که مصالح مورد استفاده در آنها خشت یا آجر گلی می باشد.
در واقع، برای ساخت این آرامگاه نیز از خشت پخته و جهت تزیین آن از کاشی سنتی هرات استفاده شده است. بنای مزبور که به سبک دوره تیموری بنا شده است، شامل یک مسجد کوچک و یک باغ می باشد.
کف این ساختمان سه طبقه نسبت به محوطه اطراف آن، ۷۰ سانتی متر بلندتر است و یک سطح مستطیلی شکل با سه پله سنگی دور تا دور بنا مشاهده می گردد. طبقه هم کف این بنا که زیر بنایی در حدود ۱۲۰ متر مربع را شامل می شود، از جهت شمال و جنوب دارای ۳ اتاق در زوایای ستون های آجری است. سپس، طبقه اول و دوم به ترتیب شامل دو و یک اتاق هستند.
درباره حسین کاشفی
مولانا کمال الدین حسین کاشفی واعظ، نویسنده و فقیه دوره تیموری و اهل سبزه وار می باشد که بیشتر عمر خود را در شهر هرات سپری کرده است. او در زمینه موسیقی، ریاضی و نجوم بسیار تبحر داشت و به جهت اشعاری که می سرود تخلص کاشفی به خود گرفته بود. علاوه بر آن، مهارت این واعظ بزرگ در سیاست، اسلام و عرفان بسیار ستودنی است.
در مورد مذهب کاشفی اختلاف نظرهایی وجود دارد و برخی از افراد او را شیعه و برخی سنی می پندارند. البته، افرادی هم هستند که او را پیرو مذهب سنی دوازده امامی به شمار می آورند. این بدان جهت است که کاشفی در آثار خود ارادت خاصی به اهل بیت نشان داده است. از طرفی، در کتاب های دیگر خود مذهب حنفی را به عنوان مذهب برتر معرفی می کند.
کاشفی به دلیل مهارتی که در حوزه های گوناگون عملی به دست آورده بود، به جامع العلوم شهرت داشت. از آثار این موعظه گر مشهور می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جواهر التفسیر
- مختصرالجواهر
- تفسیر جامع فارسی
- جواهرالاسرار
- تحفه علیه
- آئینه اسکندری
- انوار سهیلی (شکل ساده کلیله و دمنه)
- سبعه کاشفیه
- شرح اسماء الحسنی
- اربعین در مواعظ
- لب و لباب
- الواح قمر
- فضلیت صلوات
- روضه الشهدا (کتاب معروف)
علاوه بر آن، یکی از کارشناسان فرهنگی به نام همایون احمدی گفته است که ده ها اثر واعظ کاشفی در کتابخانه های کشورهای آسیای میانه و ترکیه نگهداری می شوند. در واقع، کاشفی از طرفداران میانه روی در دین اسلام بوده است و به سبب همین میانه روی، شهرت بسیار می یابد.
او که هم دوره حسین بایقرا و امیر علی شیر نوایی بوده است، در قرن شانزدهم میلادی در شهر هرات دار فانی را وداع گفت. سپس، پیکر این فقیه بزرگ در ضلع جنوب شرقی شهر سبزوار به خاک سپرده شد.
در سال های اخیر، درباره بازسازی آرامگاه کاشفی سخن به میان آمده است. بازسازی این آرامگاه در واقع پیام واضح برای مبارزه با افراط گرایی در دین اسلام می باشد که امروزه شاهد آن می باشیم.
بازدید از معماری زیبای آرامگاه کاشفی را از دست ندهید
آرامگاه کاشفی به سبب استفاده همزمان از دو معماری سنتی و جدید جلوه بسیار زیبایی به خود گرفته است. به همین دلیل، همه ساله گردشگران زیادی از داخل و خارج کشور برای بازدید از آن به سبزوار مسافرت می کنند.
چنانچه شما نیز قصد سفر به این شهر را دارید و برای این سفر تورهای ایرانگردی را انتخاب کرده اید، حتما از این بنا بازدید داشته باشید. ″دستی بر ایران″ ضمن معرفی جاذبه های گردشگری استان خراسان رضوی شما را به بازدید از آرامگاه کاشفی دعوت می کند.
