گنبد کاووس یا گنبد قابوس شهری در شمال ایران با طبیعت زیبا است. این شهر بلندترین برج آجری جهان را در خود جای داده است. شاخص‌ترین جاهای دیدنی گنبد کاووس عبارتند از گورستان و زیارتگاه خالد نبی، امامزاده یحیی بن زید، دریاچه مصنوعی گنبد کاووس، بازار بزرگ روس‌ها، مجتمع سوارکاری ، سد گلستان، روستای هیوه چی بالا، تالاب آلماگل، آجی‌گل و آلاگل و دیدنی های بسیار دیگر.
جاهای دیدنی گنبد کاووس؛ داخل شهر
برخی از جاذبه های گردشگری گنبد کاووس در داخل این شهر قرار دارند که عبارتند از:
گنبد قابوس
این برج آجری محل دفن سلطان آل زیاری، قابوس بن وشمگیر است؛ همچنین قدیمی‌ترین برج مقبره سبک رازی با ارتفاع ۶۰ متر است. برآورد کرده‌اند که ساخت برج در قرن ۱۱ میلادی (۱۰۰۶-۱۰۰۷ ) صورت گرفته است.
این برج تاریخی در نزدیکی پارک ملی این شهر و بر روی یک تپه مصنوعی به ارتفاع 15 متر واقع شده است. گنبد برج گنبد قابوس، سال 2013 میلادی در فهرست آثار یونسکو قرار گرفته و ثبت جهانی شد.
بازار بزرگ روس‌ها
این بازار از بازارهای قدیمی و جاهای دیدنی گنبد کاووس است که در ورودی این شهر قرار دارد. بازار روس ها از مراکز عمده اقتصادی شهر است. این بازار سرپوشیده یک راسته طولانی دارد که در دو طرف آن مغازه‌های زیادی شکل گرفته اند.
امامزاده یحیی بن زید
این بنا محل دفن نوه یکی از امامان شیعه است. بنای امامزاده در سال 738 میلادی ساخته شده است و بارها بازسازی و مرمت شده است. امامزاده یحیی بن زید یكی از معروفترین بقاع متبركه استان گلستان است. علاقمندان و زائرین بیشماری همه روزه از نقاط دور و نزدیک به زیارت آن مشرف می شوند. به همین دلیل، در اكثر ساعات روز همواره دارای زائر می باشد.
جاهای دیدنی گنبد کاووس؛ خارج از شهر
در اینجا به معرفی معروف ترین جاذبه های گردشگری گنبد کاووس می پردازیم که خارج از شهر قرار دارند:
زیارتگاه خالد نبی
این زیارتگاه یکی از اماکن متبرکه ترکمنان ایرانی است که در فاصله ۹۰ کیلومتری شمال شرقی گنبدکاووس و در کوه‌های بین کلاله و مراوه‌تپه بر روی کوهی به ارتفاع ۷۰۰ متر واقع شده است. بر اساس اعتقادات مردم ترکمن، خالد نبی (خالد بن سنان) یکی از چهار پیامبری است که در فاصله پیامبری حضرت عیسی (ع) و حضرت محمد (ص)، مردم زمان خود را به شریعت خدا دعوت می‌کرده است و از اعراب بوده است.
برای رسیدن به این جاذبه گردشگری، طبیعتی زیبا را مشاهده خواهید کرد. دوست‌داران طبیعت که به دنبال دیدنی های گنبد کاووس هستند، بسیار مشتاق رفتن به این مکان هستند.
جاذبه های طبیعی شهر گنبد کاووس
در این قسمت به معرفی آن دسته از جاهای دیدنی گنبد کاووس می پردازیم که خارج از شهر و در دل طبیعت قرار دارند:
تالاب های آلماگل، آجی گل و آلاگل
یکی از مکان های دیدنی طبیعی گنبدکاووس، تالاب های آلماگل، آجی گل و آلاگل می باشند. در فصل مهاجرت، انواع پرندگان به این تالاب مهاجرت می کنند و مناظر بسیار زیبا و دیدنی را پدید می آورند. تالاب آلماگل در بخش شمالی شهرستان گنبد و در شمال روستای تنگلی قرار گرفته و فاصله بسیار کمی با مرز ایران و ترکمنستان دارد. این تالاب مربعی شکل بوده و 207 هکتار مساحت دارد.
تالاب آجی گل در بخش جنوبی روستای تنگلی واقع شده است. این تالاب با مساحتی حدود 360 هکتار در حدفاصل دو تالاب آلماگل و آلاگل قرار گرفته است.
تالاب آلاگل در بخش شمالی گنبد کاووس و 60 کیلومتری آن واقع شده است. بستر این تالاب در اکثر نقاط پوشیده از جلبک سبز رنگ بوده و اطراف آن را نی و درختچه های گز فرا گرفته اند.
روستای هیوه چی بالا
این روستا در فاصله 17 کیلومتری جنوب غربی گنبد کاووس واقع شده است و در مسیر جاده گنبد به آق قلا می توانید آن را مشاهده نمایید.
دریاچه مصنوعی گنبد کاووس
این دریاچه در ابتدای ورودی شهر گنبد کاووس واقع شده است و از جمله مکان های تفریحی این شهر به حساب می آید. مساحت دریاچه پنج هکتار است. قرار گرفتن دریاچه در نزدیکی پارک شادی و حاشیه تفرجگاهی جاذبه های این مکان تفریحی را افزایش داده است.
مجتمع سوارکاری گنبد کاووس
این مجتمع سوارکاری که از جاذبه های گردشگری گنبد کاووس به شمار می‌آید، مجموعه ای بزرگ شامل پارکینگ، فضای سبز، پیست اسب دوانی، سوئیت، ویلا، اصطبل زمستانه و تابستانه، جایگاه مسابقات و استخر شنا می باشد. مجتمع مزبور در بلوار معلم و در بخش شمال شرقی شهر گنبد واقع شده است. مسابقات اسب دوانی در فصل های بهار و پاییز در این مجتمع برگزار می گردند و علاقه مندان به این مسابقات از سراسر کشور به این مکان می آیند.
سد گلستان
سد گلستان در بخش شمال شرقی شهر گنبد و بر روی رودخانه گرگان احداث شده است. منظره اطراف این سد بسیار زیبا بوده و یکی از جاهای دیدنی گنبدکاووس می باشد.
جغرافیای گنبد کاووس
شهر گنبد کاووس از شهرهای استان گلستان است که در فاصله ۳ كيلومتری شهر باستانی جرجان (گرگان) قرار دارد. جمهوری ترکمنستان از شمال، شهرستان شاهرود از جنوب، مينودشت از شرق، بندر تركمن از شمال غربی، گرگان و علی‌آباد از غرب همسایه‌های گنبد کاووس هستند.
آب و هوای این شهر معتدل و مرطوب و ميزان بارندگی سالیانه در آن حدود ۵۰۰ ميلیمتر است. متوسط سالیانه دمای هوا در آن 18.6 درجه سانتی‌گراد است. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۵۲ متر است.
راه های سفر به گنبد کاووس متفاوت و متنوع است:
- زمینی با خودروی شخصی
سفر جاده‌ای از تهران به گنبد کاووس از دو راه صورت می‌گیرد که یکی از آنها 510 و دیگری 555 کیلومتر و کمی طولانی‌تر است. مسیر اول که کمی کوتاه‌تر است، از راه تهران به سمت شمال شرق و شهرهای دماوند، قائم‌شهر، فیروزکوه، گرگان، علی‌آباد کتول و سپس گنبد کاووس است. مسیر این جاده، بسیار سرسبز و زیبا است.
مسیر دوم به سمت شرق تهران بوده و از راه شهرهای ورامین، دامغان، شاهرود و سپس گنبدکاووس است که شهرهای کمتری در مسیر دارد و نیم ساعت بیشتر از مسیر اول طول می‌کشد.
- زمینی با اتوبوس
همه روزه اتوبوس‌هایی از مبدا پایانه‌های بیهقی و شرق تهران، به سمت گنبد کاووس حرکت می‌کنند. این اتوبوس ها حدودا 7-8 ساعت در راه هستند.
- هوایی
گنبد کاووس فرودگاه ندارد و برای سفر هوایی باید از فرودگاه گرگان استفاده نمود و پس از آن با تاکسی به شهر گنبد کاووس رسید. سفر زمینی از گرگان به گنبد کاووس اصلا طولانی و خسته‌کننده نیست و ۱ ساعت و ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
مدت سفر هوایی تا گرگان ۵۰ دقیقه است و از فرودگاه مهرآباد تهران انجام می شود. فرودگاه گرگان به شهرهای کیش و مشهد نیز پرواز دارد.
- قطار
شهر گنبد کاووس ایستگاه قطار نیز ندارد و اگر می‌خواهید با قطار سفر کنید، باید به گرگان بروید. سفر با قطار تا گرگان تقریبا ۱۱ ساعت طول می‌کشد و از مناظر زیبایی عبور می کند.
جمعیت و اقتصاد شهر گنبد کاووس
با توجه به سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 2016 میلادی در ایران، جمعیت این شهر ۱۵۱٬۹۱۰ نفر برآورد شده است. اقوام مختلفی مانند ترکمن‌ها، مازندرانی‌ها، آذری‌ها، خراسانی‌ها، سمنانی‌ها و بلوچستانی ها ،قزاق‌ها و سیستانی ها در این شهر زندگی می‌کنند.
گنبد کاووس دارای خاکی حاصلخیز است و رودها و چاه‌ها تامین کننده آب کشاورزی آن هستند. گندم، جو، برنج، و مرکبات از محصولات کشاورزی این شهر هستند. باغ‌های زیتون به فراوانی در این شهر یافت می‌شود. گنبدکاووس صادر کننده غلات تولیدی به تهران و شهرهای بزرگ دیگر است. پایۀ اقتصادی این شهرستان کشاورزی بوده و دامداری و صنایع وابسته به کشاورزی نیز در آن رواج دارند.
از صنایع دستی هم قالی، قالیچه و قارچین شهرستان گنبد به ویژه فرش های سرخ رنگ و مرغوب ترکمن که مظهر پایداری این قوم هستند، شهرت فراوان دارند. پرورش اسب هم در منطقه رایج می باشد و اسب ترکمن از معروفیت جهانی برخوردار است. همچنین کارخانه هایی مانند آرد، روغن، پنبه پاک کنی، کنسرو، کمپوت، نئوپان و .. در این شهرستان فعالند. اینها همگی از جاذبه های گردشگری گنبد کاووس هستند.
تاریخ گنبد کاووس
کاوشهای باستان‌شناسی پیشینه تمدن این منطقه را ۵ تا ۶ هزار سال اعلام کرده‌اند. این شهر تمدنی کهن با تاریخی پرفراز و نشیب دارد. با ورود اسلام و در سده‌های آغازین آن منطقه گنبدکاووس جایگاه ارزشمندی در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی داشت.
عنصرالمعالی کیکاوس (از آخرین امیران آل زیار و نگارنده کتاب گرانقدر قابوس‌نامه) و عبدالقاهر جرجانی (صاحب تالیفات گرانبها در صرف و نحو و معانی و بیان عربی) در تحول ادبیات فارسی و عربی نقش مهمی داشتند. قابوس‌نامه را، همچنین، مجموعه تمدن اسلام پیش از مغول نام نهاده‌اند.
در علم پزشکی نیز این منطقه سهم عمده‌ای در جهان اسلام داشته به گونه ای که دو تن از معروفترین پزشکان ایران و جهان، ابوسهل مسیحی و سید اسماعیل (حکیم) جرجانی صاحب دایره المعارف ذخیره خوارزمشاهی، از این دیار بوده‌اند. این منطقه که طول تاریخ از ایالت‌های مهم ایران بود، در سال 1938 میلادی به مازندران ملحق گردید.
شهری به نام هیرکان وسپس گرگان «جرجان» در محل فعلی شهر گنبد کاووس، در دوران قدیم وجود داشته که در جاده ابریشم قرار داشته و به همین علت در بازرگانی دارای ارزش فراوان بود. در کنار خرابه‌های گرگان باستان، در دوران رضاشاه پهلوی شهری جدید با قواعد مدرن شهرسازی بنا شد و گنبد کاووس نام گرفت.
در طول دوران‌های طولانی، در زمان حکومت سلسله آل زیار این شهر پایتخت ایران محسوب می‌شده است. از جمله دانشمندانی که در این جا زندگی می‌کردند، شیخ فخرالدین اسعد گرگانی (سراینده ویس ورامین) و ابوعلی سینا دانشمند و فیلسوف و پزشک حاذق ایرانی بودند.
شهر گنبد قابوس حدود صد سال قبل به علت وقوع زلزله ویران شد. پس از زلزله، با کمک مردم، شهر مجددا بازسازی شد و بقایای شهر قدیمی در بخش شرقی شهر فعلی باقی ماند.
شهر کنونی در دوران سلسله پهلوی به فرمان رضاشاه در سال 1927 میلادی درست شد. به افتخار قابوس بن وشمگیر این شهر را گنبد قابوس (که اکنون به گنبد کاووس تبدیل شده است) نامیدند. به وسیله کارشناسان آلمانی، مطابق با اصول شهرسازی نقشه اصلی این شهر طراحی شد و به همین دلیل دارای خیابان‌های متقاطعی است و همچنین الگوی شطرنجی فاقد معابر تنگ و قدیمی را دارد.
گنبد کاووس کجاست؟
شهرستان گنبد کاووس در قسمت شمالی و مرکزی استان گلستان واقع شده است. این شهر که در نزدیکی مرز ایران و کشور ترکمنستان قرار دارد، از جنوب به شهرستان‌های آزادشهر و رامیان، از شرق به مراوه‌تپه و کلاله و مینودشت و از غرب به آق‌قلا محدود می‌شود. موقعیت مکانی دقیق این شهرستان را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره دیدنی‌های گنبد کاووس
اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوالهایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.
جاهای دیدنی گنبد کاووس کدام‌اند؟
شاخص‌ترین جاهای دیدنی گنبد کاووس افزون بر برج‌مقبره گنبد کاووس، عبارت‌اند از: گورستان و زیارتگاه خالد نبی، امامزاده یحیی‌بن‌زید، دریاچه مصنوعی گنبد کاووس، بازار بزرگ روس‌ها، مجتمع سوارکاری، سد گلستان، روستای هیوه‌چی بالا، تالاب آلماگل، آجی‌گل و آلاگل.
آب‌وهوای گنبد کاووس چگونه است و برای بازدید از این شهر چه فصلی پیشنهاد می‌شود؟
آب‌وهوای این شهر معتدل و مرطوب و ميزان بارندگی سالیانه در آن حدود ۵۰۰ ميلیمتر است. متوسط سالیانه دمای هوا در آن ۱۸.۶ درجه سانتی‌گراد است. بهار، اوایل پاییز و اواخر زمستان برای سفر به این شهر مناسب هستند و البته تابستان‌های شرجی دارد.
نام دیگر شهر گنبد کاووس چه بوده است؟
این شهر در گذشته با نام «گنبد قابوس» نیز شناخته می‌شد.
شهر گنبد کاووس با کدام‌یک از جاذبه‌های دیدنی‌اش شناخته می‌شود؟
در واقع گنبد کاووس به‌دلیل وجود برج آجری زیبا و بلندش زبانزد است؛ چراكه بلندترین برج آجری جهان به حساب می‌آید.
گنبد کاووس برای جذب گردشگران از چه ویژگی‌هایی برخوردار است؟
تجمع اقوام مختلفی در گنبد کاووس همچون ترکمن، بلوچ، طبری، آذربایجانی، قزاق، کرد و…، در کنار شرایط جغرافیایی خاص این منطقه، به جذب گردشگران و مسافران و طبیعت‌دوستان بسیاری منجر می‌شود.
