برای بررسی کوه های ایران، بهتر است کل مساحت جغرافیای ایران مدنظر قرار گیرد. می‌توان این پهنهی خشکی وسیع را به چهار بخش تقسیم کرد: یکدوم از آن را کوه ها، یکچهارم آن را بیابانها و یکچهارم دیگر را دشت‌های حاصلخیز تشکیل داده‌اند. دو رشته کوه اصلی ایران «البرز» و «زاگرس» نام دارند.
- البرز: از آذربایجان تا افغانستان کشیده شده است و از قسمت جنوبی دریای خزر عبور می‌کند.
- زاگرس: از منطقه‌ای در آذربایجان تا غرب و جنوب شرقی کشور کشیده شده است.
این دو رشته کوه مانند دیوارهایی عمل می‌کنند که جلوی ورود پدیده‌های آبوهوایی را به داخل مرکز ایران میگیرند. افزون بر این دو رشته کوه، مناطق کوهستانی دیگری نیز در مرکز و شرق ایران وجود دارند.
رشته کوه البرز
مناطق مرکزی رشته کوه البرز بلندتر و وسیع‌تر از سایر قسمت‌های آن هستند. بلندترین قلهی ایران بهنام «دماوند» با ارتفاع ۵۶۷۱ متر از سطح دریا نیز در قسمت مرکزی البرز قرار دارد. این قلهی آتشفشانی خاموش، دهانه‌ای به وسعت ۴۰۰ متر دارد. گاز سولفور متصاعد از این دهانه‌ی آتشفشانی، گاهی پایین میآید و مانند ابری، قله را فرا می‌گیرد.
رشته کوه زاگرس
شاید یکی از جالبترین رشته کوه های ایران زاگرس باشد. قله‌ها و ارتفاعات زاگرس شیب‌های تند و درههای عمیق و تنگه‌های بسیار باریکی دارند. مهمترین ارتفاعات شمالی آن کوه های مرزی نزدیک ماکو، خوی و قطور هستند.
زاگرس مرکزی از چند قله با ارتفاع بیش از ۳هزار متر از سطح دریا تشکیل شده است.
بلندترین و سخت‌ترین کوه های ایران در ارتفاعات زاگرس، کوه های بختیاری هستند. کوه های بختیاری بین لرستان و دشت‌های شیراز قرار گرفته‌اند. ارتفاع بلندترین قلهی آن یعنی «زردکوه»، ۴۵۴۷ متر بالاتر از سطح دریاست. «دنا» یکی دیگر از قلههای کوه های ایران در استان فارس است و ارتفاع آن ۵۲۰۰ متر بالاتر سطح دریاست. با حرکت بهسمت جنوب، این ارتفاعات کاهش می‌یابد.
کوه های ایران در شمال کشور
- کوه های ارسباران در شمال غربی ایران در کناره‌های رود مرزی «ارس» قرار گرفته‌اند. بلندترین قلهی آن، با ۳۷۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا، «نشان کوه» نام دارد.
- کوه‌های سهند در شمال غربی ایران قرار گرفته‌اند و ارتفاع بلندترین قلهی آن ۳۷۱۰ متر از سطح دریاست.
- کوه‌های سبلان در شمال غربی قرار گرفته‌اند و ارتفاع بلندترین قلهی آن ۴۸۱۱ متر از سطح دریاست.
- کوه‌های تالش در جنوب دریای خزر قرار گرفته‌اند و ارتفاع بلندترین قلهی آن بهنام «آق‌‌داغ» ۳۲۰۰ متر از سطح دریاست.
کوه های ایران در ناحیهی خراسان
کوه های البرز تا شمال شرقی ایران کشیده شده‌اند و کوه های خراسان را شکل داده‌اند. کوه های خراسان را می‌توان به چند رشته کوه کوچکتر تقسیمبندی کرد:
- رشته کوه شمالی از «کپه داغ» تا رودی بهنام «هریرود» کشیده شده است.
- رشته کوه مرکزی در اطراف بجنورد و قوچان قرار گرفته است. بلندترین قلهی آن در جنوب قوچان واقع شده و ارتفاع آن ۳۵۲۰ متر بالاتر از سطح دریاست. این قله چشماندازی زیبا به شهرستان قوچان بخشیده است.
- رشته کوه جنوبی نیز از چند قلهی مجزا با ارتفاعات کمتر تشکیل شده است.
کوه های ایران در ناحیهی شرق
در مناطق شرقی ایران، کوه های شرقی قرار گرفته‌اند و از استان خراسان تا سیستانوبلوچستان کشیده شده‌اند. این کوه های ایران را می‌توان به سه بخش مهم تقسیمبندی کرد:
- «جام» در خراسان جنوبی که از شرق به غرب کشیده شده است.
- «قائن» که در جنوب جام قرار گرفته است و شامل قلهی «آهنگران» با ارتفاع ۲۸۷۷ بالاتر از سطح دریاست.
- «مکران» که از زابل تا بمپشت در استان سیستانوبلوچستان کشیده شده است. بلندترین قلهی این منطقه «تفتان» نام دارد. تفتان آتشفشانی خاموش دارد و در جنوب شرقی ایران با ارتفاع ۴۰۵۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار گرفته است.
رشته کوه های مرکزی ایران
با مطالعهی کوه های ایران درمییابیم ارتفاعات یکپارچهای در منطقهی مرکز ایران وجود دارند. برخی از این ارتفاعات به رشته کوه البرز یا زاگرس متصلاند. این رشته کوه ها را می‌توان به دو کوه اصلی «قهرود» و «بنان» تقسیمبندی کرد. «قهرود» طولانی‌تر و بلندتر است و از اطراف کاشان و جنوب تهران آغاز می‌شود و تا کرمان ادامه می‌یابد. «بنان» ادامهی کوه قهرود است و تا منطقهی مکران در استان سیستانوبلوچستان ادامه می‌یابد. در میان این رشته کوه ها، «شیرکوه» در نزدیکی یزد با ارتفاع ۴۰۷۵ متر از سطح دریا قرار دارد.
زمانی که جغرافیای ایران را بهدقت مطالعه میکنیم، درمییابیم که بخش مرکزی ایران منطقه‌ای بسیار مهم است؛ زیرا در این بخش مواد معدنی بااهمیتی وجود دارد. درباره‌ی ویژگی آب‌وهوای مناطق مرکزی ایران نیز باید گفت در طول سال بارندگی کمی در آنجا وجود دارد، هوا ناگهان تغییر می‌کند، بادهای شدیدی می‌وزد و تعداد کمی رودخانهی دائمی و رودهای سیلزا در آنجا وجود دارد.
سلام ،،خیلی برام جالب بود که اسمی از بینالود نیاوردن،،سوادش ندارن یا نمی خوان اسمی از خراسان رضوی برده بشه ،،چون کسی مثل ایشون حتماً اسم قلعه بینالود به گوش شون خرده ،،پس با شهر مشهد زاویه دارن ،،جای بسیار اندیشه داره این رفتار
سلام دوست عزیز،
ما همه جای ایران را دوست داریم و قصد و غرضی در کار نبوده است. نویسنده در این پست کوتاه امکان پوشش دادن همه کوه‌ها را نداشته است، ولی خبر خوش آنکه در حال غنی‌تر کردن محتوای سایت هستیم و در سری بعدی کار بر روی این پست، نکته مورد نظر شما را هم به محتوای این صفحه اضافه خواهیم کرد.